Εδώ και χρόνια, οι Δυτικοευρωπαίοι περιφρονούν τους πολιτικούς από την Πολωνία και τις χώρες της Βαλτικής όποτε κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για την επεκτατική απειλή του Ρώσου προέδρου Βλαντίμιρ Πούτιν, αναφέρει το Politico σε άρθρο του.
Τώρα πλέον συνειδητοποιούν ότι θα έπρεπε να έχουν ακούσει χώρες με πολύ βαθύτερη γνώση του Κρεμλίνου και πικρή ιστορική μνήμη της βίας που η Μόσχα είναι διατεθειμένη να χρησιμοποιήσει για να επιδιώξει τους στόχους της.
Αντίθετα, οι Δυτικοί, καθοδηγούμενοι από την πρώην καγκελάριο της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ, ακολούθησαν ένα μονοπάτι εμπορικού και πολιτικού κατευνασμού του Πούτιν, που τώρα θεαματικά έχει γυρίσει μπούμερανγκ μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, τους βομβαρδισμούς των πόλεων και τη μαζική μετανάστευση.
«Οι Δυτικοευρωπαίοι μας πατρονάρουν τα τελευταία 30 χρόνια», είπε ο Ράντοσλαβ Σικόρσκι, πρώην υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας. «Μας πατρονάρουν για χρόνια για τη στάση μας: Ω, ξέρετε, εσείς οι υπερβολικά νευρικοί, υπερευαίσθητοι Κεντροευρωπαίοι είστε προκατειλημμένοι εναντίον της Ρωσίας, μας έλεγαν».
Οι Ανατολικοευρωπαίοι λένε ότι έπεσαν σε τοίχο όταν είχαν απευθύνει εκκλήσεις για αυξημένη ανάπτυξη του ΝΑΤΟ, είχαν επιστήσει την προσοχή στις κυβερνοεπιθέσεις και είχαν καλέσει το Βερολίνο να μην αφήσει την ΕΕ να γίνει όμηρος γιγάντιων αγωγών, που διοχετεύουν φυσικό αέριο κατευθείαν στη Γερμανία. Ο άφοβος και εριστικός Σικόρσκι, τότε υπουργός Άμυνας, είχε προκαλέσει οργή στους ευαίσθητους διπλωματικούς κύκλους το 2006, όταν τόλμησε να συγκρίνει το έργο του αγωγού φυσικού αερίου Ρωσίας-Γερμανίας, Nord Stream , που παρέκαμψε την Πολωνία, με το Γερμανοσοβιετικό Σύμφωνο μη Επίθεσης ή Σύμφωνο Μολότωφ – Ρίμπεντροπ του 1939 με το οποίο αποφασίστηκε να διαμελιστεί η Πολωνία μεταξύ των Ναζί και των Σοβιετικών.
Οι ηγέτες της Πολωνίας και της Βαλτικής είδαν την εισβολή της Ρωσίας στην Κριμαία το 2014 ως ένα καθοριστικό σημείο που έδειχνε ότι η Δύση έπρεπε να τον σταματήσει, με μια γνήσια επίδειξη δύναμης, γιατί διαφορετικά θα συνέχιζε τις επιθέσεις σε περισσότερους στόχους. Σε συναντήσεις στις Βρυξέλλες, ωστόσο, που απέβησαν άκαρπες, διπλωμάτες της Πολωνίας και χωρών της Βαλτικής διαπίστωσαν ότι το μεγαλύτερο μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης ήταν απρόθυμο να επιβάλει βαριές κυρώσεις στη Μόσχα παρά την εισβολή της σε έναν σύμμαχο της ΕΕ. Οι εξαγριωμένοι κατά του Πούτιν αποκάλεσαν τους αντιτιθέμενους στις κυρώσεις, στους οποίους επικεφαλής ήταν η Ιταλία, ως ομάδα Club Med.
Η επιφυλακτικότητά τους για τη Μόσχα έχει ρίζες αιώνων. Η Πολωνία έχασε την ανεξαρτησία της τον 18ο αιώνα από έναν συνασπισμό επιτιθέμενων με επικεφαλής τη Ρωσία, πολέμησε τη Ρωσία σε δύο αιματηρές και αποτυχημένες εξεγέρσεις τον 19ο αιώνα και κέρδισε μια εκπληκτική νίκη κατά των Σοβιετικών το 1920. Η ΕΣΣΔ πήρε την εκδίκησή της το 1939, καταλαμβάνοντας τη μισή Πολωνία και επιβάλλοντας αιματηρή τιμωρία, εκτελώντας 20.000 αιχμαλώτους πολέμου και προχωρώντας στην απέλαση εκατοντάδων χιλιάδων αμάχων προτού υποβάλει τη μεταπολεμική Πολωνία σε τέσσερις δεκαετίες κομμουνιστικής δικτατορίας.
