Ενστάσεις για το γενικότερο πλαίσιο που ορίζεται σχετικά με την επιστολική ψήφο και για αντισυνταγματικότητα, επιφυλάξεις, αλλά και πλήρη διαφωνία με τον πυρήνα του νομοσχεδίου, εξέφρασαν τα κόμματα της αντιπολίτευσης, κατά την συζήτηση του σχετικού νομοσχεδίου, στην Βουλή.
Καθιέρωση της επιστολικής ψήφου, μόνο υπό προϋποθέσεις, για τους εντός της επικράτειας εκλογείς, και δυνατότητα συμμετοχής των ομογενών στις εκλογές και με την αυτοπρόσωπη παρουσία, προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ζητάει σύσταση ανεξάρτητης εκλογικής αρχής. Η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ Γιώτα Πούλου κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ενώ αξιοποιεί επικοινωνιακά τη συναίνεση της αντιπολίτευσης επί της αρχής, δεν έχει τοποθετηθεί επί της ουσίας στις προτάσεις των κομμάτων και δεν δέχθηκε τις βελτιωτικές τροποποιήσεις. Η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ επισήμανε ότι:
– Η επιστολική ψήφος δεν αποτελεί ένα μέσο ψηφοφορίας που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως εξ ορισμού διαβλητό αφού το Σύνταγμα το προβλέπει στην παράγραφο 4 του άρθρου 51 για τους εκτός επικρατείας πολίτες. Ωστόσο το προβλέπει ως μία θετική κάμψη των Αρχών της Αμεσότητας και της Μυστικότητας για την εξυπηρέτηση του στόχου της συμμετοχής των εκτός επικρατείας, δηλαδή ως ένα καθεστώς εξαίρεσης και όχι ως ένα καθεστώς που θα μπορούσε να εξελιχθεί σε κανόνα.
– Η αυτοπρόσωπη παρουσία στα εκλογικά τμήματα είναι ο μοναδικός τρόπος που διασφαλίζει, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, τις συνταγματικές προϋποθέσεις της ψήφου, ως ελεύθερης έκφρασης της λαϊκής θέλησης: την Καθολικότητα, την Αμεσότητα, τη Μυστικότητα, την Υποχρεωτικότητα και την Ισότητα. Ο τρόπος με τον οποίο η κυβέρνηση προσπαθεί τώρα να εφαρμόσει την επιστολική ψήφο, με την οριζόντια εφαρμογή εντός επικρατείας, μπορεί να δημιουργήσει ζητήματα εμπιστοσύνης στην εκλογική διαδικασία.
– Οι ιδιωτικές εταιρείες, που εμπλέκονται στην εκλογική διαδικασία, δεν μπορεί να υποκαθιστούν την τρίτη έμπιστη οντότητα που θα έπρεπε να υπάρχει.
– Ως οριζόντιο μέτρο εντός επικρατείας, η επιστολική ψήφος αποτελεί ένα διοικητικό και τεχνολογικό αναχρονισμό την εποχή της ψηφιακής διακυβέρνησης και της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Επομένως η επιστολική ψήφος αποτελεί χρήσιμο εργαλείο για τους εκτός επικρατείας εκλογείς και ευάλωτες ομάδες εντός επικρατείας αλλά για τους υπόλοιπους πολίτες υπάρχουν καινοτόμες και λειτουργικές εναλλακτικές.
– Ο ΣΥΡΙΖΑ προτείνει: πρώτον, τον ηλεκτρονικό εκλογικό κατάλογο, για να ψηφίζουν οι πολίτες, από τις περιοχές που βρίσκονται ή εργάζονται, με φυσική παρουσία στα εκλογικά τμήματα της επικράτειας. Δεύτερον, καθιέρωση επιστολικής ψήφου αποκλειστικά για τους εκτός επικρατείας και για συγκεκριμένες ομάδες εκλογέων εντός επικρατείας, δηλαδή αναπήρων, ασθενών, ηλικιωμένων κ.ά. στη βάση συγκεκριμένων όμως προϋποθέσεων. Τρίτον, σύσταση Ανεξάρτητης Εκλογικής Αρχής όπως έχουν υιοθετήσει τα περισσότερα κράτη, με συμμετοχή εκπροσώπων της Πολιτείας, της επιστημονικής κοινότητας αλλά και της κοινωνίας των πολιτών, των πολιτικών κομμάτων, για την πλήρη διασφάλιση της διαφάνειας αλλά και της λειτουργικότητας των εκλογικών διαδικασιών.
