Στην προχθεσινή εκπομπή “Chart Show” του Alpha με παρουσιάστρια την Δέσποινα Βανδή, που ήταν αφιερωμένη στην παραδοσιακή μουσική της Ελλάδας, έγινε αναφορά στην μελωδία που χρησιμοποίησαν οι Boney M. στην μεγάλη παγκόσμια επιτυχία τους “Rasputin”.
Του Ιωσήφ Αβράμογλου
Η κουβέντα ξεκίνησε από τον Γιώργο Αρσενάκο, συνεργάτη της εκπομπής, ο οποίος ανέφερε ότι το τραγούδι “Από Ξένο Τόπο” είναι “το πιο διεθνές παραδοσιακό τραγούδι που έχουμε και ότι το έχουν οικειοποιηθεί λαοί από χώρες όπως η Αίγυπτος, η Σερβία, το Ισραήλ, η Αλβανία και ότι έχει φθάσει ως την Αμερική με τζαζ μπάντα και έχει φθάσει και στην Ιαπωνία”.
Στο σημείο εκείνο τον λόγο πήρε ο εξαίρετος Βαγγέλης Κονιτόπουλος, λέγοντας ότι “Το “Από Ξένο Τόπο κι απ’ Αλαργινό” μας το έχουν πάρει οι Boney M. και τo ‘χουν κάνει το γνωστό “Rasputin”.
Με κάθε σεβασμό στον κ. Κονιτόπουλο και στον συνεργάτη της Δέσποινας Βανδή, ως μεγάλος λάτρης της μουσικής και ως Κωνσταντινουπολίτης, οφείλω να σημειώσω ότι τα πράγματα δεν είναι έτσι ακριβώς. Δεν το πήραν από εμάς οι Boney M. ή οποιοσδήποτε άλλος.
Το αυθεντικό τραγούδι είναι παραδοσιακό τούρκικο και γράφτηκε τον 19ο αιώνα!
Ανήκει στο μουσικό είδος που λέγεται “türkü” και που ήταν πολύ δημοφιλές στην ευρύτερη περιοχή της Κωνσταντινούπολης.
Έχει τον τίτλο “Kâtibim” ή “Üsküdar’a Gider İken” (“Πηγαίνοντας προς το Üsküdar”).
Το Üsküdar είναι ένας μεγάλος και πυκνοκατοικημένος δήμος στην ανατολική όχθη του Βοσπόρου, γι’ αυτό και το κομμάτι ήταν ιδιαίτερα δημοφιλές στην Πόλη.
Ωστόσο το κομμάτι βρήκε πολλές εφαρμογές, εκτελέσεις και διασκευές στην ελληνική γλώσσα, σε διαφορετικά είδη και με διαφορετικούς στίχους και τίτλους. Αλλά δεν σταμάτησε μόνο εκεί, διαδόθηκε και σε πάρα πολλά άλλα μέρη.
Το 1905 ηχογραφείται στην Κωνσταντινούπολη από τον Πέτρο Ζουναράκη, με ελληνικό στίχο και τίτλο “Από τας Αθήνας”. Πιθανολογείται ότι πέντε χρόνια αργότερα το ηχογράφησε με τον ίδιο τίτλο και ο Γιαγκούλης ή αλλιώς Jangouli ή Γιάγκος Ψαμαθιανός.
Το 1917 το ηχογραφεί στην Αμερική ο Μάριος Λυμπερόπουλος και τρία χρόνια αργότερα, το 1920, το ηχογραφεί και η Κυρία Κούλα στην Νέα Υόρκη.
Το 1924, το κυκλοφορεί στην βόρεια Αμερική και ο Αυστρο-ουγγαρέζος Εβραίος κλαρινετίστας, ο Naftule Brandwein, ο οποίος αυτοπροσδιοριζόταν ως ο “Βασιλιάς της εβραϊκής μουσικής” και ο οποίος ηχογράφησε μία ορχηστρική εκτέλεση με τίτλο “Der Terk in America”.