Οι χώρες της Βαλτικής απόλαυσαν δύο δεκαετίες ανεξαρτησίας μεταξύ των πολέμων προτού προσαρτηθούν από τη Σοβιετική Ένωση. Χιλιάδες δολοφονήθηκαν και πολλοί άλλοι εκτοπίστηκαν στα βάθη της ΕΣΣΔ. Οι χώρες τους έγιναν ρωσικές αποικίες και μετά βίας επιβίωσαν για να ανακτήσουν την ανεξαρτησία τους μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Ο πιο πρόσφατος κύκλος της ρωσικής επιθετικότητας έχει πολλές από τις ρίζες του στο 2007. Εκείνη τη χρονιά, ο Πούτιν απηύθυνε ομιλία στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου που αποτέλεσε το θεμέλιο για πολλές από τις αποφάσεις που ακολούθησαν. Στην ομιλία του, επέκρινε τις ΗΠΑ για τη δημιουργία ενός μονοπολικού κόσμου «στον οποίο υπάρχει ένας κύριος, ένας κυρίαρχος», επέκρινε την διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς τα ανατολικά και αμφισβήτησε τη μεταψυχροπολεμική τάξη στην Ευρώπη.
Ο Σικόρσκι, ο οποίος έγινε ο κορυφαίος διπλωμάτης της Πολωνίας την ίδια χρονιά, άρχισε να ζητεί για περισσότερες δυνάμεις του ΝΑΤΟ στη χώρα του. Άλλωστε, η Γερμανία είχε 35.000 Αμερικανούς στρατιώτες εγκατεστημένους εκεί και φαινόταν να έχει νόημα μια περαιτέρω προσπάθεια για την επανεξισορρόπηση των δυνάμεων ενόψει των εκστρατειών εκσυγχρονισμού του ρωσικού στρατού.
Όμως δεν είχαν όλοι στο ΝΑΤΟ την ίδια άποψη εκείνη την εποχή.
«Όταν απαίτησα σε πολλές περιπτώσεις να γίνει η ένταξή μας στο ΝΑΤΟ με φυσική παρουσία – και ζητούσα μόνο δύο ταξιαρχίες, δηλαδή 10.000 Αμερικανούς στρατιώτες – αυτό θεωρήθηκε εξωφρενικό. Η Γερμανία ειδικότερα, αλλά και άλλοι επίσης, για πρώτη φορά στην ιστορία βρέθηκαν περικυκλωμένοι μόνο από φιλικά κράτη. Και δεν ένιωσαν τον πόνο μας να είμαστε μια παράπλευρη χώρα, να βρισκόμαστε στα όρια του κόσμου της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και της ασφάλειας», είπε ο Σικόρσκι.
Μετά τη θητεία του Σικόρσκι στην κυβέρνηση, τα μηνύματα για τη Μόσχα από τη Βαρσοβία ήταν πολύ πιο θολά από τότε που το εθνικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη ανέλαβε την εξουσία το 2015. Κέρδισε χάρη στην αναληθή θεωρία συνωμοσίας ότι η Ρωσία ήταν υπεύθυνη για το αεροπορικό δυστύχημα το 2010 στο οποίο σκοτώθηκαν ο πρόεδρος της Πολωνίας και αρκετοί κορυφαίοι αξιωματούχοι. Η πολωνική κυβέρνηση ξόδεψε την ενέργειά της να χαρακτηρίζει τη Γερμανία ως «εχθρό», να έχει εχθρότητα με την ΕΕ για το κράτος δικαίου, να εξαπολύει επιθέσεις σε άτομα ΛΟΑΤΚΙ και να δημιουργεί δεσμούς με τους δεξιούς συμμάχους του Πούτιν, όπως ο Ιταλός Mατέο Σαλβίνι και η Γαλλίδα Μαρίν Λεπέν.
«Δεν ξέρετε τίποτα»
Οι Εσθονοί θυμούνται άλλο ένα επεισόδιο το 2007. Τον Απρίλιο οι server της χώρας της Βαλτικής επλήγησαν από μαζικό κύμα επιθέσεων DDoS (κατανεμημένης άρνησης υπηρεσίας) σε δημόσιους και ιδιωτικούς ιστότοπους, αποκλείοντας ουσιαστικά ψηφιακά τη χώρα για εβδομάδες. Αναπτύχθηκαν σχεδόν ένα εκατομμύριο υπολογιστές «ζόμπι», σύμφωνα με τον τότε υπουργό Άμυνας, λίγο μετά το σχέδιο μεταφοράς έξω από το κέντρο της πόλης του Ταλίν ενός σοβιετικού «Μνημείου για τους Απελευθερωτές της Εσθονίας».