– Το νομοσχέδιο περιλαμβάνει ρυθμίσεις που αλλάζουν το εκλογικό μέτρο και τον τρόπο κατανομής των εδρών με στόχο να ευνοηθεί το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας εφόσον έρθει πρώτο στις ευρωεκλογές, αδιαφορώντας για τις συστάσεις της επιτροπής Βενετίας να μην γίνονται αλλαγές σε χρόνο μικρότερο του έτους από τη διεξαγωγή εκλογών.
Η εισηγήτρια του ΣΥΡΙΖΑ είπε επίσης ότι προτού καν η Βουλή ψηφίσει το νομοσχέδιο προκηρύχθηκε καμπάνια επικοινωνίας για την επιστολική ψήφο.
Το ΠΑΣΟΚ
Η κυβέρνηση θα έπρεπε να προχωρήσει στην καθιέρωση της επιστολικής ψήφου στις ευρωεκλογές, κινούμενη στο πνεύμα του Συντάγματος, είναι η θέση που διατύπωσε ο ειδικός αγορητής του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ Παναγιώτης Δουδωνής. «Το Σύνταγμα μας δείχνει σε μία συγκεκριμένη κατεύθυνση ως προς το ποια είναι η βέλτιστη λογική, με βάση την οποία πρέπει να νομοθετούμε», είπε ο βουλευτής που εξήγησε ότι το ΠΑΣΟΚ θέλει την επιστολική ψήφο «με την έννοια της διευκόλυνσης της άσκησης του εκλογικού δικαιώματος σε όσους έχουν κωλύματα». Ο κ. Δουδωνής επισήμανε ωστόσο, σε σχέση με τις διατάξεις του νομοσχεδίου, μεταξύ άλλων, ότι:
– Η κυβέρνηση δεν επέδειξε συναινετική πρόθεση, αν και η δημοκρατική αντιπολίτευση παρέσχε συναίνεση, όχι ως λευκή επιταγή αλλά ως υπόμνηση της υποχρέωσης που έχει η κυβέρνηση να μπει στην ουσία των παρατηρήσεων που έγιναν κατά τη διάρκεια της επεξεργασίας του νομοσχεδίου στην επιτροπή της Βουλής και στο πνεύμα του Συντάγματος.
– Το ΠΑΣΟΚ έχει καταθέσει πρόταση ολοκληρωμένη κυρίως για τους εντός της επικράτειας εκλογείς. Με τροπολογία που κατέθεσε, έχει αθροίσει όλες τις περιπτώσεις εμποδίων που έχουν προβλεφθεί σε όλες τις χώρες που έχει καθιερωθεί η επιστολική ψήφος, και προτείνει μια συνεπέστερη στο Σύνταγμα λογική τής επιστολικής ψήφου (ασθένεια, αναπηρία, ηλικία, εργασία μακριά από τον τόπο ψηφοφορίας, εργασία την ημέρα της ψηφοφορίας, σπουδές). Αυτή την τροπολογία δεν την απαντά η κυβέρνηση η οποία αρνείται να κινηθεί στην ουσία της νομοθετικής λειτουργίας, που είναι και η συμμετοχή της αντιπολίτευσης στην παραγωγή του νομοθετικού έργου. Αυτό είναι ένα θεσμικό ζήτημα, για τον τρόπο που αντιλαμβάνεται η κυβέρνηση τη Βουλή.
– Η κυβέρνηση κινείται νομοθετικά σε μια λογική «σαλαμοποίησης» των μέτρων, για να φτάσει σήμερα, λίγους μήνες πριν τις ευρωεκλογές, να αλλάξει και πάλι τους κανόνες με βάση τους οποίους διεξάγεται η εκλογική διαδικασία.
– Η λογική της συνταγματικής πρόβλεψης, όπως αυτή αποτυπώνεται στο άρθρο 51 παρ.4 , για την ακώλυτη άσκηση του εκλογικού δικαιώματος αφορά την άρση εμποδίων. Η κυβέρνηση καθιερώνει την επιστολική ψήφο, στους εντός της επικράτειας εκλογείς, ως επιλογή. Η άποψη του ΠΑΣΟΚ για την επιστολική ψήφο είναι μία συνεπής άποψη που αφορά στην άρση των κωλυμάτων άσκησης του εκλογικού δικαιώματος.
