Μια μάχη ενάντια στον χρόνο, στη φθορά και στις ακραίες καιρικές συνθήκες για να σωθεί ο ιστορικός κοιμητηριακός ναός και το ελληνικό νεκροταφείο του Λιβόρνο της Ιταλίας, έχει ξεκινήσει τις τελευταίες ημέρες από ομάδα αρχιτεκτόνων-πολιτικών μηχανικών του ΑΠΘ και την Εποπτική Επιτροπή του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας, η οποία ορίζεται από το υπουργείο Εξωτερικών.
Μέσα στο ερχόμενο δίμηνο και πριν εκδηλωθούν και πάλι ακραία καιρικά φαινόμενα όπως αυτά που έπληξαν την περασμένη εβδομάδα τη γειτονική χώρα, θα επιχειρήσουν σε συνεργασία με τις ιταλικές υπηρεσίες, να κατασκευάσουν ένα ειδικό στέγαστρο που θα καλύψει προστατευτικά όλο το ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο παλιό ελληνικό νεκροταφείο του Λιβόρνο, προφυλάσσοντας το σύνολο του διατηρητέου μνημείου το οποίο σήμερα κινδυνεύει από κατάρρευση.
Ήδη όπως διαπίστωσε επιστημονική ομάδα του ΑΠΘ που επισκέφθηκε στις αρχές του περασμένου μήνα το παλιό νεκροταφείο του Λιβόρνο, ένα μέρος της στέγης του ναού έχει καταρρεύσει από τα νερά των βροχών και το εσωτερικό του απειλείται σοβαρά.
«Η χρόνια εγκατάλειψη του ναού και των οικογενειακών τάφων όπου αναπαύονται σπουδαίες προσωπικότητες της Ελληνικής Επανάστασης έχει παραδοθεί στη φθορά του χρόνου για δεκαετίες και πρέπει τάχιστα να υλοποιηθούν επείγοντα σωστικά μέτρα» επισημαίνουν τα μέλη της επιστημονικής ομάδας του ΑΠΘ που μίλησαν στο ΑΠΕ-ΜΠΕ.
Πρόκειται για την αναπληρώτρια καθηγήτρια Αρχιτεκτονικής –διευθύντρια του Διατμηματικού Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Προστασίας -Συντήρησης και Αποκατάστασης Μνημείων Πολιτισμού» Μαρία Αρακαδάκη, τον ομότιμο καθηγητή Αρχιτεκτονικής-Αρχαιολογίας Γεώργιο Καραδέδο και την επ. καθηγήτρια Στυλιανή Λεφάκη.
Οι δυο τελευταίοι, μαζί με τον πολιτικό μηχανικό ομότιμο καθηγητή Χρήστο Ιγνατάκη ταξίδεψαν στην Ιταλία και πραγματοποίησαν αυτοψία στο παλιό νεκροταφείο του Λιβόρνο ανταποκρινόμενοι αφιλοκερδώς στην πρόσκληση που απηύθυνε ο πρόεδρος της νεοσύστατης Εποπτικής Επιτροπής του Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας καθηγητής Θεολογίας του ΑΠΘ, Χρήστος Αραμπατζής.
«Η επιχείρηση διάσωσης-διατήρησης και ανάδειξης του ναού Κοιμήσεως της Θεοτόκου και του παλιού ελληνικού νεκροταφείου του Λιβόρνο είναι από τις πρώτες προτεραιότητες της Επιτροπής» ανέφερε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ.Αραμπατζής μετά την ψήφιση του νέου νόμου, το περασμένο καλοκαίρι και συμπεριλαμβάνεται στους βασικούς στόχους που έχουν τεθεί από πλευράς τόσο του τέως υφυπουργού Εξωτερικών Γιάννη Αμανατίδη όσο και του νυν Μάρκου Μπόλαρη.
