Η συνέντευξη του πρώην προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, Τζίμι Κάρτερ, στον Νίκο Χατζηνικολάου, που πραγματοποιήθηκε στις 18 Απριλίου 1991, φωτίζει τις γεωπολιτικές προκλήσεις της εποχής, από τον Πόλεμο στον Κόλπο μέχρι το Κυπριακό.
Με ειλικρίνεια και διορατικότητα, ο Κάρτερ είχε καταθέσει τις απόψεις του για ζητήματα διεθνούς ενδιαφέροντος, ενώ δεν είχε διστάσει να θίξει και τις πολιτικές ευθύνες των ΗΠΑ.
Η συνέντευξη προβλήθηκε από τον τηλεοπτικό σταθμό MEGA και το υλικό προέρχεται από το προσωπικό αρχείο του Νίκου Χατζηνικολάου.
Η εισβολή της Τουρκίας στην Κύπρο και οι ευθύνες της διεθνούς κοινότητας
Ερωτηθείς γιατί οι ΗΠΑ δεν είχαν αντιδράσει στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο, όπως αντέδρασαν στην εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ, είχε πει ότι δεν μπορεί να απαντήσει καθώς δεν ήταν ο ίδιος τότε στον Λευκό Οίκο.
Ωστόσο, είχε αναφέρει: «Έχω την εντύπωση ότι τότε είχε ευθύνες, κυρίως, η Μεγάλη Βρετανία, και ασφαλώς όταν εξελέγην, έκανα προσπάθειες για να αρχίσω διαπραγματεύσεις μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των Ελληνοκυπρίων. Συμβουλεύτηκα Έλληνες και Τούρκους ηγέτες, για να υπάρξει μια απόφαση καλή για το Κυπριακό».
Όσον αφορά την πιθανή επιρροή των οικονομικών συμφερόντων στη στάση των ΗΠΑ είχε σημειώσει: «Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το θέμα των πρώτων υλών, και ειδικά στον Περσικό Κόλπο, ήταν ένα γεγονός. Γεγονός, όμως, είναι ότι τα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο Ασφαλείας, αποφάσισε ομόφωνα να αναλάβει στρατιωτική δράση. Εγώ προσωπικά, λυπούμαι που έλαβε χώρα αυτή η στρατιωτική δράση, αλλά η κυβέρνησή μου αποφάσισε να ανταποκριθεί».
Η σύγκριση Κύπρου και Κουβέιτ
Ο πρώην Πρόεδρος των ΗΠΑ είχε ερωτηθεί αν οι περιπτώσεις Κύπρου και Κουβέιτ παρουσίαζαν ομοιότητες, κάτι που είχε αρνηθεί ο τότε υπουργός Εξωτερικών, Τζέιμς Μπέικερ. Ο Κάρτερ, ωστόσο, είχε εκφράσει διαφορετική άποψη.
«Η γνώμη μου είναι ότι τώρα αυτό ήταν πολύ καλό για τον πρόεδρο Μπους, τον Μπέικερ, να επηρεάσουν όσο μπορούν τους Τούρκους ηγέτες, να ενθαρρύνουν, να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για το θέμα της Κύπρου, υπό την αιγίδα του γενικού γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Και εγώ θα ήθελα να δω να δίνεται πολλή έμφαση στο θέμα της Κύπρου».
Σε ερώτηση αν θα δεχόταν να αναλάβει μεσολαβητικό ρόλο είχε απαντήσει: «Σαν πολίτης, θα ήμουν ευτυχής αν μου ζητούσαν να συμμετάσχω σε διεθνείς διαπραγματεύσεις, για την επίλυση των διεθνών διαφορών. Ωστόσο, στο θέμα της Κύπρου, είναι μία από τις λίγες περιοχές όπου ο γ.γ. του ΟΗΕ επισήμως του έχει ζητηθεί να παίξει ρόλο. Θα ήμουν ευτυχής να παίξω κι εγώ κάποιον ρόλο».
Η ελληνική απογοήτευση από τη στάση των ΗΠΑ
Ο Νίκος Χατζηνικολάου είχε αναφερθεί στην απογοήτευση της Ελλάδας για τη στάση των ΗΠΑ, μετά τη συμμετοχή της στην πολυεθνική δύναμη στον Πόλεμο του Κόλπου. Ο Κάρτερ τότε είχε προσπαθήσει να εξισορροπήσει την κατάσταση.
«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για ένα διάστημα, με τον Πόλεμο του Κόλπου, η γειτονία της Τουρκίας με το Ιράκ ενισχύει τη στρατηγική της θέση. Αλλά αυτό είναι μεταβατικό, προσωρινό το ενδιαφέρον για την Τουρκία. Ιστορικά, είναι φανερό ότι η χώρα μας υποστήριζε την Ελλάδα και υποστηρίζει την ειρηνική εξέλιξη στο Κυπριακό».
Παράλληλα, είχε σχολιάσει την αρνητική εικόνα που είχε δημιουργηθεί από την ταξιδιωτική οδηγία του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την ασφάλεια των Αμερικανών στην Αθήνα. «Εγώ χθες το πρωί, έκανα τζόκινγκ από το ξενοδοχείο με τη γυναίκα μου στους δρόμους, πήγα στον Εθνικό Κήπο. Είναι μια πολύ ασφαλής πόλη και πολύ όμορφη, και ελπίζω ότι θα αναγεννηθεί ο ελληνικός τουρισμός», είχε πει ο Τζίμι Κάρτερ.
Το κουρδικό ζήτημα και η ευθύνη των ΗΠΑ
Σχετικά με την πολιτική της κυβέρνησης του Τζορτζ Μπους του πρεσβύτερου για τους Κούρδους, ο Τζίμι Κάρτερ δεν είχε διστάσει να εκφράσει την απογοήτευσή του. «Πιστεύω ότι οι Κούρδοι νομίζουν ότι οι ΗΠΑ τους είχαν ενθαρρύνει να εξεγερθούν και να ανατρέψουν τον Σαντάμ Χουσεΐν. Και όταν προσπάθησαν να το κάνουν, καταπιέστηκαν σκληρά με σύγχρονα όπλα. Ελπίζω τώρα, να υπερασπίσουν, να δώσουν βοήθεια και αρωγή στους Κούρδους και τους Σιίτες, και όχι μόνο αυτούς, αλλά και αυτούς που είναι στο Κουβέιτ και ζουν στο Ιράκ», είχε σημειώσει ο Τζίμι Κάρτερ.