Λίγες ώρες πριν ο Ρόμπερτ Πρέβοστ εμφανιστεί στο μπαλκόνι της Βασιλικής του Αγίου Πέτρου ως νέος Πάπας (Λέων ΙΔ’), μια ομάδα επιστημόνων είχε ήδη προβλέψει την εκλογή του με τη βοήθεια της «επιστήμης των δικτύων».
Η έρευνά τους, που δημοσιεύθηκε διαδικτυακά λίγες ώρες πριν την εκλογή του Πρέβοστ (09/05), χαρτογράφησε τις σχέσεις στο εσωτερικό του Κολλεγίου των Καρδιναλίων και ανέδειξε τον Πρέβοστ ως τον πιο ισχυρό υποψήφιο – πριν ακόμη φανεί ο λευκός καπνός από την Καπέλα Σιξτίνα.
Ο νέος Πάπας και το προφίλ του
Ο 69χρονος Ρόμπερτ Πρέβοστ , γεννημένος στο Σικάγο, εξελέγη διάδοχος του πάπα Φραγκίσκου ύστερα από δύο ημέρες ψηφοφορίας στο Κονκλάβιο και φέρει τον τίτλο του πάπα Λέοντα ΙΔ’.
Ο νέος Ποντίφικας μιλάει πέντε γλώσσες, έχει εργαστεί επί δεκαετίες σε Λατινική Αμερική και Ευρώπη, ενώ διαθέτει πτυχίο Bachelor of Science στα Μαθηματικά.
Ο ιταλικός Τύπος τον αποκαλεί «Latin Yankee», υποδηλώνοντας πόσο αποκλίνει από την παραδοσιακή εικόνα του Πάπα. Μια διαφορά που, όπως επισημαίνεται, ίσως εξηγεί γιατί ούτε οι στοιχηματικές ούτε η τεχνητή νοημοσύνη κατάφεραν να προβλέψουν σωστά το αποτέλεσμα.
Το Κονκλάβιο
Όταν ένας Πάπας πεθαίνει ή παραιτείται, οι Καρδινάλιοι κάτω των 80 ετών καλούνται να συμμετάσχουν στο επόμενο Κονκλάβιο.
Οι μυστικές ψηφοφορίες διεξάγονται υπό τη θρυλική οροφή με τις τοιχογραφίες του Μιχαήλ Άγγελου, στην Καπέλα Σιξτίνα, και απαιτείται πλειοψηφία 2/3 για να αναδειχθεί νέος Ποντίφικας.
Τέσσερις γύροι ψηφοφορίας λαμβάνουν χώρα κάθε ημέρα και, μόλις επιτευχθεί η εκλογή, καίγονται τα ψηφοδέλτια μαζί με χημικά ώστε να παραχθεί ο λευκός καπνός – όπως συνέβη στην περίπτωση του Λέων ΙΔ’.
Οι Ιταλοί ερευνητές χαρακτηρίζουν αυτή τη διαδικασία «το πιο κλασικό τελετουργικό όπου το μυστήριο και η πνευματικότητα μπλέκονται με την ιστορία».
Όπως σημειώνουν, η διαδικασία είναι ιδιαίτερα κλειστή και προστατευμένη από τα φώτα της δημοσιότητας και των ΜΜΕ, ωστόσο πίσω από τις κλειστές πόρτες εξελίσσονται δυναμικές που θυμίζουν εκλογή προέδρου χώρας ή διορισμό διευθύνοντος συμβούλου.
«Ακόμα και στην Εκκλησία, όπως σε κάθε ανθρώπινο οργανισμό, οι σχέσεις μετρούν», δήλωσε ο καθηγητής ανάλυσης κοινωνικών δικτύων στο Πανεπιστήμιο Μποκόνι, Τζουζέπε Σόντα.
«Όσο περισσότερο συνδέεται, ακούγεται και βρίσκεται στο επίκεντρο της ροής της πληροφορίας ένα πρόσωπο, τόσο πιο πιθανό είναι να αναδειχθεί σε ενοποιητική φυσιογνωμία», σχολιάζει.
