Στη Σαξονία-Άνχαλτ, στη Γερμανία, αρχαιολόγοι έφεραν στο φως περίπου 1.000 μεσαιωνικά τεχνουργήματα και πάνω από 50 τάφους, ανάμεσα στους οποίους και τάφους παιδιών. Οι τάφοι βρίσκονταν σε σημεία που βρέχονταν από νερό της βροχής που έρρεε από τους τοίχους της εκκλησίας.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι πρόκειται για σκόπιμη τοποθέτηση – μια πνευματική απόφαση ριζωμένη στην πεποίθηση πως το “καθαγιασμένο νερό” θα έσωζε τα παιδιά που είχαν πεθάνει αβάπτιστα.
Οι ανακαλύψεις πραγματοποιήθηκαν στο σημείο που άλλοτε βρισκόταν το μεσαιωνικό παρεκκλήσι του Mallerbach κοντά στο Άλστεντ, στην περιοχή Μάνσφελντ-Ζύντχαρτς της κεντρικής Γερμανίας.
Με επικεφαλής τον Felix Biermann από την υπηρεσία διαχείρισης πολιτιστικής κληρονομιάς και αρχαιολογίας της Σαξονίας-Άνχαλτ, η ανασκαφή έφερε στο φως εντυπωσιακά στοιχεία για μια ξεχασμένη εκκλησία, την κοινότητά της και μια βαθιά συναισθηματική πτυχή της μεσαιωνικής πίστης.
Ένα παρεκκλήσι με ταραγμένο παρελθόν
Σύμφωνα με τον Biermann, το παρεκκλήσι στο Mallerbach χτίστηκε τον 12ο αιώνα και, με το πέρασμα του χρόνου, υποβλήθηκε σε πολλές αλλαγές – στην αρχή ήταν η εκκλησία του χωριού, αργότερα ένα παρεκκλήσι στην άκρη του δρόμου και τελικά, έγινε προσκυνηματικός προορισμός.
Η ιστορία του ωστόσο, τελείωσε βίαια. Στις 24 Μαρτίου του 1524, στα πρώτα κύματα της Εξέγερσης των Χωρικών, το παρεκκλήσι λεηλάτησαν και έκαψαν πολίτες του διπλανού Άλστεντ – το οποίο συνδέεται με τον ανατρεπτικό κήρυκα της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, Τόμας Μύντσερ, η επιρροή του οποίου μπορεί να τους οδήγησε στις επιθέσεις.
Η βία στο Mallerbach τώρα θεωρείται ένα από τα πρώτα σημάδια των εξεγέρσεων που σάρωσαν την κεντρική Γερμανία του 16ου αιώνα.
H πρόσφατη ανασκαφή, πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του επετειακού έργου “Gerechtigkeyt – Thomas Müntzer & 500 χρόνια απ’ την Εξέγερση των Χωρικών”, με στόχο την επανεξέταση της ταραχώδους αυτής περιόδου, μέσα από αρχαιολογικά στοιχεία.
1.000 ευρήματα: Νομίσματα, προσκυνηματικά διακριτικά και όπλα.
Ανάμεσα στα περίπου 1.000 αντικείμενα που ανακαλύφθηκαν, βρέθηκαν 25 νομίσματα που χρονολογούνται από τον 15ο και τις αρχές του 16ου αιώνα, διακριτικά των προσκυνητών, πόρπες από ζώνες, μαχαίρια, πέταλα και ένα ένα βέλος βαλλίστρας.
Ακόμη, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν μολύβδινες σφαίρες, θραύσματα κεραμικής και υπολείμματα κατασκευαστικών υλικών που μαρτυρούν την καταστροφή του παρεκκλησίου λόγω φωτιάς.
Κάθε αντικείμενο συνθέτει μια συνολική εικόνα της ζωής γύρω απ’ το παρεκκλήσι του Mallerbach – απ’ την αφοσίωση της καθημερινής ζωής μέχρι τα βίαια γεγονότα που έφεραν το τέλος του.
Θάβοντας τα παιδιά για να εξαγνιστούν απ’ το ιερό νερό της βροχής
Ίσως, η πιο εντυπωσιακή ανακάλυψη να μην είναι τα τέχνεργα, αλλά οι τάφοι γύρω απ’ το παρεκκλήσι. Οι μελετητές έφεραν στο φως πάνω από 50 ταφές, ανάμεσα στις οποίες και 25 παιδικές, συγκεντρωμένες κατά μήκος του ανατολικού τοίχου της εκκλησίας.
