Μία διεθνής ομάδα ερευνητών, κατάφερε ν’ αναγνωρίσει τα πρώτα τεχνητά συστήματα μνήμης που έχουν δημιουργήσει οι άνθρωποι, τα οποία ήταν λαξευμένα σε οστά δεκάδων χιλιάδων ετών.
Τα ευρήματα της μελέτης, δημοσιεύτηκαν στο Archaeological and Anthropological Sciences, και υποδηλώνουν πως, οι πρόγονοί μας αξιοποιούσαν αντικείμενα για την καταγραφή των πληροφοριών πολύ πριν από την εφεύρεση της γραφής.
Τα συστήματα τεχνητής μνήμης (ΑMS), αποτελούν εργαλεία που επιτρέπουν την αποθήκευση και την ανάκτηση πληροφοριών χωρίς να πρέπει να τις θυμούνται οι άνθρωποι.
Οι διαφορές που μαρτυρούν την καταγραφή
Τα σύγχρονα παραδείγματα, περιλαμβάνουν τον υπολογιστή, ενώ στον Μεσαίωνα, χρησιμοποιούνταν ράβδοι καταμέτρησης για τα φορολογικά αρχεία. Τα νεότερα συστήματα μπορεί να έλκουν τις ρίζες τους στην Παλαιολιθική Εποχή, όπου οι άνθρωποι χάραζαν τις πληροφορίες σε οστά ή σε κέρατα ταράνδων.
Η μελέτη, ανέλυσε 22 αρχαιολογικά τεχνουργήματα, ηλικίας περίπου 70.000 ετών, μαζί με πιο πρόσφατα εθνογραφικά παραδείγματα, όπως τα ξύλινα ημερολόγια Ιθαγενών πολιτισμών. Στη συνέχεια, οι ερευνητές συνέκριναν τα σημάδια στ’ αντικείμενα με άλλα, τα οποία δημιουργούνταν σε δραστηριότητες της καθημερινής ζωής όπως ήταν η σφαγή των ζώων ή οι συμβολικές διακοσμήσεις.
Βέβαια, δεν είναι όλα τα σημάδια στα αρχαία οστά φορείς νοήματος. Έτσι, για ν’ αναγνωρίσει η ομάδα πιθανά τεχνητά συστήματα μνήμης (AMS), αναζήτησε συγκεκριμένα μοτίβα, όπως τακτοποιημένα και οργανωμένα στον χώρο σημάδια τα οποία δεν ήταν αραδιασμένα τυχαία αλλά ακολουθούσαν τακτική διάταξη.
Οι αλλαγές στα εργαλεία που χρησιμοποιούνταν, μαρτυρούσαν πως τα σημάδια είχαν δημιουργηθεί σε διαφορετικές περιόδους, σαν μια μορφή επικαιροποίησης του αρχείου. Επίσης, η συχνά παρατηρούμενη ακριβής τους διάταξη, σε αντίθεση με τα σημάδια από τη σφαγή του κρέατος, καταδεικνύουν στο ίδιο συμπέρασμα.
Τα αντικείμενα αυτά, μαρτυρούν μια συστηματικά διαφορετική χωροταξική οργάνωση που τα διαφοροποιεί από άλλα τεχνουργήματα, αναφέρει η μελέτη.
Ανάμεσα στα αντικείμενα που αναλύθηκαν, ήταν: Ένα οστό μπαμπούινου από το Σπήλαιο Border (Νότια Αφρική, 44.000 χρόνια), με σημάδια που μπορεί να αναπαριστούν μέτρηση· ένα κέρατο ταράνδου από τη La Marche (Γαλλία, 15.000 χρόνια), διαιρεμένο σε τμήματα για την “αποθήκευση” πληροφοριών· και μεσαιωνικά ξύλινα ραβδιά μέτρησης και ημερολόγια ιθαγενών, τα οποία δείχνουν πρότυπα παρόμοια με αυτά της Παλαιολιθικής Εποχής.
Οι συγγραφείς καταλήγουν ότι οι εθνογραφικές και ανώτερης Παλαιολιθικής AMS φέρουν παρόμοιες χωρικές υπογραφές που τις διακρίνουν σαφώς από τα οστά με σημάδια σφαγής ή διακοσμητικά σημάδια.
