Ερευνητές που διεξάγουν μελέτες στο Κέρας της Αφρικής ή αλλιώς τη Σομαλική Χερσόνησο, ανακάλυψαν στοιχεία που δείχνουν ότι οι άνθρωποι της Μεσολιθικής Εποχής, επέζησαν της έκρηξης του ηφαιστείου Τόμπα, ένα από τα μεγαλύτερα υπερηφαίστεια της ιστορίας, το οποίο βρίσκεται στη σημερινή Ινδονησία, πριν από περίπου 74.000 χρόνια.
Οι μαζικές μετακινήσεις των πληθυσμών από την Αφρική
Οι σύγχρονοι άνθρωποι μετανάστευσαν πολλές φορές από την Αφρική, όμως το γεγονός που προκάλεσε την παγκόσμια εξάπλωση του πληθυσμού συνέβη πριν από λιγότερο από 100.000 χρόνια.
Ορισμένοι ερευνητές εικάζουν ότι η διασπορά του ανθρώπινου πληθυσμού, περιορίστηκε σε «πράσινους διαδρόμους», που σχηματίστηκαν κατά τη διάρκεια υγρών περιόδων, όταν υπήρχε αφθονία τροφίμων και, οι ανθρώπινοι πληθυσμοί επεκτάθηκαν υπακούοντας στις αλλαγές του περιβάλλοντος.
Ανατρεπτική μελέτη
Ωστόσο, μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature, η οποία διεξήχθη υπό την επιστημονική ομάδα του Πανεπιστημίου του Τέξας στο Όστιν, δείχνει ότι, μπορεί οι άνθρωποι να διασκορπίστηκαν και κατά τη διάρκεια άνυδρων και ξηρών περιόδων, κατά μήκος των «γαλάζιων διαδρόμων» που δημιούργησαν τα εποχικά ποτάμια. Επίσης, οι ερευνητές βρήκαν λίθινα εργαλεία, τα οποία αποτελούν και την παλαιότερη απόδειξη της τοξοβολίας.
Οι επιπτώσεις της ηφαιστειακής υπέρ-έκρηξης του ηφαιστείου Τόμπα
Η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου του Τέξας, εξέτασε μία περιοχή που ονομάζεται Shinfa-Metena 1, και η οποία βρίσκεται στις πεδινές περιοχές της βορειοδυτικής Αιθιοπίας, κοντά στον ποταμό Σίνπα, παραπόταμο του Μπλε Νείλου. Οι μελετητές βρήκαν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η περιοχή κατοικούνταν κατά τη διάρκεια της περιόδου όπου, το καταστροφικό υπερ-ηφαίστειο Τόμπα εξερράγη στη Σουμάτρα, πριν από 74.000 χρόνια. Μικροσκοπικά θραύσματα ηφαιστειακού γυαλιού, ή αλλιώς κρυπτοτέφρας, που βρέθηκαν στις αρχαιολογικές εναποθέσεις, ταίριαζαν με τη χημική σύσταση θραυσμάτων της έκρηξης του ηφαιστείου Τόμπα.
Τα μικροσκοπικά θραύσματα του ηφαιστειακού γυαλιού, συχνά μικρότερα από το πλάτος της τρίχας, μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την ακριβή χρονολόγηση και τον συσχετισμό των αρχαιολογικών τόπων, τους οποίους χωρίζουν χιλιάδες μίλια.
Η τοποθεσία Shinfa-Metema 1, δείχνει ότι οι άνθρωποι κατοικούσαν στην περιοχή, τόσο πριν όσο και μετά την έκρηξη του ηφαιστείου σε απόσταση μεγαλύτερη των 4.000 μιλίων.
«Μία από τις επαναστατικές συνέπειες της μελέτης, είναι ότι, με τις νέες μεθόδους κρυπτοτέφρας που αναπτύχθηκαν για την προηγούμενη μελέτη στη Νότια Αφρική και που πλέον, εφαρμόζεται και στην Αιθιοπία, οι μελετητές μπορούν να συσχετίσουν τις τοποθεσίες σ’ ολόκληρη την Αφρική, ενδεχομένως και τον κόσμο, με χρονική οριοθέτηση εβδομάδων», εξήγησε ο ερευνητής Christopher Campisano.
H έκρηξη του υπερηφαιστείου συνέβη στα μέσα της Λίθινης Εποχής, όταν η περιοχή κατοικούνταν, όπως τεκμηριώνεται από τα μικροσκοπικά γυάλινα θραύσματα, των οποίων η χημική σύσταση ταιριάζει με τη σύσταση του Τόμπα. Οι κλιματικές επιπτώσεις φαίνεται να είχαν ως αποτέλεσμα μία πιο παρατεταμένη περίοδο ξηρασίας, γεγονός που έστρεψε τους ανθρώπους της περιοχής στα ψάρια για την επιβίωσή τους. Η συρρίκνωση των υδάτινων πηγών, μπορεί επίσης να εξανάγκασε τους ανθρώπους σε μετανάστευση, προς αναζήτηση τροφής.
Άλλοι παράγοντες οδήγησαν στην μαζική διασπορά του πληθυσμού
Ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονται ότι, ένας ηφαιστειακός χειμώνας, ο οποίος προέκυψε ως αποτέλεσμα της έκρηξης, ήταν μία αρκετά μεγάλη αλλαγή για να εξαλείψει τους περισσότερους πρώιμους ανθρώπους, σύμφωνα με γενετικά στοιχεία που υποδηλώνουν απότομη μείωση του ανθρώπινου πληθυσμού.
Ωστόσο, αυτή η πρωτοποριακή μελέτη σε έναν αρχαιολογικό χώρο στη βορειοδυτική Αιθιοπία, που κάποτε κατοικούνταν από πρώιμους σύγχρονους ανθρώπους, προστίθεται στα αποδεικτικά στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η έκρηξη του υπερηφαιστείου, τελικά ίσως να μην ήταν τόσο καταστροφική.