Σε μια πρωτοποριακή μελέτη, ερευνητές κατάφεραν να προκαλέσουν συνειδητά (διαυγή) όνειρα που περιλαμβάνουν συναισθήματα συμπόνιας και αίσθηση απώλειας του “εγώ” σε τέσσερις συμμετέχοντες, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία της εικονικής πραγματικότητας (VR).
Το επίτευγμα αυτό πραγματοποιήθηκε εκθέτοντας τα τέσσερα άτομα σε μια ειδικά σχεδιασμένη εμπειρία εικονικής πραγματικότητας τις ώρες πριν από τον ύπνο, αναδεικνύοντας τη δυνατότητα της VR να επηρεάσει τις υποσυνείδητες διεργασίες και να δημιουργήσει διαρκείς ψυχολογικές αλλαγές.
«Γεφυρώνοντας τους κόσμους της εικονικής εγρήγορσης και των ονειρικών καταστάσεων, αυτή η μελέτη ανοίγει νέους δρόμους για την κατανόηση του πώς ο συνδυασμός των εμβυθιστικών τεχνολογιών και των τεχνολογιών μηχανικής ύπνου μπορεί να αξιοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς και προσωπική ανάπτυξη στην καθημερινή ζωή», αναφέρουν οι ερευνητές σε μια νέα μελέτη.
Η πρωτοτυπία της μελέτης
Για να διεξαγάγουν το πρωτοποριακό αυτό πείραμα, η ομάδα προσέλαβε τέσσερα άτομα που ισχυρίζονταν ότι έχουν τακτικά συνειδητά όνειρα, κατά τα οποία ο άνθρωπος που κοιμάται συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά μπορεί να ελέγχει στοιχεία του ονειρικού τοπίου. Χρησιμοποιώντας κράνη εικονικής πραγματικότητας, οι συμμετέχοντες εισήχθησαν σε ένα πρόγραμμα που ονομάζεται Ripple, το οποίο στόχευε να προκαλέσει συναισθήματα θαυμασμού, ενότητας και απώλειας του εαυτού, γνωστή και ως αποδυνάμωση του εγώ.
Προηγούμενες μελέτες έχουν δείξει ότι παρόμοια προγράμματα VR μπορούν να ενεργοποιήσουν μυστικιστικές εμπειρίες και απώλεια του εγώ σε παρόμοιο βαθμό με ψυχεδελικά φάρμακα. Στην περίπτωση του Ripple, οι χρήστες έβλεπαν τον εαυτό τους ως μια φωτεινή σφαίρα που κινούνταν σε συγχρονισμό με τα «ενεργειακά σώματα» άλλων ανθρώπων, πριν ενωθούν μαζί τους και δημιουργήσουν μια αίσθηση ενότητας μεταξύ συμμετεχόντων και συντονιστών.
Η διαδικασία του πειράματος με τα συνειδητά όνειρα
Μετά από μια αρχική εισαγωγή στην εμπειρία, οι εθελοντές κλήθηκαν να επιστρέψουν στο εργαστήριο μια εβδομάδα αργότερα για μια δεύτερη συνεδρία, αυτή τη φορά φέρνοντας τις πιτζάμες τους. Τρεις ώρες πριν από τον ύπνο, ενεργοποιήθηκαν τα ακουστικά εικονικής πραγματικότητας (VR) και οι συμμετέχοντες επανήλθαν στον κόσμο του Ripple, ενώ οι ερευνητές παρακολουθούσαν τον ύπνο τους χρησιμοποιώντας ηλεκτροεγκεφαλογραφία (EEG), προσπαθώντας να προκαλέσουν συνειδητά όνειρα μέσω ήχων της VR.
Όταν οι μετρήσεις της εγκεφαλικής δραστηριότητας έδειξαν ότι οι συμμετέχοντες είχαν εισέλθει στη φάση του REM ύπνου, οι ερευνητές έπαιξαν αθόρυβα ήχους από το Ripple προσπαθώντας να προκαλέσουν ονειρικές καταστάσεις με συνειδητό όνειρο που να μοιάζουν με την εμπειρία της εικονικής πραγματικότητας. «Τρεις συμμετέχοντες βίωσαν συνειδητά όνειρα σχετικά με το Ripple εκείνη τη νύχτα, ενώ και οι τέσσερις ανέφεραν όνειρα που περιείχαν στοιχεία από το Ripple», αναφέρουν οι ερευνητές.
Αποτελέσματα και ψυχολογικές επιπτώσεις
Οι μεταγενέστερες συνεντεύξεις επιβεβαίωσαν ότι τα συναισθηματικά και ψυχολογικά αποτελέσματα του Ripple επαναλαμβάνονταν σε αυτά τα συνειδητά όνειρα και μάλιστα επεκτάθηκαν και στην καθημερινή ζωή.
Για παράδειγμα, οι συγγραφείς της μελέτης εξηγούν πως «ο συμμετέχων 4 ανέφερε μια βαθιά εμπειρία αλληλεξάρτησης και απώλειας του εγώ», ενώ «οι συμμετέχοντες 2 και 3 ανέφεραν αυξημένη αντίληψη των αισθήσεων, όπως το άγγιγμα και η όσφρηση, για αρκετές ημέρες».
Σκοπιμότητα και μελλοντική έρευνα
Παρά την μικρή κλίμακα της μελέτης, οι ερευνητές καταλήγουν ότι τα αποτελέσματά τους «αναδεικνύουν έναν τρόπο για να επεκταθούν τα οφέλη της εικονικής πραγματικότητας μέσω ονειρικής εμπειρίας βασισμένης στην εικονική πραγματικότητα».
«Αυτή η μελέτη ανοίγει το δρόμο για μελλοντική έρευνα που θα εξετάσει σε ποιο βαθμό ο συνδυασμός του συνειδητού ονείρου με την VR μπορεί να ωφελήσει την ψυχολογική ευεξία»,γράφουν. «Ειδικότερα, φανταζόμαστε πολλούς τρόπους με τους οποίους το περιεχόμενο των ονείρων μπορεί να συγχρονιστεί με την απώλεια του εγώ και τη διατήρηση του δέους σε περιβάλλοντα VR».