Ενώ η ρωσική κυβέρνηση αρνήθηκε επανειλημμένα την εμπλοκή της στις κυβερνοεπιθέσεις, η Εσθονία δεν πείστηκε. Αλλά αυτό που ήταν πιο σοκαριστικό για τους αξιωματούχους στο Ταλίν δεν είχε συμβεί ακόμα, όταν ανέφεραν την υπόθεσή τους σε άλλα κράτη του ΝΑΤΟ.
«Μας είπαν ορισμένοι από τους συμμάχους μας στο ΝΑΤΟ στην Ευρώπη ότι, “Ω, δεν ξέρεις για τι πράγμα μιλάς, απλώς είσαι ρωσοφοβικός” – και αυτό σε μια στιγμή από ανθρώπους που δεν θα ήξεραν να διακρίνουν υπολογιστή από μια τοστιέρα ενώ ήμασταν ήδη τότε μέρος της πιο προηγμένης ψηφιακά [χώρας] στην Ευρώπη», είπε ο Τόμας Χέντρικ Ίλβες, ο οποίος ήταν ο πρόεδρος της Εσθονίας την εποχή των κυβερνοεπιθέσεων. Γεννήθηκε στη Σουηδία αφού οι γονείς του διέφυγαν από τη σοβιετική κατοχή. Τελικά, το ΝΑΤΟ διεξήγαγε μια εσωτερική αξιολόγηση.
Για γλωσσικούς και ιστορικούς λόγους, καθώς και από γνήσιο φόβο για τον κίνδυνο στα σύνορα, οι χώρες της Βαλτικής συχνά διαθέτουν εξαιρετικές πληροφορίες και ανάλυση της ρωσικής δραστηριότητας, αλλά θα μπορούσαν να αγνοηθούν παντελώς. Ο Ρίχαρντ Κολς, πρόεδρος της επιτροπής εξωτερικών υποθέσεων του κοινοβουλίου της Λετονίας, είπε ότι η Ρίγα ήταν ανάμεσα σε αυτούς που προειδοποίησαν το ΝΑΤΟ για τις ρωσικές φιλοδοξίες πριν από την εισβολή στη Γεωργία το 2008. Ωστόσο, ο Κολς είπε ότι συχνά δυσκολευόταν να πείσει τους ομολόγους του στη Δύση για το πόσο επικίνδυνος θα μπορούσε να γίνει ο Πούτιν.
«Γενικά, οι χώρες της Βαλτικής προειδοποιούμε τους συναδέλφους μας στη Δύση να είναι προσεκτικοί και να μην είναι αφελείς βασισμένοι σε ευσεβείς πόθους. Η συνεχής ετοιμότητα για επανεκκίνηση των σχέσεων με τη Ρωσία, ανεξάρτητα από τις παραβιάσεις της, είναι αυτό που μας οδήγησε μέχρι σήμερα, δυστυχώς», είπε.
Οι ΗΠΑ, υπό τη διακυβέρνηση του Μπαράκ Ομπάμα, επέλεξαν επίσης μια «επαναφορά» με τη Ρωσία το 2009. Η χειρονομία είχε δυσάρεστο ξεκίνημα όταν η υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον χάρισε στον Ρώσο ομόλογό της Σεργκέι Λαβρόφ ένα μεγάλο κόκκινο κουμπί, αλλά με τη λάθος ρωσική λέξη γραμμένη πάνω του. Ανεξάρτητα από τα κακά ρωσικά, ήταν μια απόφαση που ο Ίλβες χαρακτήρισε «καταστροφική».
Ο μόνος Ευρωπαίος ηγέτης που πάντα τον «εξέπληττε» ήταν η Μέρκελ. Είχε μεγαλώσει πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασμα, αλλά αποδείχτηκε αινιγματική για το αν αντιλαμβανόταν πραγματικά τον κίνδυνο. Όπως είπε ο Ίλβες, «ιδιωτικά, φαινόταν να έχει λίγες αυταπάτες, αλλά υποθέτω ότι το είδε αυτό δημόσια, αυτό ήταν κάτι που έπρεπε να κάνει. Ή μου έλεγε πράγματα στα οποία δεν πίστευε. Δεν ξέρω. Δεν μπορώ να πω».
Τώρα όλοι γνώριζαν την αληθινή φύση του Πούτιν.
«Από τις 24 Φεβρουαρίου, υπήρξε αυτή η δραματική επανάσταση και όλα αυτά. Αλλά χρειάστηκε πραγματικά μια εισβολή, μια βάναυση εισβολή στην Ουκρανία για να αναγκαστούν οι άνθρωποι να δώσουν προσοχή. Δεδομένης της προηγούμενης συμπεριφοράς, με την εισβολή στην Κριμαία και την εισβολή στη Γεωργία… αλλά τώρα αυτό, υποθέτω, ήταν τόσο υπερβολικό που ακόμη και αυτοί έπρεπε να αντιδράσουν», συνέχισε ο Ίλβες.
