Η Σαντορίνη με το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα, με τις παραλίες που έχουν διαφορετικά χρώματα άμμου και καταγάλανα νερά, όπως και τα χτισμένα λευκά κυκλαδίτικα σπίτια, σίγουρα βρίσκεται στη λίστα με τα πιο όμορφα νησιά της Ελλάδας.
Ωστόσο, την ώρα που ο ονειρεμένος αυτός τόπος αποτελεί έναν επίγειο παράδεισο για τους χιλιάδες τουρίστες, τα ιπποειδή εργασίας, τα γνωστά γαϊδουράκια της Σαντορίνης, βιώνουν το δικό τους μαρτύριο, αφού εδώ και δεκαετίες έχουν τον ρόλο του… ταξιτζή.
Της Κωνσταντίνας Χαϊνά
Η πραγματικότητα στο κοσμοπολίτικο νησί για τα διάσημα γαϊδουράκια και μουλάρια δυστυχώς είναι τελείως διαφορετική. Προκειμένου να ζήσει ο επισκέπτης τον «μύθο της Ελλάδας», αναγκάζονται να ανεβοκατεβαίνουν με τουρίστες στην πλάτη τους, σχεδόν ασταμάτητα σε καθημερινή βάση τα περίπου 600 σκαλοπάτια από το λιμάνι των Φηρών μέχρι και την κορυφή της Καλντέρας, με τους ιδιοκτήτες τους να χρεώνουν την “ονειρική” διαδρομή, η οποία διαρκεί 20-30 λεπτά, 5-6 ευρώ.
Σύμφωνα με την τελευταία καταγραφή στη Σαντορίνη, υπάρχουν συνολικά περίπου 35 αγωγιάτες, οποίοι έχουν 6-7 ζώα ο καθένας, τα οποία όταν δεν εργάζονται, βρίσκονται ακίνητα το ένα δίπλα στο άλλο κάτω από τον καυτό ήλιο, περιμένοντας υπομονετικά την μόνη τους διαφυγή από αυτό το μαρτύριο, η οποία δεν είναι άλλη από το επόμενο βασανιστικό δρομολόγιό τους.
Το enikos.gr επικοινώνησε με τον αντιπρόεδρο του Ελληνικού Συλλόγου Προστασίας Ιπποειδών (Ε.Σ.Π.Ι.), Θανάση Χελιώτη, ο οποίος τόνισε ότι οι συνθήκες “εργασίας” των άτυχων μουλαριών και γαϊδουριών είναι άθλιες, λέγοντας πως «είμαστε εδώ και χρόνια στο ίδιο έργο θεατές. Θα έπρεπε να δουλεύουν πολύ λίγες ώρες το πρωί και το απόγευμα, εφόσον δεν έχει ζέστη, αλλά φυσικά αυτό δεν συμβαίνει και δεν ελέγχεται. Την στιγμή που φτάνουν τα καράβια το μεσημέρι, ξεκινάει και η εργασία τους».
Οι ιδιοκτήτες, σύμφωνα με τον κ. Χελιώτη, θα έπρεπε να εκπαιδευτούν προκειμένου να υπάρχει καλύτερος τρόπος διαχείρισης των ζώων, όπως και ο δήμος της Σαντορίνης θα μπορούσε να τους προσφέρει ειδικά διαμορφωμένους χώρους που να υπάρχει σκιά, όπως και άφθονο νερό και φαγητό. «Διαφορετικά, δεν θα αργήσουμε να συναντήσουμε ξανά τις ίδιες εικόνες με το άλογο που κατέρρευσε σε έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους της Κέρκυρας. Ίσως αυτό να ήταν και η σωτηρία του».
Η ελλιπής νομοθεσία και οι ανύπαρκτοι έλεγχοι
Το αποτρόπαιο περιστατικό στην Κέρκυρα, βγαλμένο από την Ελλάδα του μεσαίωνα, έφερε ξανά στο “τραπέζι” ερωτήματα που αφορούν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες διαβούν τα συγκεκριμένα ζώα, ενώ μαρτυρά και την ελλιπή νομοθεσία που τα “προστατεύει”.
Όπως εξηγεί στο enikos.gr η ιδρύτρια του Πανελλήνιου Συλλόγου Προστασίας Ιπποειδών «ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ», Ρόζα Ρούσου, τον Αύγουστο του 2021 εκδόθηκε μία εγκύκλιος με τίτλο «Προστασία των ιπποειδών εργασίας και των ζώων που μεταφέρονται κατά την διάρκεια των θερινών διακοπών υπό ακραίες καιρικές συνθήκες» και αναγράφεται πως δεν θα έπρεπε να εργάζονται από τις 13;00 έως τις 17:00, πόσω μάλλον όταν η θερμοκρασία αγγίζει τους 35 βαθμούς Κελσίου και άνω.
Ωστόσο, η ίδια επισημαίνει πως πρόκειται για μία απλή σύσταση και στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία νομοθεσία που να προστατεύει τα ιπποειδή εργασίας. «Έχουμε αυτή τη στιγμή εκκρεμότητα με τα ιπποειδή και την νομοθεσία, καθώς με τον νέο νόμο 4830 δεν προστατεύονται. Παρά την εγκύκλιο τα γαϊδουράκια στη Σαντορίνη συνεχίζουν να εργάζονται ατελείωτες ώρες και πολλές φορές χωρίς να σταματούν καθόλου, από το πρωί μέχρι και το βράδυ, παρόλο που κάποια από αυτά είναι τραυματισμένα. Δυστυχώς δεν τηρείται τίποτα».
