Νάξος, το μεγαλύτερο νησί των Κυκλάδων

Η Νάξος, βρίσκεται περίπου στο κέντρο των Κυκλάδων και είναι το μεγαλύτερο και το πιο εύφορο νησί του συμπλέγματος.  Κατά την παράδοση, οι πρώτοι κάτοικοι του νησιού ήταν οι Θράκες και οι Πελασγοί. Αργότερα ήρθαν οι Κάρες, με αρχηγό τον Νάξο, στον οποίο και αποδίδεται το όνομα του νησιού. Το νησί είναι γνωστό ως πηγή σμύριδας, ενός πετρώματος πλούσιου σε κορούνδιο που από τα καλύτερα διαθέσιμα λειαντικά. Είναι πλούσιο σε πηγές και ρέματα, στα οποία και οφείλεται η πλούσια βλάστησή του. Το διασχίζει μία χαμηλή οροσειρά, με ψηλότερη κορυφή τον Ζα ή Δρίο. Σύμφωνα με μία εκδοχή, η ονομασία προέρχεται από τη μυθολογική παράδοση ότι ο Δίας, γεννήθηκε και ανατράφηκε στη Νάξο.

Δύο περιοχές με πλούσια χλωρίδα και πανίδα, η κεντρική-ορεινή-νότια παραλιακή ζώνη και ο υγρότοπος της αλυκής Νάξου, έχουν χαρακτηριστεί τόποι ιδιαίτερης οικολογικής και κοινωνικής αξίας και έχουν ενταχθεί στο ευρωπαϊκό δίκτυο Natura 2000. Επίσης, οι βιότοποι του Ζα και της Κορώνου έχουν καταγραφεί στη λίστα Corine, ως περιοχές ιδιαίτερης οικολογικής σημασίας.

Η Νάξος είναι ιδιαίτερα γνωστή για τη μεγάλη ποσότητα των εξαγομένων μαρμάρων και του γρανίτη αρίστης ποιότητας, για το πλήθος των πηγών της, για τα αμπέλια της, το κρασί της, για τα τυριά της, αλλά και για το αλάτι.

Ιστορία

Η Νάξος κατοικήθηκε από τη μέση παλαιολιθική εποχή (80.000 έως 33.000 π.Χ.), πιθανά από ανθρώπους του τύπου Νεάντερνταλ, σύμφωνα με τα ευρήματα των ανασκαφών. Επίσης, έχουν βρεθεί ίχνη κατοίκησης της μεσολιθικής εποχής (περίπου 9 χιλιετίες π.Χ.).

Για τον σύγχρονο τύπο ανθρώπου, υπάρχουν στοιχεία για συνεχή κατοίκηση από την 4η χιλιετία π. Χ. (νεολιθική εποχή) μέχρι σήμερα.

Ήθη και έθιμα

Τη Δευτέρα του Πάσχα το έθιμο της «Κούνιας». Οι νέοι του χωριού στήνουν αυτοσχέδιες κούνιες στα σοκάκια και κουνάνε τα κορίτσια, απαγγέλλοντας αυτοσχέδιους στίχους.

Το Σάββατο του Λαζάρου,  ζυμώνουν τα Λαζαράκια της Μονής ή πούλους. Είναι ψωμιά σε σχήμα ανθρώπου η στενόμακρες φραντζόλες. Μέσα έχουν σταφίδες και από πάνω ολόκληρα καρύδια.

Οι Περιφάνες. Στην πομπή του Επιταφίου που περνάει  από σημεία του χωριού, ανάβουν φωτιά σε σημεία που έχουν συγκεντρώσει ξύλα και καλάμια.

Το Πάσχα, φτιάχνουν το παραδοσιακό  φαγητό Μπάτουδο ή Πατούδο, που είναι  γεμιστό κατσικάκι με ρύζι και χορταρικά.

Το αυγό που “ανοίγει και κλείνει” την Σαρακοστή.  Την Κυριακή πριν από την Καθαρά Δευτέρα καταναλώνουν αβγό και είναι το τελευταίο μη-νηστίσιμο φαγητό. Το βράδυ της Ανάστασης οι πιστοί παίρνουν κόκκινα αυγά στη λειτουργία και έτσι σταματούν τη νηστεία της Σαρακοστής.

Το ρακιτζό Τρύγος-Ρακιτζιά (Χατζανέματα) η διαδικασία απόσταξης της ρακής.

Τις απόκριες γίνεται η κλασική παρέλαση του Καρναβαλιού και οι Κουδουνάτοι, που φοράνε κάπα με κουκούλα και κρατώντας τη «σόμπα» (διονυσιακός φαλλός), τρέχουν στους δρόμους του χωριού σείοντας τα κουδούνια με φωνές.