Η ενότητα διακυβεύεται
Τον Αύγουστο του 2014, μήνες μετά την προσάρτηση της Κριμαίας από τη Ρωσία, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ είχαν έντονες συζητήσεις σχετικά με το πόσο αυστηρές θα έπρεπε να είναι οι κυρώσεις κατά του Κρεμλίνου. Οι Βαλτικοί, ως συνήθως, τάχθηκαν στο πλευρό των Πολωνών, των Βρετανών και των Σουηδών ζητώντας αυστηρότερες κυρώσεις. Αντίθετη θέση είχαν άλλα πρώην κομμουνιστικά κράτη, η Ουγγαρία και η Σλοβακία, με τις δύο χώρες να κυβερνώνται από λαϊκιστές υπέρ του Κρεμλίνου.
«Η πολιτική κυρώσεων που ακολουθεί η Δύση… προκαλεί μεγαλύτερη ζημιά σε εμάς παρά στη Ρωσία», δήλωσε ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν. «Στην πολιτική, αυτό ονομάζεται να πυροβολεί κανείς τον εαυτό του στο πόδι».
Ο τότε υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας Λίνας Αντάνας Λινκεβίτσιους απάντησε λέγοντας ότι ήταν καλύτερο να πυροβοληθείς στο πόδι παρά να αφήσεις τον εαυτό σου να πυροβοληθεί στο κεφάλι. Το μήνυμα ήταν ξεκάθαρο: Εάν επιτρεπόταν στον Πούτιν να ξεφύγει με την Κριμαία, θα συνέχιζε τους επεκτατικούς του πολέμους.
Σε συνέντευξή του στο Βίλνιους, ο Λινκεβίτσιους παραπονιόταν για την έλλειψη δράσης από τη Δύση τα τελευταία 15 χρόνια ως απάντηση στον επεκτατισμό του Πούτιν. Θυμήθηκε τη συνεδρίαση του Συμβουλίου του ΝΑΤΟ για τη Ρωσία το 2008 στη Ρουμανία, όπου ο Πούτιν ήδη περιέγραφε την Ουκρανία ως «τεχνητή δημιουργία». Ο όρος δεν πέρασε απαρατήρητος. Ο Άντερς Φογκ Ράσμουσεν, τότε πρωθυπουργός της Δανίας πριν γίνει γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, απάντησε στον Πούτιν λέγοντας ότι αυτός δεν ήταν ο τρόπος να μιλάμε για εταίρους.
«Ο Πούτιν εννοεί αυτό που λέει», είπε ο Λινκεβίτσιους. «Και τώρα να προσποιούμαστε ότι εκπλαγήκαμε που κάτι [πήγε] στραβά, πάει πολύ».
Όταν τα στρατεύματα του Πούτιν συγκεντρώθηκαν γύρω από την Ουκρανία πριν από έναν μήνα, ο Γάλλος Πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ήταν ένας από τους Δυτικοευρωπαίους ηγέτες που επισκέφθηκαν τη Μόσχα για να προσπαθήσουν να αποτρέψουν τον Πούτιν από το αναπόφευκτο.
Ο Λινκεβίτσιους δεν εντυπωσιάστηκε. «Είναι σαν την ψυχοθεραπεία. Όλες αυτές οι συνομιλίες ήταν μέχρι στιγμής μία ψευδαίσθηση». Υπογράμμισε ότι η Δύση δεν φέρει καμία ευθύνη για ό,τι συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία, καθώς είναι αποκλειστικά η ευθύνη της Ρωσίας. Ωστόσο, είπε ότι αν «αυτοί που θα είχαν την ευκαιρία εγκαίρως να κάνουν κάτι, δεν [έκαναν τίποτα], πρέπει να μοιραστούν την ευθύνη».
Ο πόλεμος που μαίνεται τώρα στην Ουκρανία, λέει ο Ίλβες, θα πρέπει να διδάξει στη Δυτική Ευρώπη ένα μάθημα: «Μην κάνετε πολιτική για τη Ρωσία χωρίς να συμβουλεύεστε ανθρώπους που γνωρίζουν πολύ περισσότερα για τη Ρωσία από εσάς. Μην βασίζεστε σε ανθρώπους που έχουν εκπαιδευτεί ως διπλωμάτες αλλά δεν έχουν πραγματική κατανόηση των προτύπων ρωσικής συμπεριφοράς».
Πηγή: Politico