Η θέση τους, είναι το στοιχείο που κάνει τις ταφές να ξεχωρίζουν. Οι τάφοι ανακαλύφθηκαν στο σημείο που κάποτε, κυλούσε το νερό της βροχής απ’ τη στέγη μουσκεύοντας το έδαφος.
Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι δεν πρόκειται για σύμπτωση. “Τα παιδιά μάλλον πέθαναν αβάπτιστα και, οι πιστοί έλπιζαν ότι το νερό της βροχής, το οποίο άγγιζε τους ιερούς τοίχους της εκκλησίας, κουβαλούσε εξαγνιστική δύναμη – το φαινόμενο του αγιασμένου νερού”, εξηγεί ο επικεφαλής του έργου, Felix Biermann.
Στην μεσαιωνική Χριστιανική πίστη, η βάφτιση ήταν προϋπόθεση για τη σωτηρία. Οι άνθρωποι του μεσαίωνα, θεωρούσαν ότι τα αβάφτιστα παιδιά δεν θα πήγαιναν στον παράδεισο – μια πεποίθηση πηγή πόνου για τους γονείς που τα θρηνούσαν.
Η θέση των τάφων, υποδηλώνει την ανάγκη των οικογενειών να βαφτίσουν συμβολικά τα παιδιά τους, μετά τον θάνατό τους, μέσα από την επαφή τους με το “ιερό” νερό της βροχής – ενός συγκινητικού εξαγνισμού και ένδειξη πίστης, απόγνωσης και ελπίδας.
Μια ματιά στον μεσαιωνικό θρήνο και την πίστη
Το συναισθηματικό βάρος των ευρημάτων αυξάνει η ανακάλυψη δύο παιδικών ταφών που ανήκουν σε οικογένεια αριστοκρατών, η μία από τις οποίες, περιείχε ένα μικρό κίτρινο, πήλινο αγγείο, ζωγραφισμένο με κόκκινο – ένα κομμάτι κεραμικής του Pingsdorf – χαρακτηριστική σε περιοχές της Ρηνανίας – του 12ου αιώνα, η οποία οφείλει την ονομασία της στο ομώνυμο χωριό.
Τέτοιου είδους αντικείμενα, κτερίσματα, είναι σπάνια στοιχεία που μαρτυρούν τον τρόπο με τον οποίο οι οικογένειες εξέφραζαν την αγάπη, την προστασία και την πίστη στην αιώνια ζωή. Σε συνδυασμό με το “φαινόμενο του αγιασμένου νερού”, προσφέρουν μια εντυπωσιακά πλήρη άποψη για την αντιμετώπιση του θανάτου από τους ανθρώπους του Μεσαίωνα – ειδικά μάλιστα, του θανάτου παιδιών – στο πλαίσιο της πίστης τους.
Ίχνη ενός χαμένου χωριού
Ακόμη, οι ανασκαφές αποκάλυψαν τα ευρήματα ενός εγκαταλελειμμένου μεσαιωνικού χωριού, του Mallerbach, ανάμεσα στα οποία το κελάρι ενός σπιτιού όπου μπορεί να ζούσε ο φύλακας της εκκλησίας μέχρι την καταστροφή του παρεκκλησίου, το 1524.
Οι γραπτές πηγές υποδηλώνουν πως κάποτε στο χωριό πραγματοποιούνταν ετήσιες γιορτές, γεγονός που υποδηλώνει πως ο οικισμός που έσβησε μέχρι τον 14ο αιώνα, κάποτε ήταν γεμάτος ζωή – αφήνοντας ως τελευταίο του μνημείο, το παρεκκλήσι.
Από την αφοσίωση στην ανακάλυψη
Για την ομάδα των αρχαιολόγων, το σημείο αφηγείται μια ιστορία που ενώνει την πίστη, τον φόβο και την ιστορία. “Κάθε ανακάλυψη, κάθε τάφος μας φέρνει πιο κοντά στην κατανόηση της ζωής και της πίστης των ανθρώπων”, σημειώνει ο Biermann.
“Το παρεκκλήσι του Mallerbach ήταν κάτι παραπάνω από ένα κτίριο – ήταν το πνευματικό επίκεντρο μιας ολόκληρης κοινότητας”. Τα τεχνουργήματα και τα υπολείμματα των λειψάνων, αναλύονται σε εργαστήρια της Χάλε. Έχει προγραμματιστεί δημόσια έκθεση των ευρημάτων από το μεσαιωνικό Mallerbach για το καλοκαίρι, στο Μουσείο προϊστορίας της Χάλε, όπου οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να εξερευνήσουν την εύθραυστη αλληλεπίδραση ανάμεσα στην πίστη και τη θνητότητα, η οποία διαμόρφωσε τη μεσαιωνική ζωή.
