Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι το απολίθωμα ενός «εξωγήινου» ψαριού 365 εκατομμυρίων ετών μπορεί να λέει πολλά για την ιστορία του. Το σαγόνι του γινόταν παγίδα για το θήραμα του και θεωρείται ένα από τα κορυφαία παραδείγματα ακραίου προγναθισμού της κάτω γνάθου, σύμφωνα με νέα μελέτη.
Όταν ένας ερευνητής ανακάλυψε για πρώτη φορά το πρώτο γνωστό απολίθωμα αυτού του ψαριού στην Πολωνία το 1957, σκέφτηκε ότι είχε ένα μακρύ σύνολο από αγκάθια πτερυγίων. Έτσι το ψάρι ονομάστηκε «Alienacanthus» από την λέξη alien (εξωγήινος) και acanthus (αγκάθια).
Μία νέα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Royal Society Open Science, αποκαλύπτει ότι αυτά τα αγκάθια ήταν στην πραγματικότητα μια εξαιρετικά επιμήκης κάτω γνάθος με δόντια. Αυτό σημαίνει ότι το συγκεκριμένο είδος είναι μία από τις σπάνιες περιπτώσεις με τους μεγαλύτερους προγναθισμούς της κάτω γνάου που έχουν καταγραφεί ποτέ, σύμφωνα με την μελέτη.
«Τα νέα ευρήματα γα το Alienacanthus ξεκαθάρισε τα πράγματα για το πώς έμοιαζε στην πραγματικότητα αυτό το ζώο. Καθώς δεν έχει ένα περίεργο πτερύγιο, αλλά μια μάλλον μοναδική κάτω γνάθο», είπε η παλαιοντολόγος στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης, Melina Jobbins.
Το «εξωγήινο» ψάρι χρονολογείται πριν 365 εκατομμύρια χρόνια
Το Alienacanthus έζησε κατά την περίοδο του Δεβόνια περίοδο (419 εκατομμύρια έως 358,9 εκατομμύρια χρόνια πριν), όταν το έδαφος της Γης ήταν χωρισμένο σε δύο υπερηπείρους. Μετά από την αρχική ανακάλυψη του Alienacanthus, αρκετά δείγματα απολιθωμάτων του είδους έχουν βρεθεί στα βουνά της σημερινής κεντρικής Πολωνίας και του Μαρόκου.
Η παρουσία του ίδιου είδους και στα δύο άκρα αυτής της υπερηπείρου υποδηλώνει ότι το Alienacanthus μετανάστευσε πέρα από τον ωκεανό, παρά τις διακυμάνσεις στο επίπεδο στάθμης της θάλασσας, έγραψαν οι συγγραφείς της μελέτης.
Για να μάθουν περισσότερα για το ψάρι οι ερευνητές εξέτασαν δύο σχεδόν πλήρη κρανία που ανακαλύφθηκαν σε οροσειρά του Μαρόκου. Σύντομα συνειδητοποίησαν ότι η μακριά προεξοχή που προεξείχε από το κεφάλι του Alienacanthus ήταν μια κάτω γνάθος. Είχε το διπλάσιο μέγεθος από το κρανίο του ατόμου.
Το Alienacanthus ανήκει στα προϊστορικά πλακόδερμα ψάρια, τα ήταν τα πρώτα ψάρια με γνάθο. Σε αντίθεση με άλλους εκπροσώπους του είδους, οι άνω γνάθοι του Alienacanthus μπορούσαν να κινηθούν λίγο ανεξάρτητα από το κρανίο, κάτι που βοήθησε να προσαρμοστεί η μακριά κάτω γνάθος του, έγραψε η επιστημονική ομάδα.
«Αυτό το ζώο είναι τόσο μοναδικό που ολόκληρος ο μηχανισμός της γνάθου έπρεπε να λειτουργήσει λίγο διαφορετικά για να χωρέσει την κάτω γνάθο», τόνισε η Melina Jobbins.
Είχε σαγόνι – παγίδα για το θήραμα του
Οι ερευνητές συνέκριναν το Alienacanthus με τα σύγχρονα είδη ψαριών με περίεργα σαγόνια, όπως ο ξιφίας, για να διατυπώσουν τρεις κύριες υποθέσεις για το πώς αυτά τα ψάρια μπορεί να αξιοποίησαν το σαγόνι τους. Πρώτον μπορεί να παγίδευαν ζωντανό το θήραμα τους, να μπέρδευαν ή να τραυμάτιζαν το ή να κοσκίνιζαν τα ιζήματα του βυθού του ωκεανού για τροφή.
«Η πιο συναρπαστική για εμάς είναι η πρώτη υπόθεση, η παγίδευση ζωντανών θηραμάτων, η οποία βασίζεται στα δόντια. Τα δόντια που δείχνουν προς την πλάτη εμποδίζουν το θήραμα να ξεφύγει από το στόμα μόλις παγιδευτεί», σημείωσε η Jobbins.
Το Alienacanthus μαζί με την σύγχρονη οικογένεια ψαριών Ημιρφαμφίδες, που βρίσκονται σε θερμά νερά ωκεανών και κάποιες εκβολές ποταμών, διεκδικούν πραγματικά το τίτλο του «χειρότερου ράμφους στον κόσμο».
«Η Ύστερη Δεβόνια Περίοδος παρουσίασε «κυριολεκτικά εντυπωσιακή ποικιλομορφία στις μορφές και τις αναλογίες των γνάθων, όπως εξελίχθηκαν», δήλωσε ο επίκουρος καθηγητής Παλαιοντολογίας στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης και ανώτερος συγγραφέας της μελέτης Christian Klug.
Τώρα που είναι ξεκάθαρη η εικόνα του κεφαλιού του αρχαίου ψαριού Alienacanthus οι επιστήμονες προσπαθούν να κατανοήσουν καλύτερα τη μηχανική της γνάθου του και το πώς ήταν στην πραγματικότητα το υπόλοιπο σώμα του.