Λαμπαδηφορίες. Ντυμένοι με άσπρα σεντόνια και βαμμένα πρόσωπα με τη συνοδεία τυμπάνων και κρατώντας δάδες αναμμένες, οι Ναξιώτες ξεκινάνε την πομπή προς την παραλία.
Την καθαρά Δευτέρα οι Κορδελάτοι και οι Φουστανελάτοι, φορούν χρωματιστές κορδέλες ή φουστανέλες αντίστοιχα, σχηματίζουν ομάδες και πραγματοποιούν ένα φαντασμαγορικό γλέντι.

Η Γιορτή Κρασιού

Η Γιορτή Παραδοσιακής παραγωγής λαδιού

Η Γιορτή της πατάτας

Η Γιορτή του Ψαρά, στον Απόλλωνα

Τα Δημήτρια

Τα στεφάνια της Πρωτομαγιάς κρέμονται στις πόρτες των σπιτιών μέχρι και την Παραμονή του Άη Γιάννη του Προδρόμου ή Κλήδονα, στις 23 Ιουνίου. Εκείνη την ημέρα μαζεύονται σε κεντρικά σημεία των χωριών, τα τοποθετούν όλα μαζί, τους βάζουν φωτιά και πηδάνε πάνω από την φωτιά για καλή τύχη.

Χοιροσφάγια, είναι οικογενειακή εορτή κατά την οποία συγκεντρώνονται τα μέλη μίας οικογένειας κατά τους φθινοπωρινούς μήνες, σε ένα σπίτι, για να θανατώσουν το γουρούνι που διαθέτουν και να το αποθηκεύσουν για το χειμώνα.

Τα πανηγύρια, επίσης είναι ένα σημαντικό έθιμο για το νησί.

Είδη τουρισμού

Αγροτουρισμός, οικοτουρισμός, επαγγελματικός τουρισμός, πολιτιστικός τουρισμός, θρησκευτικός τουρισμός, ιαματικός τουρισμός, τουρισμός υγιεινής διαβίωσης, κοινωνικός τουρισμός, θαλάσσιος τουρισμός, αθλητικός τουρισμός, περιπατητικός τουρισμός, εναλλακτικός τουρισμός.

Παραλίες

Αξιοθέατα

1. Πορτάρα Νάξου, η τεράστια μαρμάρινη πύλη του ναού του Απόλλωνα που χρονολογείται από τον 6ο αι. π.Χ.
2. Ενετικό Κάστρο
3. Αρχαιολογικό Μουσείο
4. Ενετικό Μουσείο
5. Ο Ναός της Δήμητρας
6. Λαογραφικό Μουσείο Απειράνθου
7. Κούρος του Απόλλωνα
8. Το Χαλκί.  Η περιοχή αποκαλείται “Μικρός Μυστράς” εξ αιτίας του μεγάλου αριθμού των εκκλησιών της (χρονολογούνται από τον 6ο μέχρι τον 14ο αιώνα).
9. Μέλανες  βρίσκεται ο ένας από τους δύο αρχαϊκούς Κούρους της Νάξου.
10. Το μοναστήρι-πύργος του Τίμιου Σταυρού (16ου αι.) βυζαντινές εκκλησίες του Αγίου Αρτεμίου (8ος – 9ος αι.) που κτίστηκε την περίοδο της εικονομαχίας και ο πύργος του Σομαρίπα.
11. Ο αρχαϊκός ναός της θεάς Δήμητρας.
12. Ο Πύργος Μπαζαίου.
13. Η Απείρανθος  ή  “Μαρμάρινο Χωριό”.  Διατηρεί ανέπαφη την αρχιτεκτονική της μορφή από την εποχή της Ενετοκρατίας.
14. Το Γεωλογικό Μουσείο Απειράνθου
15. Το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απειράνθου.
16. Ο αρχαϊκός ναός του Διονύσου.
17. Ο πύργος του Πραντούνα.
18. Το μοναστήρι της Φανερωμένης.
19. Το φράγμα των Εγγαρών.
20. Το φράγμα της Φανερωμένης.
21. Ο πύργος-μοναστήρι της Υψηλοτέρας.
22. Ανεμόμυλοι.
23. Το Μοναστήρι του Χριστού Φωτοδότη, που χτίστηκε από την αυτοκράτειρα Ειρήνη τον 12ο αιώνα.
24. Ο  Πύργος του Ζευγώλη του 17ου αιώνα.
25. Το ιερό του Γυρούλα, ένα από τα σημαντικότερα μνημεία του νησιού, φτιαγμένο όλο από μάρμαρο.
26. Η εκκλησία του Αγίου Μάμα,  χτισμένη τον 9ο αιώνα .
27. Ο πύργος του Βαρότσι-Φραγκόπουλου-Γκράτσια, από το 17ο αιώνα.
28. Η εκκλησία του Αγίου Γεώργιου του Διασωρίτη, του 11ου αιώνα.
29. Η Παναγία η Δροσιανή στη Μονή, το αρχαιότερο μνημείο παλαιοχριστιανικής περιόδου στα Βαλκάνια.
30. Το Μοναστήρι της Παναγίας της Αργοκοιλιώτισσας.

