Η σύγκρουση μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ έχει φτάσει σε ένα κρίσιμο σημείο, με τις δύο πλευρές να ισορροπούν επικίνδυνα μεταξύ της κλιμάκωσης και της αποτροπής ενός ολοκληρωτικού πολέμου στη Μέση Ανατολή. Παρά τις συνεχιζόμενες επιθέσεις και τις εκατοντάδες απώλειες, καμία πλευρά δεν επιθυμεί να χρησιμοποιήσει τον όρο «πόλεμος». Γιατί, όμως, συμβαίνει αυτό;
Η ένταση στην περιοχή του Λιβάνου έχει κορυφωθεί καταγράφοντας ιστορικά δεδομένα, καθώς εχθές, Δευτέρα, καταγράφηκε η πιο αιματηρή ημέρα στην περιοχή εδώ και έναν χρόνο, με τουλάχιστον 588 νεκρούς και 1.835 τραυματίες. Το Ισραήλ πραγματοποιεί αεροπορικές επιθέσεις σε διάφορες περιοχές του Λιβάνου, ενώ η Χεζμπολάχ ανταποδίδει με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη σε περιοχές στο βόρειο Ισραήλ.
Όμως, παρά την ένταση και τα καταστροφικά αποτελέσματα των επιδρομών, κανείς δεν έχει ακόμη ονομάσει αυτήν τη σύγκρουση «πόλεμο». Σύμφωνα με την ανάλυση του Associated Press (AP), οι δύο πλευρές αποφεύγουν αυτόν τον χαρακτηρισμό, ελπίζοντας να επιτύχουν τους στόχους τους χωρίς να πυροδοτήσουν μια ολοκληρωτική σύγκρουση.
Τι σημαίνει πόλεμος;
To ερώτημα του πότε μια σύγκρουση θεωρείται πόλεμος είναι αμφιλεγόμενο. Το αναγνωρισμένο λεξικό της Merriam-Webster ορίζει τον πόλεμο ως μια «κατάσταση συνήθως ανοικτής και δηλωμένης ένοπλης εχθρότητας μεταξύ κρατών ή εθνών». Οι ακαδημαϊκοί, ωστόσο, επεκτείνουν αυτόν τον ορισμό ώστε να περιλαμβάνει βίαιες συγκρούσεις μεγάλης κλίμακας που εμπλέκουν αντάρτες, πολιτοφυλακές και εξτρεμιστικές ομάδες.
Παρ’ όλα αυτά, κάθε προσπάθεια για μια πιο ακριβή οριοθέτηση του τι αποτελεί «πόλεμο» είναι περίπλοκη, καθώς οι ένοπλες συγκρούσεις ποικίλλουν σε ένταση και μορφή.
Όπως επισημαίνει το Associated Press, μερικές φορές τα κράτη ανακηρύσσουν επίσημα έναν πόλεμο, όπως έκανε το Ισραήλ μετά την επίθεση της Χαμάς το 2023, όμως, δεν έχει υπάρξει αντίστοιχη κήρυξη πολέμου σε σχέση με τη Χεζμπολάχ, παρά το γεγονός ότι το Ισραήλ συνδέει τις επιθέσεις εναντίον της οργάνωσης με τον πόλεμο στη Γάζα.
Συγκεκριμένα, ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ, Γιόαβ Γκάλαντ, έχει επανειλημμένα αναφερθεί σε έναν «συνεχή πόλεμο» με το Ιράν και τους συμμάχους του σε επτά μέτωπα, συμπεριλαμβανομένου του Λιβάνου. Παρόλο που η σύγκρουση μεταξύ των δύο πλευρών δεν έχει επισήμως χαρακτηριστεί ως πόλεμος, η βία και οι απώλειες συνεχίζονται αμείωτες.
Γιατί καμία πλευρά δεν θέλει να το αποκαλέσει πόλεμο;
Το AP σχολιάζει πως τόσο το Ισραήλ όσο και η Χεζμπολάχ αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν τη λέξη «πόλεμος» επειδή προσπαθούν να επιτύχουν τους στόχους τους χωρίς να εμπλακούν σε μια πιο σοβαρή σύγκρουση ή να φέρουν την ευθύνη για αυτήν. Όπως εξηγεί η ειδικός της Μέσης Ανατολής, Λίνα Κχατίμπ, «αν και οι εντάσεις αυξάνονται, η κατάσταση στον νότιο Λίβανο δεν αποτελεί έναν πλήρους κλίμακας πόλεμο, καθώς τόσο η Χεζμπολάχ όσο και το Ισραήλ επιδιώκουν να ασκήσουν πίεση με περιορισμένα μέσα».