Η Ελληνική Λύση
Το Σύνταγμα κατοχυρώνει την ισότητα των Ελλήνων, την ελεύθερη και ανόθευτη έκφραση της λαϊκής βούλησης με την προστασία της μυστικότητας, της αμεσότητας, της ταυτόχρονης διενέργειας των εκλογών, υπογράμμισε ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης Παύλος Σαράκης και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι με το νομοσχέδιο που εισάγει η κυβέρνηση:
-καταργεί τη δυνατότητα της αυτοπρόσωπης παρουσίας των εκλογέων του εξωτερικού, αφού θα ψηφίζουν μόνο με επιστολική ψήφο. Παραβιάζει έτσι και την θεμελιώδη αρχή της ισότητας.
-παραβιάζει την αρχή της αμεσότητας
-παραβιάζεται η αρχή της μυστικότητας
-δεν πληρούνται τα εχέγγυα που επιβάλλει το σύνταγμα και ο εκλογέας θα ψηφίζει άγνωστο που και άγνωστο αν θα του ασκείται πίεση για να κατευθύνει την ψήφο του σε συγκεκριμένο πολιτικό κόμμα και υποψήφιο. ‘Αλλωστε έχουν γίνει γνωστά στο παρελθόν φαινόμενα όπως αυτό εργοδότη που πίεζε τους εργαζόμενους του, να ψηφίσουν συγκεκριμένο κόμμα.
Ο ειδικός αγορητής της Ελληνικής Λύσης αναφερόμενος στην πρόβλεψη του Συντάγματος για την ταυτόχρονη διενέργεια της ψηφοφορίας, είπε ότι με το πλαίσιο που προωθεί η κυβέρνηση παραβιάζεται ευθέως αυτή η αρχή, αφού ο ψηφοφόρος θα πρέπει να ψηφίσει αρκετές ημέρες πριν την ημέρα των εκλογών.
«Η κυβέρνηση προσπαθεί να πλήξει τη δημοκρατία με το νομοσχέδιο αυτό», είπε ο κ. Σαράκης και κάλεσε την κυβέρνηση να αποσύρει το νομοσχέδιο γιατί έρχεται σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα.
Το ΚΚΕ
Αντιδραστική τομή, χαρακτηρίζει την «γενικευμένη» δυνατότητα άσκησης του εκλογικού δικαιώματος, με επιστολική ψήφο, το ΚΚΕ και διαφωνεί με τον πυρήνα του νομοσχεδίου.
«Με τη γενικευμένη, και όσον αφορά τους εκλογείς του εξωτερικού, υποχρεωτική επιστολική ψήφο, αλλάζει ουσιαστικά ο χαρακτήρας των εκλογών. Η ψήφος από μια ενεργητική συμμετοχή σε μία συλλογική διαδικασία, όπως θα έπρεπε να είναι, εξελίσσεται σε μία καθαρά εξατομικευμένη υπόθεση, υποβιβάζοντας τη συμμετοχή του λαού στις εκλογές, σε μια παθητική πολιτική στάση», είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ Γιάννης Γκιόκας και προειδοποίησε ότι «δημιουργούνται σοβαρότατοι κίνδυνοι όσον αφορά, τη μυστικότητα της ψήφου, την προστασία του αδιάβλητου της όλης διαδικασίας, κυρίως σε ό,τι έχει να κάνει με μία σειρά πιέσεις και εκβιασμούς, προσπάθειες χειραγώγησης της ψήφου». Το ΚΚΕ, είπε ο κ. Γκιόκας, δεν εστιάζει μόνο στα τεχνικά ζητήματα για το αδιάβλητο της διαδικασίας. Το πολύ πιο σημαντικό είναι ότι σε μια εκλογική διαδικασία που ασκούνται πιέσεις, εκβιασμοί, προσπάθειες χειραγώγησης ψήφου, φαινόμενα που πηγάζουν από μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, η κυβέρνηση ανοίγει τον ασκό του Αιόλου ώστε να ενταθούν τέτοιες πιέσεις και μέσα στις οικογένειες και μέσα στους χώρους εργασίας, είπε ο Γιάννης Γκιόκας και κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι καθιστά ακόμη πιο ευάλωτους τους εκλογείς σε τέτοιες πιέσεις.