Σαν να μην έφταναν τα κενά στην νομοθεσία, η πρόεδρος της «ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ» τονίζει πως ταυτόχρονα δεν πραγματοποιείται κανένας έλεγχος, ακόμη κι αν ένα περιστατικό λάβει τόση μεγάλη δημοσιότητα. Δηλαδή σύμφωνα με την ίδια, κανείς δεν γνωρίζει πόσες ώρες δουλεύουν τα γαϊδουράκια καθημερινά, πόσο βάρος κουβαλούν, πότε και πού ξεκουράζονται (αν και όταν), αν τους παρέχεται αρκετό νερό και τροφή, όπως και η απαραίτητη κτηνιατρική επίβλεψη.
Από την μία τα ζώα παρουσιάζουν πολυάριθμα τραύματα στο δέρμα και από την άλλη οι σέλες και τα χαλινάρια είναι ακατάλληλα για ιππασία και μεταφορά τουριστών στις απότομες σκάλες του νησιού. «Ποιος τα ελέγχει όμως όλα αυτά; Αυτό που βλέπουμε εμείς είναι πως το καλοκαίρι κουβαλούν τους τουρίστες παριστάνοντας τα “ταξί”, και τον χειμώνα έχουν στην πλάτη τους μπετά, τούβλα και τσιμέντα. Δεν ξέρω ποιο από τα δύο είναι χειρότερο, δεν μπορώ καν να φανταστώ πως αντέχουν και στις δύο περιπτώσεις, και δεν καταρρέουν το ένα μετά το άλλο», λέει.
Η αργή καταγραφή
Το κυριότερο εμπόδιο βέβαια σύμφωνα με την κα Ρούσου στον έλεγχο των ιπποειδών στη χώρα είναι η πολύ αργή καταγραφή τους. Συγκεκριμένα, ξεκίνησε μόλις τον περασμένο Οκτώβριο του 2022 έπειτα από καταγγελίες της ΙΠΠΟΘΕΣΙΣ στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή από το 2008, προκειμένου να δημιουργηθεί μία βάση δεδομένων των ιπποειδών εργασίας και κάθε ζώο να κατέχει το δικό του βιβλιάριο υγείας.
«Δεν υπάρχει ιχνηλασιμότητα αυτή τη στιγμή που μιλάμε. Δεν υπάρχει κανένας έλεγχος για την κατάσταση αυτών των ζώων που τα εκμεταλλεύονται καθημερινά στον βωμό του κέρδους, κι έπειτα τα παρατάνε στα χωράφια. Κανείς δεν υποχρεώνει τους ιδιοκτήτες να έχουν ένα βιβλιάριο υγείας, οπότε δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά, πέρα από το να συνεχίσουμε να καταγγέλλουμε περιστατικά και να κάνουμε ότι μπορούμε για να προστατευτούν όσο δυνατόν γίνεται τα ιπποειδή εργασίας, με μοναδικό στόχο επιτέλους να πάρουν πίσω και πάλι την ελευθερία τους».
Παράλληλα, σημαντικό ρόλο παίζει και η άδεια η οποία εγκρίνεται από τους δήμους, με μία απλή αίτηση του ιδιοκτήτη και πραγματοποιείται ένας “έλεγχος” αν το άλογο “συμπεριφέρεται καλά στη βόλτα”. «Από την στιγμή όμως που τα γαϊδουράκια και τα άλογα είναι πολλές φορές αδήλωτα, τότε οτιδήποτε και να πάθουν αυτά τα ζώα, κανείς δεν φέρει την ευθύνη».
Έγκλημα διαρκείας
Ως ένα “έγκλημα” διαρκείας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η βάναυση δραστηριότητα που υποβάλλονται καθημερινά τα ιπποειδή εργασίας, εκθέτοντας διεθνώς τη χώρα στα μάτια των χιλιάδων τουριστών.
Μόλις πριν από τέσσερις μήνες, στις 13 Μαρτίου ο Τζέμι, είχε υποβληθεί σε ευθανασία, αφού πέρασε όλη του τη ζωή ανεβοκατεβαίνοντας τα 588 σκαλοπάτια του παλιού λιμανιού και κουβαλώντας οικοδομικά υλικά στην Καλντέρα.
Για καλή του τύχη είχε βρει φιλοξενία στο καταφύγιο της Ένωσης Ζωοφίλων Θήρας, εκεί όπου για έναν μόνο χρόνο πρόλαβε να δει την καλή πλευρά του ανθρώπινου είδους. Ωστόσο, ο πόνος ποτέ δεν υποχώρησε και κάθε του βήμα ήταν και ένα μικρό μαρτύριο. Η ξεκούραση και η ασφάλεια του καταφυγίου δεν στάθηκαν αρκετά για να βελτιωθεί η υγεία του και έναν χρόνο αργότερα έκλεισε για πάντα τα μάτια του.
Ακόμη, θύελλα αντιδράσεων είχε προκαλέσει ένα βίντεο που είχε δει το φως της δημοσιότητας το καλοκαίρι του 2018, όπου φαίνεται ένας άνδρας να μαστιγώνει με απίστευτη βαρβαρότητα ένα γαϊδουράκι, επειδή δεν είχε υπακούσει τις εντολές του.
Πολλές ήταν οι αντιδράσεις που είχαν προκαλέσει οι φωτογραφίες που είχαν κυκλοφορήσει στο διαδίκτυο το 2018, με ένα γαϊδουράκι που μετά βίας περπατά κουβαλώντας μεγάλο βάρος στην πλάτη του. Στις φωτογραφίες φαινόταν το εξαντλημένο ζώο να κουβαλά μία στοίβα από μαύρες σακούλες, οι οποίες το δυσκόλευαν τόσο στο να περπατήσει, όσο και το να σταθεί όρθιο στα σοκάκια του νησιού.