Πώς έγινε η πρόβλεψη
Η ομάδα των επιστημόνων, με επικεφαλής τον υποψήφιο διδάκτορα και ειδικό στην επιστήμη δεδομένων Λεονάρντο Ρίτσο, χρησιμοποίησε την επιστήμη των δικτύων για να αναλύσει το «εκκλησιαστικό δίκτυο» του Κονκλαβίου.
«“Μαντέψαμε” τον Πάπα χρησιμοποιώντας την επιστήμη των δικτύων», έγραψε ο Ρίτσο στην πλατφόρμα Χ.
«Βασιστήκαμε σε τρία κριτήρια που καθορίζουν τη “προβολή” ενός Καρδιναλίου στο εκκλησιαστικό δίκτυο», εξήγησε.
The elected Pope scored first in our metrics of Status (eigenvector centrality). While we weren’t try to “guess”, our aim was to show that a robust methodology, grounded in sound theory, can illuminate even the most obscure corners of human behavior and organizational dynamics. pic.twitter.com/sKurpQVwLC
— Leonardo Rizzo (@LnrdRizzo) May 9, 2025
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις διαπροσωπικές σχέσεις ανάμεσα στους Καρδιναλίους, καθώς και τις συνεργασίες, τα συμφραζόμενα από τις δηλώσεις τους, τους δεσμούς «πίστης και αναγνώρισης» και τις άτυπες σχέσεις, όπως αυτές προκύπτουν από πηγές στα ΜΜΕ.
Αυτό τους επέτρεψε να χαρτογραφήσουν την εκκλησιαστική εξουσία και να εντοπίσουν τους ισχυρότερους υποψήφιους του Κολλεγίου των Καρδιναλίων – με τον Πρεβόστ να καταλαμβάνει την κορυφή στο κριτήριο του «Status».
Σύμφωνα με τη μελέτη, ο Πρέβοστ βρέθηκε μπροστά από τους καρδινάλιους Γιου Χεουνγκ-Σικ από τη Νότια Κορέα, τον Άρθουρ Ρος από τη Βρετανία και τον Ζαν-Μαρκ Αβελίν από τη Γαλλία.
Ωστόσο, για τα άλλα δύο κριτήρια –«έλεγχος της πληροφορίας» και «ικανότητα οικοδόμησης συμμαχιών»– οι κορυφαίοι υποψήφιοι ήταν διαφορετικοί: ο Άντερς Αρμπορέλιους από τη Σουηδία και ο Λουίς Αντόνιο Τάγκλε από τις Φιλιππίνες, αντίστοιχα.
«Ο εκλεγμένος Πάπας κατέκτησε την πρώτη θέση στον δείκτη του Status (eigenvector centrality)», συμπλήρωσε ο Ρίτσο.
«Ενώ δεν προσπαθούσαμε να “μαντέψουμε”, στόχος μας ήταν να δείξουμε ότι μια στιβαρή μεθοδολογία, βασισμένη σε ισχυρή θεωρία, μπορεί να φωτίσει ακόμα και τις πιο σκοτεινές πτυχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της οργανωτικής δυναμικής».
Η επιστήμη δεν αντικαθιστά την πίστη
Οι ερευνητές τονίζουν ότι είναι «επιστήμονες, όχι στοιχηματζήδες» και ότι η εκλογή ενός Πάπα επηρεάζεται από «πολλές μεταβλητές», όπως «η πνευματική έμπνευση» και οι διπλωματικές δεξιότητες.
«Η εκλογή του Πάπα παραμένει μια διαδικασία εμποτισμένη με ιερότητα που απαιτεί μεγάλο σεβασμό», ανέφερε ο καθηγητής Σόντα. «Η επιστήμη, και ειδικά η επιστήμη των δικτύων, μπορεί μόνο να συνεισφέρει στην κατανόηση των ανθρώπινων διαδικασιών που τη συνοδεύουν».
Τα πλήρη αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύθηκαν στις 8 Μαΐου στον ιστότοπο του Πανεπιστημίου Μποκόνι.