Η πρόβλεψη για την υπεύθυνη δήλωση είναι απολύτως ενδεικτική αυτών των κινδύνων, είπε ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ, και ανέφερε χαρακτηριστικά: «Γιατί χρειάζεται η υπεύθυνη δήλωση, ότι ο άλλος συμπλήρωσε μόνος του το ψηφοδέλτιο και έστειλε μόνος του και αυτοπροσώπως το φάκελο; Η υπεύθυνη δήλωση χρειάζεται, γιατί προφανώς και οι συντάκτες του νομοσχεδίου αναγνωρίζουν ότι μπορεί να το κάνει κάποιος άλλος εξ ονόματος του ψηφοφόρου».
Το ΚΚΕ απορρίπτει και το επιχείρημα της κυβέρνησης ότι η καθιέρωση της επιστολικής ψήφου, εντός της επικράτειας, θα διευκολύνει ειδικές ομάδες, όπως οι φοιτητές ή οι εποχικά εργαζόμενοι. «Το νομοσχέδιο αφορά αποκλειστικά και μόνο τις ευρωεκλογές. Στις ευρωεκλογές δεν υπάρχουν εκλογικές περιφέρειες, υπάρχει ενιαίο ψηφοδέλτιο, από τώρα γνωρίζουμε την ημερομηνία των ευρωεκλογών, δεν υπάρχει το στοιχείο του απρόβλεπτου ή του αιφνιδιασμού που ενδεχομένως υπάρχει στις βουλευτικές εκλογές. Συνεπώς αυτές οι ειδικές κατηγορίες, εργαζόμενοι, εποχικοί ή φοιτητές, μπορούν να ψηφίσουν είτε στο τόπο σπουδών τους είτε στο τόπο εργασίας τους», είπε ο Γιάννης Γκιόκας και κατηγόρησε την κυβέρνηση για ρεσιτάλ υποκρισίας, διότι σήμερα ισχυρίζεται ότι στόχος της είναι η διευκόλυνση των εκλογέων ενώ στο παρελθόν έχει απορρίψει όλες τις προτάσεις του ΚΚΕ για να μπορούν να ψηφίσουν στον τρόπο που σπουδάζουν ή εργάζονται, όσοι δυσκολεύονται να μετακινηθούν.
Ο ειδικός αγορητής του ΚΚΕ υπογράμμισε επίσης ότι η καθολική και γενικευμένη εφαρμογή της επιστολικής ψήφου στους εντός επικρατείας εκλογείς εγείρει ζητήματα συνταγματικότητας. Άλλωστε ζητήματα αντισυνταγματικότητας εγείρονται και από σημεία της έκθεσης της Επιστημονικής Υπηρεσίας της Βουλής.
Η Πλεύση Ελευθερίας
Η Πλεύση Ελευθερίας υποστηρίζει, καταρχήν, τη χρήση της επιστολικής ψήφου με τις απαιτούμενες δικλείδες και εγγυήσεις κυρίως, διότι θα διευκολύνει στην πράξη τη συμμετοχή στις εκλογές κάποιων κατηγοριών τού πληθυσμού, όπως είναι οι υπερήλικες, τα άτομα με αναπηρία, οι ασθενείς, οι Έλληνες του εξωτερικού, οι ναυτικοί, οι εποχικοί εργαζόμενοι, οι φοιτητές και οι μαθητές σε περιόδους εξετάσεων.
Υπό την έννοια αυτή η Πλεύση Ελευθερίας προσεγγίζει την επιστολική ψήφο υπό το πρίσμα της ισότητας των πολιτών, είπε ο ειδικός αγορητής της Πλεύσης Ελευθερίας Αλέξανδρος Καζαμίας και προσέθεσε ότι ζωτικής σημασίας είναι η διεύρυνση των συμμετοχής των Ελλήνων του εξωτερικού στις εκλογές. «Θέλουμε να μπορέσει αυτό το μέτρο να βοηθήσει ακόμη περισσότερο, ούτως ώστε, να μην υπάρξει ούτε ένας Έλληνας πολίτης, που να μην μπορέσει να ψηφίσει», είπε ο ειδικός αγορητής της Πλεύσης Ελευθερίας και διευκρίνισε ότι το κόμμα του βλέπει το όλο θέμα από τη σκοπιά της ίσης πρόσβασης στα δικαιώματα μεταξύ των πολιτών.