Οι τρεις καθηγητές του ΑΠΘ παρέδωσαν ήδη τη σωστική μελέτη που έχει τον χαρακτήρα επείγοντος για τον κοιμητηριακό ναό και αφορά στην κατασκευή του μεγάλου στεγάστρου και τις συνακόλουθες εργασίες στατικότητας. «Το πρόβλημα στο εσωτερικό του ναού είναι το μεγαλύτερο, καθώς τα νερά των βροχών και οι φθορές απειλούν τις τοιχογραφίες και οροφογραφίες» ανέφερε η επ. καθηγήτρια Στυλιανή Λεφάκη. Τα σωστικά αυτά μέτρα, πρόσθεσε η ίδια, θα μας δώσουν χρόνο και τη δυνατότητα να γίνουν οι μελέτες αποτύπωσης – αποκατάστασης και επισκεψιμότητας, οι οποίες αναμένεται να ολοκληρωθούν το 2019 και θα αφορούν το σύνολο του ελληνικού κοιμητηρίου.
Το νεκροταφείο του Λιβόρνο όπου βρίσκονται οι οικογενειακοί τάφοι των Μαυροκορδάτων, των Ροδοκανάκηδων κι άλλων επιφανών Ελλήνων της Διασποράς, ανήκει στη δικαιοδοσία του Ελληνικού Ινστιτούτου της Βενετίας και υπόκειται στις ρυθμίσεις που αφορούν στη συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας το 1951. Η συμφωνία αυτή ρυθμίζει θέματα δικαιοδοσίας- περιουσίας του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών στο οποίο περιήλθε η περιουσία της ιστορικής Ελληνορθόδοξης Κοινότητας Βενετίας και λειτουργεί με τη μορφή ΝΠΔΔ, το μοναδικό εκτός των ορίων του ελληνικού κράτους.
Οι ιταλικές υπηρεσίες, όπως ανέφεραν εκπρόσωποι του Ινστιτούτου, έχουν κι αυτές επισημάνει από καιρό την ανάγκη επίσπευσης των διαδικασιών για τη σωτηρία του προστατευόμενου και διατηρητέου μνημείου στο Λιβόρνο και κυρίως του κοιμητηριακού ναού και των δεκάδων άλλων τάφων που βρίσκονται στον υπαίθριο χώρο. Οι περισσότεροι απ’ αυτούς είναι μαρμάρινοι με σκαλιστές ή ανάγλυφες επιγραφές κι ονόματα, αρκετοί ναόσχημοι, με πλήθος αγαλμάτων εξαιρετικής γλυπτικής με τεχνοτροπίες που παραπέμπουν σε Έλληνες νησιώτες καλλιτέχνες.
«Το συγκεκριμένο κοιμητήριο», σύμφωνα με στοιχεία που παρέθεσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο κ Καραδέδος, «κατασκευάστηκε το 1840 και σ’ αυτό μεταφέρθηκαν τάφοι και οστά από άλλο κοιμητήριο που λειτουργούσε πριν από την Επανάσταση του 1821. Ο πρώτος πυρήνας των Ελλήνων στην πόλη του Λιβόρνο καταγράφεται μάλιστα απ το 1562. Από τον παλιό ελληνικό ναό της Αγίας Τριάδος (1757) της ελληνικής παροικίας του Λιβόρνο διασώθηκε πλήθος σπουδαίων εικόνων που σήμερα φυλάσσονται από τις ιταλικές αρχές και θα μπορούσαν να εκτεθούν και πάλι μόλις αποκατασταθεί ο κοιμητηριακός ναός και καταστεί ασφαλής για τη φύλαξη τους».
Η ελληνική κοινότητα του Λιβόρνο που έχει σήμερα φυλλορροήσει, υπήρξε πριν από το 1821 από τις ακμαίες του Ελληνισμού με τεράστια συμβολή στον απελευθερωτικό αγώνα. Πλούσιοι και μορφωμένοι έμποροι ενίσχυσαν με έμψυχο υλικό, με χρήματα και εφόδια τον Αγώνα. Τα πλοία τους μετέφεραν εθελοντές και φιλέλληνες, όπως ο λόρδος Μπάιρον, να πολεμήσουν στο πλευρό των επαναστατών. Παραχωρούσε υποτροφίες σε παιδιά Ελλήνων για σπουδές ιατρικής και καλών τεχνών. Επιχορήγησε την έκδοση έργων του Κοραή. Η πόλη υπήρξε ορμητήριο του Τοσίτσα και του Μαυροκορδάτου, δεύτερη πατρίδα του Ελληνοϊταλού ποιητή Ανδρέα Κάλβου.Πηγή: ΑΠΕ