Το 1926 το ηχογραφεί ο Γιώργος Βιδάλης και το 1927 ο Λευτέρης Μενεμενλής με άλλον όμως τίτλο, τον “Έχασα Μαντήλι”. Ακολουθεί την επόμενη χρονιά και η ηχογράφηση του Μιλτιάδη Χαζή, επίσης στην Αμερική.
Το 1928 το ηχογραφεί η Αγγελική Καραγιάννη στην Νέα Υόρκη με τίτλο “Ο Βαγγέλης”.
Ως “Έχασα Μαντήλι” το έβγαλε η Ρόζα Εσκενάζυ το 1934.
Μια αξιόλογη εκτέλεση ήταν εκείνη του 1949 από την διάσημη Τουρκάλα τραγουδίστρια Safiye Ayla.
To 1953 το ηχογραφεί στα τούρκικα και η απίθανη Αμερικανίδα αρτίστα Eartha Kitt.
Το 1968 το ηχογραφεί ο πολύ δημοφιλής και στην χώρα μας, Τούρκος τραγουδιστής Zeki Müren, για τις ανάγκες της ταινίας “Kâtip (Üsküdar’a Giderken)”, στην οποία πρωταγωνιστούσε ο ίδιος.
Ταυτόχρονα η μελωδία, επειδή ήταν ιδιαίτερα “πιασάδικη”, όπως λέγεται στην γλώσσα της δισκογραφίας, διαδόθηκε σε πάρα πολλές περιοχές και χώρες του κόσμου, όπως η Μέση Ανατολή, η κεντρική, η νότια και η νοτιοανατολική Ασία και βέβαια σε όλες τις βαλκανικές χώρες, καθώς και στην Ελλάδα.
Στη χώρα μας βρίσκουμε την Γλυκερία να το έχει ηχογραφήσει δύο φορές, μια ως σμυρναίικο με τίτλο “Από Ξένο Τόπο” και μια ως νησιώτικο με τίτλο “Μικρό Τρεχαντηράκι (Σύμη)”.
Στη συνέχεια βγήκε ως παραδοσιακό της Ικαρίας με τίτλο “Στου Πάπα το Μπουγάζι”.
Έγινε βατικιώτικο συρτό με τίτλο “Ανάμεσα Τσιρίγο”.
Έγινε και αιγαιοπελαγίτικο με τίτλο “Από την Αθήνα ως τον Πειραιά”.
Στις 28 Αυγούστου 1978, το γερμανικό project του Frank Farian στον χώρο της eurodisco, το συγκρότημα των Boney M. κυκλοφορεί το σινγκλ “Rasputin”, το οποίο συμπεριλαμβάνεται στο 3ο άλμπουμ του γκρουπ με γενικό τίτλο “Nightflight to Venus”. Η μελωδία του τούρκικου παραδοσιακού τραγουδιού “Kâtibim” ακούγεται σαφώς στην μεγάλη επιτυχία τους! Μετά από πολλές προσπάθειες και ηχογραφήσεις, διαφορετικές εκτελέσεις και διασκευές σε διάφορες γλώσσες και ρυθμούς μουσικής, οι Boney M. καταφέρνουν για πρώτη φορά να αναδείξουν το κομμάτι σε ένα παγκόσμιο χιτ με πολύ μεγάλες πωλήσεις δίσκων.
Το 2006 η Loreena McKennitt συμπεριέλαβε το τραγούδι με τίτλο “Sacred Shabbat” στο διπλό άλμπουμ της “A Mediterranean Odyssey”.
(Κάθε Σάββατο και Κυριακή βράδυ, από τα μεσάνυχτα μέχρι τις 3 το πρωί, ο Ιωσήφ Αβράμογλου παρουσιάζει από τον Real FM στους 97.8, την εκπομπή “After Midnight… όπως έλεγε και ο J.J. Cale”, με πολλή και καλή μουσική). twitter:@IosifAvramoglou
