Νέα έρευνα συνδέει την τελετουργική κατάρα με την Βίβλο. Από τυφλωμένους από ζήλια εραστές μέχρι μικροαπατεώνες, οι άνθρωποι στην αρχαία Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, είχαν βρει έναν μοναδικό και ανατριχιαστικό τρόπο ν’ αντιμετωπίζουν τα προβλήματά τους:
Έγραφαν κατάρες, σε λεπτές μολύβδινες πινακίδες που τις έκρυβαν σε μέρη τα οποία θεωρούνταν πύλες του κάτω κόσμου. Ο καθηγητής Δρ. Michael Hölscher από το Πανεπιστήμιο Ρουρ του Μπόχουμ, αποκαλύπτει τον τρόπο με τον οποίο, τα αρχαία αυτά τελετουργικά, όχι απλώς διαμόρφωναν την καθημερινή θρησκευτική ζωή, αλλά άφησαν το σημάδι τους, στην ίδια τη Βίβλο.
“Στον Ρωμαϊκό κόσμο, μεταξύ του 500 π.Χ. και του 500 μ.Χ., η εκφορά καταρών αποτελούσε τμήμα της καθημερινής θρησκευτικής πρακτικής”, εξηγεί ο Hölscher, εμπειρογνώμονας στην ανάλυση της Καινής Διαθήκης.
“Συχνά μάλιστα, έγραφαν τις κατάρες αυτές και μπορούμε να τις μελετήσουμε μέχρι και σήμερα”.
Αρχαία μαγεία με ιδιαίτερα μηνύματα
Οι αποκαλούμενοι κατάδεσμοι —λεπτές μολύβδινες πινακίδες με κακόβουλες ευχές— θάβονταν σε τάφους, ρίχνονταν σε πηγές ή στη θάλασσα, ή μπορεί ακόμη και να κρύβονταν κοντά σε ιερούς χώρους.
Ορισμένοι από αυτούς, περιείχαν συμβολικά αντικείμενα, όπως πήλινα ειδώλια με τρύπες ή ήταν τυλιγμένοι γύρω από κόκαλα κοτόπουλου, για να δυναμώσουν την μαγική ισχύ του ξορκιού. Οι κατάρες, μπορεί να ήταν αόριστες – διατυπωμένες σε φράσεις “όποιος μου έκλεψε το ρούχο…” ή να κατονόμαζαν συγκεκριμένους εχθρούς, με επικλήσεις σε θεότητες ή δαίμονες για υποστήριξη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι, το ξόρκι διαρκούσε όσο καιρό ο κατάδεσμος παρέμενε κρυμμένος.
Αν δηλαδή τον ανακάλυπταν και τον απομάκρυναν, η κατάρα εξουδετερωνόταν.
Απαγορευμένες από τον ρωμαϊκό νόμο
Δεν ήταν ωστόσο, απλές προσωπικές βεντέτες. Σύμφωνα με το ρωμαϊκό δίκαιο, αυτού του είδους οι πρακτικές ήταν απαγορευμένες λόγω του κινδύνου που έθεταν και της μαγικής τους επιρροής. Παρόλα αυτά, η πρακτική ήταν δημοφιλής. Έχει καταγραφεί σ’ ολόκληρο τον ρωμαϊκό κόσμο, από τη Ρώμη μέχρι την Τηρίδα και από την Μικρά Ασία μέχρι τη Βρετανία, ενώ ήταν ιδιαίτερα συνδεδεμένη με τη ρωμαϊκή στρατιωτική νοοτροπία.
Το απαγορευμένο τελετουργικό που επηρέασε τη Βίβλο
Το στοιχείο που κάνει την μελέτη του Hölscher να ξεχωρίζει, είναι η εξέτασή του για το πως η παράνομη τέλεση τελετουργιών με κατάρες επηρέασε τα πρώιμα χριστιανικά κείμενα, ιδιαίτερα το Βιβλίο της Αποκάλυψης.
Το Βιβλίο της Αποκάλυψης, το οποίο θεωρείται πως γράφτηκε στην Μικρά Ασία υπό τη Ρωμαϊκή διοίκηση, χρησιμοποιεί έντονα συμβολική και κωδικοποιημένη γλώσσα, γιατί σκοπός του ήταν να δώσει ελπίδα στις πρώτες καταπιεσμένες χριστιανικές μειονότητες.
Πολλά εδάφια στο Βιβλίο της Αποκάλυψης, μοιάζουν με τις αρχαίες τελετουργίες όπου απηύθυναν κατάρες.
Για παράδειγμα, στο Κεφάλαιο 13, περιγράφεται ένα τέρας της θάλασσας με βλασφημίες στο κεφάλι του – όπως ακριβώς τα ονόματα που είναι χαραγμένα σε μια επιγραφή με κατάρες. Ο Hölscher, ερμηνεύει το τέρας ως υποκατάστατο του Ρωμαίου αυτοκράτορα, με το μοτίβο της κατάρας, να συμβολίζει τη θεία καταδίκη.
Σε παρόμοιο πνεύμα, το Κεφάλαιο 18, περιγράφει την πτώση της Βαβυλώνας – η οποία ερμηνεύεται ως μεταφορά για τη Ρώμη – με έναν μεγάλο άγγελο, να ρίχνει στη θάλασσα μια πέτρα, σε παραλληλισμό με τη βύθιση του κατάδεσμου για την εξορία ενός εχθρού. Με τον τρόπο αυτό, το Βιβλίο της Αποκάλυψης, στρέφει τα απαγορευμένα τελετουργικά των Ρωμαίων εναντίον τους, αναδεικνύοντας τον Θεό των Χριστιανών ως ισχυρότερο από κάθε άλλη ρωμαϊκή θεότητα.
Περισσότερο από μαγεία: Ζήτημα γλώσσας και δύναμης
Ενώ μπορεί οι κατάρες να μοιάζει μια πρωτόγονη και εκδικητική τακτική, ο Hölscher επισημαίνει τη θεολογική και γλωσσική τους σημασία. “Η Βίβλος δεν περιέχει μόνον ευλογίες, αλλά και κατάρες“, σημειώνει.
Ακόμη και ο Ιησούς, στα Ευαγγέλια, καταριέται τη συκή. Οι ενέργειες αυτές, εγείρουν βαθύτερα ερωτήματα ηθικής φύσης: Είναι σωστό να καταριόμαστε; Πώς πρέπει να χρησιμοποιούμε τον λόγο; Το τελικό μήνυμα, σύμφωνα με τον Hölscher είναι πως, η γλώσσα πρέπει να χρησιμοποιείται περισσότερο για ευλογίες, παρά για να προκαλέσει βλάβες.
