Στο απόγειο της δύναμής της, η αρχαία πόλη της Μεσοαμερικής, η Τεοτιουακάν, κοντά στη σημερινή πόλη του Μεξικού, είχε πάνω από 125.000 κατοίκους. Ο πρώτος οικισμός της πόλης, ξεκίνησε σε απόσταση περίπου 40 χιλιομέτρων βορειοανατολικά της πόλης του Μεξικού, γύρω στο 100 π.Χ. Περίπου 350 χρόνια αργότερα, η Τεοτιουκάν ήταν μια πόλη με πολλές, εντυπωσιακές πυραμίδες, θρησκευτικούς ναούς και οικιστικές δομές όπου έμεναν πολλές οικογένειες.
Πέρα από όλα τα τεχνουργήματα και τα αρχιτεκτονικά στοιχεία της πόλης που έμειναν πίσω, τους ερευνητές βασανίζει ένα διαχρονικό ερώτημα: «Ποια ήταν η γλώσσα που μιλούσαν οι πολίτες της Τεοτιουακάν;»
Η απάντηση στο ερώτημα έχει σημαντικές ιστορικές συνέπειες, αφού θα δώσει στους ερευνητές τη δυνατότητα να ανιχνεύσουν τον πολιτισμό της πόλης σε έναν από τους πιο μεταγενέστερους πολιτισμούς της Μεσοαμερικής, όπως τους τους Μάγια και τους Αζτέκους.
«Στο Μεξικό υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί πολιτισμοί. Ορισμένοι μπορεί να συνδέονται με συγκεκριμένους πολιτισμούς της αρχαιότητας. Άλλοι, δεν είναι τόσο βέβαιο», εξηγεί ο ανθρωπολόγος από το πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, Magnus Pharao Hansen. «Ένα από αυτά τα μέρη, είναι και η Τεοτιουακάν. Δεν γνωρίζουμε ούτε ποια γλώσσα μιλούσαν οι άνθρωποί της, ούτε με ποιους μεταγενέστερους πολιτισμούς συνδέονται».
Η απάντηση του μυστηρίου ήταν γραμμένη στους τοίχους – αλλά κανείς δεν γνωρίζει τη γλώσσα
Έπειτα από προσεκτική ανάλυση, ο Hansen και ο συνάδελφός του, Christophe Helmke, θεωρούν ότι έχουν βρει την απάντηση και τα στοιχεία βρίσκονταν ανέκαθεν μπροστά στα μάτια των αρχαιολόγων.
Η θεωρία τους αναλύεται σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Current Anthropology και εστιάζει σε ένα από τα πιο παραστατικά έργα που άφησαν πίσω τους, οι άνθρωποι της Τεοτιουακάν.
Ενώ ο χρόνος έχει καταστρέψει μεγάλο κομμάτι της πόλης, οι πολύχρωμες τοιχογραφίες της Τεοτιουακάν, έχουν αντέξει.
Οι ερευνητές διαφωνούν εδώ και δεκαετίες σχετικά με τον αν η τέχνη τους είναι μόνο απεικονιστική ή αν υπάρχουν και γλωσσολογικές αναπαραστάσεις. Σύμφωνα με τη νέα μελέτη, ισχύουν και τα δύο.
Το γραπτό τους σύστημα, είναι εξέλιξη της πρώιμης γλωσσικής οικογένειας της Μεσοαμερικής, που είναι γνωστή ως Ουτο-Αζτεκική.
Ενώ αυτές αργότερα επηρέασε τη γλώσσα Νάουατλ, των Αζτέκων, η Ουτο-Αζτεκική χρησιμοποιούνταν πολύ πριν από τη δημιουργία του πολιτισμού.
Ο Hansen με τον Helmke υποστηρίζουν ότι, η τέχνη της Τεοτιουακάν, αποκαλύπτει μια Ουτο-Αζτεκική γλώσσα, χρησιμοποιώντας φωνητικά σύμβολα και λογογράμματα. Λογόγραμμα είναι ένα σύμβολο που αναπαριστά μια ολόκληρη λέξη – όπως ο αριθμός 4, σημαίνει τέσσερα.
