Κοντά στο αρχαίο λιμάνι Yavneh-Yam στη νότια παράκτια πεδιάδα του Ισραήλ, αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ένα καλά διατηρημένο ταφικό σύμπλεγμα της Ύστερης Εποχής του Χαλκού.
Ανακάλυψαν ταφικές πρακτικές των Χαναναίων και συνδέσεις της ελίτ με την Αίγυπτο πριν από περίπου 3.300 χρόνια.
Η ανακάλυψη περιγράφεται στο περιοδικό Antiquity ενώ πραγματοποιήθηκε μετά από κατασκευαστικά έργα που κατά λάθος έσπασαν την οροφή ενός μνημειακού πετρόχτιστου τάφου στο εθνικό πάρκο Palmachim Beach.
Ο χώρος ο οποίος βλέπει προς ένα από τα ομορφότερα φυσικά αγκυροβόλια της νότιας ακτής της ανατολικής Μεσογείου επικοινωνούσε με το αιγυπτιακό λιμάνι Muḫḫazu – όπως καταγράφεται σε κείμενα του 14ου αιώνα π.Χ., όπως είναι “Οι επιστολές της Αμάρνα”.
Στη στρατηγική τοποθεσία, ανάμεσα στη Γιάφα και την Ασντόντ, ο αρχαιολογικός χώρος Yavneh-Yam έχει αναδείξει στο παρελθόν μόνο κάποια ταπεινά ευρήματα από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού. Ωστόσο, ο τάφος που ανασκάφηκε πρόσφατα αλλάζει άρδην την εικόνα για την περιοχή, προσφέροντας στοιχεία που μαρτυρούν μια ισχυρή τοπική πολιτική κοινότητα που συμμετείχε ενεργά στο εμπόριο μεγάλων αποστάσεων και τα αυτοκρατορικά δίκτυα της Αιγύπτου.
Στον ψαμμίτη της παραλίας, είναι λαξευμένος ένας τετράγωνος θάλαμος με πλάτος περίπου 6.5 μέτρων, με οροφή υποβασταζόμενη από έναν στύλο στην μέση. Η προσεκτικά λαξευμένη του πρόσοψη, η αψιδωτή είσοδος και το συμμετρικό του σχέδιο, μαρτυρούν αρχιτεκτονική επιδεξιότητα και γενναιόδωρη επένδυση – στοιχεία που δείχνουν καταβολές των ατόμων από την ελίτ.
Μέσα στα τείχη, ήταν θαμμένα τουλάχιστον δέκα άτομα, ενήλικες και παιδιά, σε ανάσκελη ή κυρτή στάση.
Μαζί τους ήταν θαμμένα πάνω από 140 ακέραια κεραμικά αγγεία, πολλά από τα οποία, είχαν παραμείνει στην αρχική τους θέση, μαζί με πολυτελή αγαθά, όπως ένα χρυσό σκουλαρίκι, ένα αιγυπτιακό αγγείο διακοσμημένο με την θεό της ευημερίας σε μορφή λιονταριού, Μπες (Bes), και έναν σκαραβαίο με επιγραφή σε δέλτο του φαραώ Τούθμωσι Γ’
Το σύνολο της κεραμικής τέχνης, είναι ένας εντυπωσιακός συνδυασμός εισηγμένων και τοπικών σκευών, ανάμεσα στα οποία κυπριακά αγγεία με δαχτυλιόσχημη βάση (κυπριακός πρόχους), πήλινη φιάλη (λευκά σκεύη σε σχήμα μπολ) και μονόωτα κύπελλα της Ύστερης Ελλαδικής Εποχής.
Η ποικιλομορφία μαρτυρά τη συμμετοχή του λιμανιού στα δραστήρια θαλάσσια δίκτυα ανταλλαγών που συνέδεαν τη Χαναάν, την Κύπρο και την ευρύτερη Μεσόγειο στη διάρκεια του 14ου και του 13ου αιώνα π.Χ.
Αναλύσεις των ιζημάτων αποκαλύπτουν ταφικές πρακτικές και συμπόσια
Οι αναλύσεις των οργανικών ιζημάτων, αποκάλυψαν την παρουσία άκρων από πρόβατα, κατσίκες και κομμάτια ψαριών – αρχαιολογικά στοιχεία που μαρτυρούν τις αναθηματικές προσφορές φαγητού και των τελετουργικών συμποσίων που διοργανώνονταν στο πλαίσιο των ταφικών πρακτικών.
Έξω από το σπήλαιο, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν μια αίθρια αυλή με στρώματα στάχτης, οστά ζώων, μαγειρικά σκεύη και μια τάφρο οριοθετημένη με πέτρες. Τα ευρήματα αυτά, μαζί με κομμάτια από ειδώλια από τερακότα, ερμηνεύονται ως στοιχεία ταφικών συμποσίων προς τιμή του νεκρού.
Είναι πολύ σπάνιες οι καταγραφές των ταφικών συμποσίων της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ΙΙ στην Ανατολική Μεσόγειο και, η ανακάλυψη αυτή προσφέρει νέα στοιχεία για την κοινωνική και τελετουργική ζωή των Χαναναίων υπό την επιρροή της Αιγύπτου.
Μετά την ανακάλυψή του το 2022, το σύμπλεγμα εν μέρει συλήθηκε αλλά μια ταχεία φωτογραμμμετρική μελέτη, πρόλαβε να καταγράψει ένα τρισδιάστατο μοντέλο πριν υποστεί τη σημαντική ζημιά, διατηρώντας έτσι σημαντικά δεδομένα για την αρχική διάταξη των τεχνουργημάτων και των ταφών. Στην αρχική του κατάσταση, πριν την τυμβωρυχία, ο θάλαμος αποτελεί την πρώτη, ακέραιη, μνημειακή πετρόχτιστη ταφή της Ύστερης Εποχής του Χαλκού ΙΙ στη Χαναάν που έχει καταγραφεί από το 1960.
Σύμφωνα με τους μελετητές, η ταφή στο σπήλαιο του Yavneh-Yam, δεν αποτελεί μόνο έκφραση της αρχιτεκτονικής ικανότητας των Χαναναίων, αλλά είναι και απόδειξη της ένταξης της τοπικής ελίτ στην αυτοκρατορική ζωή της Αιγύπτου.
Η κατασκευή ενός τόσο περίπλοκου τάφου, απαιτούσε τεράστιο μόχθο και πόρους, γεγονός που σημαίνει πως, οι ένοικοί του ανήκαν σε υψηλή κοινωνική στάθμη η οποία διατηρούσε σχέσεις με το διοικούμενο από την Αίγυπτο λιμάνι της Muḫḫazu.
Οι αδιάλειπτες μελέτες στα ανθρώπινα ευρήματα, τα ζωικά, φυτικά δείγματα και τα εισηγμένα κεραμικά, αποσκοπούν στην ανασύνθεση της διατροφής, των εμπορικών δικτύων και των κοινωνικών ταυτοτήτων των νεκρών.