Επιφυλάξεις ωστόσο έχει η Πλεύση Ελευθερίας, για επιμέρους ζητήματα του νομοσχεδίου και γιατί «διατηρείται το κατώφλι του 3% για την εκλογή ευρωβουλευτή, προς όφελος των μεγαλύτερων κομμάτων που παίρνουν τις έδρες αυτές».
«Παρότι δεν συμφωνούμε με το κατώφλι του 3%, καταλαβαίνουμε τη λογική του στις εθνικές εκλογές. Στις ευρωεκλογές όμως οι πολίτες δεν εκλέγουν κυβέρνηση. Γι΄αυτό το κατώφλι του 3% δεν πρέπει να ισχύσει τουλάχιστον σε αυτές τις ευρωεκλογές», είπε ο κ. Καζαμίας.
Η Πλεύση Ελευθερίας έχει επίσης τονίσει ότι:
– πρέπει μαζί με την καθιέρωση της επιστολικής ψήφου που είναι πράγματι χρήσιμη για τους Έλληνες του εξωτερικού, να υπάρχουν και κάλπες στα προξενεία και στις διπλωματικές υπηρεσίες του εξωτερικού, στη διάρκεια των Ευρωεκλογών, ώστε να δοθεί και η δυνατότητα αυτοπρόσωπης παρουσίας.
– οι ταχυδρομικές υπηρεσίες σε κάποιες περιοχές του κόσμου, ιδίως, στη Μέση Ανατολή, δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις που έχει αυτό το νομοσχέδιο
– ο παραλήπτης του φακέλου με τα ψηφοδέλτια και τα στοιχεία που πρέπει να συμπληρωθούν, δεν μπορεί να είναι εξουσιοδοτημένο πρόσωπο, παρά μόνον ο ίδιος ο εκλογέας.
– πρέπει να προβλεφθεί διαδικασία για την περίπτωση που η επιστολική ψήφος καθυστερήσει ή που δεν μπορέσει μια ταχυδρομική υπηρεσία να αποστείλει την επιστολική ψήφο πριν την καθορισμένη ώρα, ούτως ώστε οι καθυστερημένες ψήφοι, οι οποίες διαπιστωμένα έχουν σταλεί εντός της προθεσμίας, να μπορούν να συμπεριληφθούν αργότερα στο αποτέλεσμα.
– σχετικά με την εκκαθάριση των εκλογικών καταλόγων, είναι χαμηλό το όριο των 80 ετών. Μπορεί να δημιουργηθεί μια γραφειοκρατική διαδικασία και να ταλαιπωρηθούν κάποιοι υπερήλικες πολίτες.
– πρέπει να υπάρξουν ψηφοδέλτια με τον κώδικα μπράιγ για τους πολίτες με προβλήματα όρασης.
Οι ΣΠΑΡΤΙΑΤΕΣ
Κατά της «οριζόντιας» καθιέρωσης της επιστολικής ψήφου τάχθηκαν οι «Σπαρτιάτες» και προανήγγειλαν ότι θα ψηφίσουν τις ενστάσεις αντισυνταγματικότητας που έχουν κατατεθεί από τα άλλα κόμματα.
«Αντί να καθιερώσετε την επιστολική ψήφο, ως μια διευκόλυνση, κάποιων συγκεκριμένων ομάδων που έχουν πρόβλημα μετάβασης στο εκλογικό τμήμα, το κάνετε οριζόντια. Ουσιαστικά η επιστολική ψήφος γίνεται πλέον ζήτημα επιλογής του κάθε εκλογέα. Είμαστε αντίθετοι σε αυτό», δήλωσε ο ειδικός αγορητής των «Σπαρτιατών», Πέτρος Δημητριάδης και ζήτησε να τεθούν συγκεκριμένοι όροι κα να προσδιοριστούν ειδικώς οι ομάδες πολιτών που θα μπορέσουν να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα, επιστολική ψήφο. Οι «Σπαρτιάτες» κρίνουν ότι το νομοσχέδιο θα έπρεπε να κινείται στο πνεύμα του Συντάγματος (άρθρο 51 παρ.4), σύμφωνα με το οποίο κατ’ εξαίρεση, για τους εκτός Ελλάδος, μπορεί να υπάρξει επιστολική ψήφος, για διευκόλυνση, και όχι καθολικά και οριζόντια. «Δεν πρέπει λοιπόν η επιστολική ψήφος να είναι θέμα επιλογής», είπε ο ειδικός αγορητής των «Σπαρτιατών».