Οι προκλήσεις της αποκρυπτογράφησης
Η αποκρυπτογράφηση της τέχνης, είναι τόσο δύσκολη όσο ακούγεται. Ως παράδειγμα, οι ερευνητές φέρνουν το λογόγραμμα ενός κογιότ. Σε ορισμένες περιπτώσεις το λογόγραμμα στοχεύει μόνο στην αναπαράσταση του ζώου.
Σ’ άλλες περιπτώσεις, αποτελεί τμήμα ενός εικονόγριφου (εικονογραφημένου γρίφου) που σχηματίζει μια μόνο λέξη – μια έννοια που δεν αποδίδεται γραπτά μόνο μ’ ένα λογόγραμμα.
Εν τω μεταξύ, η Ουτό-Ατζεκική που χρησιμοποιούσαν οι άνθρωποι της Τεοτιουακάν, δεν έχει γίνει πλήρως κατανοητή.
Αυτό σημαίνει πως, οι σύγχρονοι μελετητές καλούνται ν’ αναδομήσουν τη γλώσσα, ενώ παράλληλα θα τη χρησιμοποιούν για την αποκρυπτογράφηση των τοιχογραφιών, και αντίστροφα.
«Δημιουργήσαμε τη βάση για την κατανόηση των κειμένων»
Παρά τη ενδελεχή δουλειά που απαιτείται, η ομάδα πιστεύει πως, αυτός είναι μοναδικός τρόπος με τον οποίο μπορεί ν’ αποκρυπτογραφηθεί η γραπτή γλώσσα.
«Αλλιώς θα είναι σαν να προσπαθούμε ν’ αποκρυπτογραφήσουμε τ’ απόκρυφα κείμενα των ρουνόλιθων με βάση τα νέα Δανικά», εξηγεί ο Helmke.
Η κατανόηση της γλώσσας αυτής, μπορεί να ξαναγράψει μεγάλο τμήμα της ιστορίας της Μεσοαμερικής.
Σήμερα, οι εμπειρογνώμονες πιστεύουν πως ο λαός που αργότερα εξελίχθηκε στους Αζτέκους, μετανάστευσε στο κεντρικό Μεξικό μετά την πτώση της Τεοτιουακάν, περίπου το 550 π.Χ., ενδεχομένως λόγω κλιματικής αλλαγής ή εσωτερικής αναταραχής.
Αν ισχύει η θεωρία, αυτό σημαίνει πως οι άνθρωποι που μιλούσαν τη Νάουατλ, έφτασαν στο κεντρικό Μεξικό πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι θεωρούταν πριν, άρα ήταν άμεσοι απόγονοι των Τεοτιουακάν.
Παράλληλα, οι συγγραφείς της μελέτης συμφωνούν ότι η εργασία είναι σε πρώιμο στάδιο και δεν υπάρχουν αρκετά συγκριτικά κείμενα.
«Κάτι τέτοιο θα ενισχύσει την υπόθεσή μας, αλλά προς το παρόν πρέπει να εστιάσουμε στα κείμενα που έχουμε να μελετήσουμε», εξήγησε ο Hansen.
Μέχρι τότε, η προσέγγισή τους, αποτελεί ένα καινοτόμο μονοπάτι για τις σπουδές της γλωσσολογίας.
«Κανένας άλλος πριν από εμάς δεν γνώριζε κάποια γλώσσα που να ταιριάζει στην συγκεκριμένη χρονική περίοδο για ν’ αποκρυπτογραφήσει το γραπτό αυτό σύστημα», σημείωσε ο Hansen.
«Έτσι, δημιουργήσαμε μια μέθοδο ως βάση για όλες τις άλλες, ώστε να διευρυνθεί η κατανόηση των κειμένων».