Φυσικά αξιοθέατα

1. Σπήλαιο του Ζα.
2. Βιότοπος Ζα.
3. Βιότοπος Κορώνου.
4. Έλος Καλαντού. Ερωδιοί, παρυδάτια, θαλασσοκόρακες και στρουθιόμορφα.
5. Έλος Αγιασσού.
6. Έλος Ποταμίδες. Με πουλάδες, ερωδιούς και παρυδάτια.
7. Λιμνοθάλασσα Γλυφάδα. Υφάλμυρος υγρότοπος. Βιότοπος του σπάνιου ερημοσφυριχτή και του βαλτότρυγγα.
8. Λιμνοθάλασσα Μικρής Βίγλας. Με παρουσία του ποταμοσφυριχτή και του θαλασσοσφυριχτή.
9. Λιμνοθάλασσες Αγίου Προκοπίου. Υφάλμυρες λιμνοθάλασσες, με πλήθος από Χαλικοκυλιστές και Αμμοσφυριχτές.
10. Λιμνοθάλασσα Αλυκή. Ο μεγαλύτερος υγρότοπος των Κυκλάδων και ο πιο πλούσιος σε είδη. Βαλτόπαπιες, φοινικόπτερα, πάπιες, ερωδιοί, παρυδάτοι, γλάροι, γλαρόνια, καλαμοκανάς, πετροτουρλίδα και κύκνοι.
11. Εκβολή Αμμίτη. Καταφύγιο για μικροτσικνιάδες, στικτοπουλάδες και νερόκοτες.
12. Ρεματιά χείμαρρου Ποταμού. Καταφύγιο για πολλά είδη, όπως για τον τρυποφράχτη, τον κότσυφα, τους φυλλοσκόπους και τους μυγοχάφτες.
13. Βουνό Καλόγερος. Συναντάμε κόρακες και σχεδόν πάντα  γαλαζοκότσυφες.
14. Βουνό Κόρωνος. Συναντάμε είδη όπως η ασπροκώλα, η δεντροσταρήθρα, το όρνιο και την κουρούνα.
15. Βουνό Ζας. Βρίσκουμε το Όρνιο, τον σπιζαετό, την αετογερακίνα και το χρυσογέρακο.
16. Ελαιώνας Τραγαίας. Συγκεντρώνει τσίχλες, τσιροβάκους, γκιώνη, λιοστριτσίδα και σπίζες.
17. Βουνό Αη-Λιάς. Σε αυτό το βουνό φωλιάζει η νησοπέρδικα, ο νανόμπουφος, το γιδοβύζι και ο πετρίτης.
18. Κάμπος Μπαούζη. Κατάλληλος βιότοπος για την κουκουβάγια, τον κατσουλιέρη, τον κοκκινοκεφαλά, τα χελιδόνια και τους τσιροβάκους.

ΣΠΟΡ

Θαλάσσιο Scooter, Σανίδα (Surf Board), Stand Up Paddle (SUP), Κανό Kayak, SKI, Kitesurfing, windsurf, καταδύσεις, πεζοπορία, τρέξιμο, κ.α.

Τοπικές συνταγές και τοπικά προϊόντα

1. Λικέρ κίτρο.
2. Ζαμπόνι.
3. Γραβιέρα Νάξου.
4. Κεφαλοτύρι.
5. Ξινότυρο.
6. Το κεφαλοτύρι «αρσενικό».
7. Πατάτες.
8. Τοπικό πιάτο «καλόγερος», μοσχάρι κοκκινιστό με μελιτζάνες.
9. Τοπικό πιάτο «ροστό», χοιρινό κοκκινιστό με μακαρόνια.
10. Τοπικό πιάτο «Πάτουδο», κατσικάκι στο φούρνο γεμισμένο με ρύζι και μυρωδικά αγριόχορτα.
11. Σεφουκωτή.
12. Μελαχρινό.
13. Τυροκαφτερή.
14. Κρέας με ελιές.
15. Τηγανίτες με σπανάκι.
16. Καλτσούνια.
17. Ρεβιθοκεφτέδες.
18. Λαδένια.
19. Χοιρινό με κιονιάκ.