Ποια ήταν η χρησιμότητά τους;
Μπορεί να μην γνωρίζουμε με βεβαιότητα τι κατέγραφαν αυτά τα σημάδια, ωστόσο οι υποθέσεις που διατυπώνονται, είναι πολλές: Μπορεί να μετρούσαν ημέρες ή γεγονότα, όπως έκαναν τα σεληνιακά ημερολόγια κάποιων πολιτισμών.
Ή, μπορεί να ήταν λίστες αντικειμένων ή ατόμων, χωρίς ακριβή αρίθμηση, όπως συνέβαινε με τα “μπαστούνια για μηνύματα” των Αβορίγινων. Ακόμη, ενδέχεται να ήταν πρωτό – μαθηματικά συστήματα, ενδεχομένως για τη σύγκριση ποσοτήτων (του “περισσότερου” και του “λιγότερου”).
Σύμφωνα με την μελέτη, δεν είχαν όλοι οι αρχαίοι λαοί περίπλοκες αριθμητικές έννοιες. Ορισμένοι πολιτισμού, όπως κάποιες φυλές του Αμαζονίου, είχαν λέξεις μόνο για το “ένα”, το “δύο” και το “πολλά”. Έτσι, αυτά τα ΑΜS, ίσως να αποτελούσαν ένα ενδιάμεσο βήμα στην εξέλιξη της ποσοτικοποίησης.
Τα ευρήματα αποκαλύπτουν πως, η αναγκαιότητα καταγραφής πληροφοριών, είναι τόσο αρχαία όσο και το ανθρώπινο είδος.Η καταγραφή πληροφοριών σε αντικείμενα, είναι μια μορφή εξωτερικής αναπαράστασης, η οποία προσδιορίζει μια τεχνολογία επικοινωνίας, επισημαίνεται στο άρθρο. Τα οστά αυτά, με άλλα λόγια δεν ήταν τα απλά “στικάκια USB” των ανθρώπων της Παλαιολιθικής εποχής, αλλά εργαλεία για την μετάδοση της γνώσης μέσα σε μια ομάδα.
Ακόμη, η μελέτη προσφέρει μια καινοτόμο μέθοδο για την ανάλυση των αρχαίων σημαδιών: Με τη χρήση χωροταξικών στατιστικών, οι ερευνητές μέτρησαν την τοποθέτηση κάθε εγκοπής, σαν να ήταν σημεία στον χάρτη. Αυτό, τους έδωσε τη δυνατότητα να διακρίνουν με αντικειμενικότητα ανάμεσα σε ένα οστό που είχε λαξευτεί κατά τύχη και σ’ ένα με συμβολικό σκοπό.
Δημιούργημα του σύγχρονου ανθρώπου ή Νεάντερταλ;
Κάποια από τα αρχαιότερα αντικείμενα προέρχονται από μέρη που σχετίζονται με τον Homo sapiens, αλλά υπάρχουν και περιπτώσεις, όπως ένα οστό από την κοινότητα Les Pradelles στη νότια – κεντρική Γαλλία (72.000 – 60.000 χρόνια) που μπορεί να συνδέονται με τους Νεάντερταλ.
Η παρατήρηση αυτή, εγείρει το ερώτημα αν, υπήρχαν και άλλες ανθρωπίδες με την ικανότητα δημιουργίας συστημάτων μνήμης. Οι συγγραφείς εφιστούν μεν την προσοχή, χωρίς δε, να αποκλείουν την πιθανότητα. Η μελέτη δεν εστιάζει στα οστά, αλλά στην αρχή της ανθρώπινης σκέψης.
Τα σημάδια αυτά, μπορεί να μαρτυρούν ένα καθοριστικής σημασίας βήμα στην μετάβαση από τις θεμελιακές γνωστικές ικανότητες – όπως τη διάκριση ανάμεσα στο “λίγο” και το “πολύ”, προς πιο αφηρημένες έννοιες, όπως είναι οι αριθμοί, εξηγούν οι ερευνητές.
Τα αντικείμενα αυτά, δεν είναι μόνο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, αλλά αποτελούν τα πρώτα στοιχεία του τρόπου με τον οποίο αρχίσαμε να ερμηνεύουμε τον χρόνο, την ποσότητα, την ίδια την έννοια του μέλλοντος.
