Πάνω από έναν αιώνα μετά την ανακάλυψη της περίφημης Έπαυλης των Μυστηρίων, οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Πομπηίας, έφεραν στο φως ένα νέο απεικονιστικό έργο τέχνης μεγάλης κλίμακας, το οποίο ρίχνει φως στα αινιγματικά διονυσιακά τελετουργικά του κλασικού κόσμου.
Σε μια αίθουσα συμποσίων, η οποία ανακαλύφθηκε πρόσφατα στο Regio IX της αρχαίας ρωμαϊκής πόλης, ανακαλύφθηκε μία εντυπωσιακή τοιχογραφία που απεικονίζει έναν θίασο, ή εκστατική ακολουθία του Διονύσου με σχεδόν ανθρώπινες μορφές.
H εντυπωσιακή ανακάλυψη, απαρτίζεται από μια ζωοφόρο σε τρεις από τους τοίχους της αίθουσας, ενώ η τέταρτη πλευρά, είναι ανοιχτή σε έναν κήπο.
Οι εικόνες αναπαριστούν ζωντανές σκηνές από την ακολουθία του θεού του κρασιού: Μαινάδες που χορεύουν και παθιασμένες κυνηγοί, σάτυροι με μυτερά αυτιά που παίζουν μουσικά όργανα και μορφές που κάνουν πραγματοποιούν ευσπλαχνίες σε ακροβατικές στάσεις.
Στο κέντρο της σύνθεσης, ξεχωρίζει η εικόνα μιας γυναίκας που συνοδεύεται από έναν γηραιό Σειληνό, η οποία κρατά μία δάδα, υποδηλώνοντας ότι είναι μια πρωτομυημένη στα μυστήρια του Διονύσου.
Τα τελετουργικά αυτά, χαρακτηριστικά των μυστηριακών λατρειών της Αρχαιότητας, υπόσχονταν στους πιστούς τους, μια νέα ζωή, τόσο στη γη όσο και μετά θάνατον.
Ένα από τα πιο συναρπαστικά στοιχεία της ζωοφόρου, είναι πως, οι μορφές εμφανίζονται τοποθετημένες σε βάθρα, λες και είναι αγάλματα. Ωστόσο, οι χειρονομίες τους, ο τόνος και τα ενδύματά τους, τους αποδίδουνε εξαιρετικό δυναμισμό.
Η ιδιαιτερότητα αυτή, έκανε τους αρχαιολόγους να ονομάσουν την οικία όπου ανακαλύφθηκε η τοιχογραφία, «Η Οικία του Θιάσου».
Η ζωφόρος αποδίδεται στον Δεύτερο Ρυθμό της ζωγραφικής της Πομπηίας, ο οποίος χρονολογείται μεταξύ του 40 και του 30 π.Χ., μαρτυρώντας πως, κατά την εποχή της έκρηξης του Βεζούβιου το 79 μ.Χ., το έργο τέχνης ήταν σχεδόν ήδη, ενός αιώνα.
Η μοναδική ζωοφόρος με τη διονυσιακή πομπή
Η παρουσία της ζωοφόρου στην Πομπηία είναι συγκρίσιμη με τη διάσημη Μεγαλογραφία των Μυστηρίων στην Έπαυλη των Μυστηρίων, μια από τις πιο εμβληματικές αναπαραστάσεις της Διονυσιακής λατρείας.
Ωστόσο, η νέα ανακάλυψη, περιλαμβάνει ένα ακόμη στοιχείο: το κυνήγι. Το θέμα αντανακλάται όχι μόνο στις εικόνες των κυνηγών μαινάδων, αλλά και σε μια συμπληρωματική ζωοφόρο, πάνω από την κύρια, η οποία απεικονίζει σκηνές ζωντανών και νεκρών ζώων, μεταξύ των οποίων, ενός ελαφιού, ενός κατακρεουργημένου αγριόχοιρου, και διαφόρων πουλιών και θαλασσινών.
Η ανακάλυψη θεωρήθηκε ιστορικής σημασίας από τον Ιταλό υπουργό πολιτισμού, Alessandro Giuli, ο οποίος τόνισε τη σημασία της για την καλύτερη κατανόηση των μυστηριακών τελετουργικών του αρχαίου κόσμου.
Η ιταλική κυβέρνηση, εφαρμόζει τη δέσμευσή της για τη συνέχιση της αρχαιολογικής μελέτης στην Πομπηία, επενδύοντας 33 εκατομμύρια ευρώ για τις ανασκαφές, τις αναστηλώσεις και την αναβάθμιση του σημείου.
Ο διευθυντής του αρχαιολογικού πάρκου της Πομπηίας, Gabriel Zuchtriegel, τόνισε τον βαθύ συμβολισμό των ανακαλυφθέντων εικόνων, τις οποίες συνδέει με την αναπαράσταση των γυναικών στην Αρχαιότητα.
Σύμφωνα με τις δηλώσεις του, οι μαινάδες εκφράζουν τη δυϊκότητα ανάμεσα στις γυναίκες που υπόκεινται στις κοινωνικές νόρμες, και εκείνες που έχουν βρει την απελευθέρωση στο μυστικισμό και την άγρια φρενίτιδα. Στο πλαίσιο αυτό, η ζωοφόρος θα μπορούσε να είναι, εκτός από διακοσμητικό στοιχείο των συμποσίων, μια επίκληση στις πολιτιστικές και θρησκευτικές εντάσεις της εποχής.
Οι ανασκαφές στο Regio IX στην Πομπηία, έχουν ξεκινήσει από τον Φεβρουάριο του 2023, και αποκάλυψαν, εκτός από την εντυπωσιακή αυτή αίθουσα, καθώς και άλλες σημαντικές δομές, όπως ένας χώρος για το πλύσιμο των ρούχων, ένας φούρνος και ένα σύμπλεγμα θερμών λουτρών.
Οι προσπάθειες αναστήλωσης και συντήρησης, θα δώσουν τη δυνατότητα της μόνιμης πρόσβασης του κοινού στην περιοχή, στο μέλλον.
Εν τω μεταξύ, οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα ξενάγησης στο σημείο της ανακάλυψης – μετά από κράτηση – και να βιώσουν από πρώτο χέρι την νέα αυτή ανακάλυψη του καλλιτεχνικού και θρησκευτικού κλέους της προ – Ρωμαϊκής Πομπηίας.