Η Χεζμπολάχ, με τις επιθέσεις της με ρουκέτες και μη επανδρωμένα αεροσκάφη, προσπαθεί να πιέσει το Ισραήλ να συμφωνήσει σε μια κατάπαυση του πυρός με τη Χαμάς και να αποφύγει να φανεί ότι υποκύπτει στην ισραηλινή πίεση. Έχει δηλώσει ότι θα σταματήσει τις επιθέσεις εάν υπάρξει εκεχειρία στη Γάζα, αλλά οι προοπτικές για μια τέτοια συμφωνία φαίνονται μακρινές.
Από την άλλη πλευρά, ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου, έχει δεσμευτεί να κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να σταματήσει τις επιθέσεις και να επιτρέψει στους εκτοπισμένους πολίτες να επιστρέψουν στα σπίτια τους.
Ο αναλυτής Άντρεας Κριγκ σημειώνει, σύμφωνα με το AP, ότι το Ισραήλ προσπαθεί είτε να ωθήσει τη Χεζμπολάχ σε διαπραγματεύσεις, είτε να την πιέσει σε τέτοιο βαθμό ώστε να αντιδράσει υπερβολικά, κάτι που θα οδηγούσε σε έναν ολοκληρωτικό πόλεμο.
Πώς θα μπορούσε να είναι ένας πλήρης πόλεμος;
Οι ειδικοί μέχρι πρόσφατα συμφωνούσαν ότι ένας μελλοντικός πόλεμος μεταξύ Ισραήλ και Χεζμπολάχ θα ήταν παρόμοιος με αυτόν του 2006 αλλά πολύ πιο καταστροφικός. Για χρόνια, οι ισραηλινές αρχές προειδοποιούσαν ότι σε έναν μελλοντικό πόλεμο με τη Χεζμπολάχ, ο στρατός θα προκαλούσε μεγάλες καταστροφές στον Λίβανο, καταστρέφοντας βασικές υποδομές και ισοπεδώνοντας τις βάσεις της οργάνωσης. Αυτό το δόγμα, γνωστό ως το «Δόγμα Νταχίγια», πήρε το όνομά του από τη συνοικία Νταχίγια στη νότια Βηρυτό, όπου βρίσκεται το αρχηγείο της Χεζμπολάχ και είχε υποστεί βαριές καταστροφές το 2006.
Στο μεταξύ, η Χεζμπολάχ έχει επεκτείνει και αναβαθμίσει το οπλοστάσιό της, και πιστεύεται ότι διαθέτει περίπου 150.000 ρουκέτες και πυραύλους που μπορούν να πλήξουν οποιοδήποτε σημείο του Ισραήλ. Αυτή η στρατιωτική ανάπτυξη δημιούργησε ένα καθεστώς αμοιβαίας αποτροπής, που κράτησε τα σύνορα σχετικά ήσυχα από το 2006 έως και τον Οκτώβριο του περασμένου έτους.
Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση θα μπορούσε να αλλάξει ανά πάσα στιγμή. Όπως δηλώνει ο Ούζι Ράμπι, διευθυντής του Κέντρου Μοσέ Νταγιάν για Μεσανατολικές και Αφρικανικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ, «έχουμε ανέβει ένα σκαλοπάτι, αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη στον τελευταίο όροφο». Σύμφωνα με τον Ράμπι, είναι πιθανό ότι τελικά θα χρειαστεί μια χερσαία επιχείρηση.
Θα σημαίνει πόλεμο μια χερσαία εισβολή;
Μια απόφαση του Ισραήλ να στείλει τανκς και στρατεύματα στον νότιο Λίβανο θα αποτελούσε σημαντική κλιμάκωση και πιθανότατα θα έκανε πολλούς να χαρακτηρίσουν τη σύγκρουση ως πόλεμο. Όμως οι χερσαίες επιχειρήσεις δεν σημαίνουν πάντα πόλεμο. Όπως αναφέρει το AP, το Ισραήλ κήρυξε επίσημα πόλεμο στη Γάζα σχεδόν τρεις εβδομάδες πριν στείλει χερσαία στρατεύματα. Επίσης, οι ισραηλινές δυνάμεις έχουν πραγματοποιήσει επιχειρήσεις στη Δυτική Όχθη για δεκαετίες, χωρίς αυτό να χαρακτηρίζεται ως πόλεμος.
Φυσικά, μια χερσαία εισβολή στο Λίβανο θα θεωρηθεί από τη χώρα ως παραβίαση της κυριαρχίας της και ως πράξη πολέμου. Ωστόσο, το Λίβανο ήδη κατηγορεί το Ισραήλ για συχνές παραβιάσεις του εναέριου χώρου του και για κατοχή διαφιλονικούμενων περιοχών κατά μήκος των συνόρων. Στην πραγματικότητα, οι δύο χώρες βρίσκονται επίσημα σε κατάσταση πολέμου από το 1948.