Η φάλαινα της Γροιλανδίας (bowhead whale) που μπορεί να ζήσει για περισσότερα από 200 χρόνια, μπορεί να κρατά το κλειδί για την παράταση της ανθρώπινης ζωής. Οι επιστήμονες αναγνώρισαν μια πρωτεΐνη στον γίγαντα των ωκεανών που βοηθά το είδος να θωρακίζεται από τον καρκίνο, αναδομώντας το κατεστραμμένο DNA.
Το τεράστιο πλάσμα βάρους 80 τόνων είναι το μακροβιότερο θηλαστικό χάρη στην πρωτεΐνη CIRBP, που σημαίνει «cold-inducible RNA-binding protein», η οποία επιτρέπει στη φάλαινα να διορθώνει το δικό της DNA. Πρόκειται για πρωτεΐνη δέσμευσης RNA (RNA-binding protein), η οποία, όπως υποδηλώνει το όνομά της, ενεργοποιείται και αυξάνεται στα κύτταρα ως αντίδραση σε ήπιο ψύχος ή σε άλλες μορφές κυτταρικού στρες.
Οι επιστήμονες του Πανεπιστημίου του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη εντόπισαν αυτή την ισχυρή πρωτεΐνη και, όταν την πρόσθεσαν σε ανθρώπινα κύτταρα, αυτά επιδιορθώθηκαν με μεγαλύτερη ακρίβεια. Όταν την πρόσθεσαν σε μύγες φρούτων, μάλιστα, παρατάθηκε και η διάρκεια ζωής τους.
Η καθηγήτρια Vera Gorbunova, που ηγήθηκε της μελέτης, δήλωσε ότι τα ευρήματα θα μπορούσαν να βοηθήσουν τις μελλοντικές γενιές «να ζουν περισσότερο από το τυπικό ανθρώπινο προσδόκιμο ζωής».
Η φάλαινα bowhead, που βρίσκεται στα παγωμένα νερά της Αρκτικής, μπορεί να ζήσει τουλάχιστον 250 χρόνια και, παρά το γεγονός ότι διαθέτει δισεκατομμύρια κύτταρα, σπάνια προσβάλλεται από καρκίνο ή άλλες ασθένειες που απειλούν τον ανθρώπινο οργανισμό.
«Είναι ο σούπερ σταρ της έρευνας για τη μακροζωία», δήλωσε ο Δρ. Alex Cagan, εξελικτικός γενετιστής στο Ινστιτούτο Wellcome Sanger στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μεγαλύτερα ζώα όπως οι φάλαινες και οι ελέφαντες θα έπρεπε να έχουν υψηλότερο κίνδυνο να προσβληθούν από καρκίνο, καθώς έχουν περισσότερα κύτταρα που διαιρούνται για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, αφήνοντας περισσότερο χώρο για μεταλλάξεις.
Όταν τα κύτταρα διαιρούνται και αντιγράφουν το DNA τους για τα θυγατρικά κύτταρα, αν κάποιο μέρος της αλληλουχίας του DNA είναι λανθασμένο, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μετάλλαξη και ενδεχομένως σε όγκο.
Το ότι αυτά τα μεγάλα θηλαστικά δεν εμφανίζουν καρκίνο, παρόλο που τα κύτταρά τους διαιρούνται τόσο πολύ, αποτελεί ένα βιολογικό μυστήριο που ονομάζεται παράδοξο του Peto.
Η Gorbunova και η ομάδα της αρχικά πίστευαν ότι οι φάλαινες μπορούσαν να διαχειριστούν περισσότερες μεταλλάξεις χωρίς να προκληθεί όγκος. Ύστερα από περαιτέρω έρευνα, διαπίστωσαν ότι οι φάλαινες εμφανίζουν λιγότερες μεταλλάξεις που προκαλούν καρκίνο χάρη στην πρωτεΐνη CIRBP. Η πρωτεΐνη μπορεί να βοηθήσει στην επιδιόρθωση διασπάσεων στις αλυσίδες του DNA, που αποτελεί τη πιο επικίνδυνη μορφή γενετικής βλάβης.
“Ανοίγει ο δρόμος για νέες θεραπείες”
Οι φάλαινες της Γροιλανδίας μπορούν να επιδιορθώνουν τα κύτταρά τους καλύτερα από τους ανθρώπους, επιτρέποντας στο DNA τους να παραμένει άθικτο για μεγαλύτερα χρονικά διαστήματα.
Ο Cagan δήλωσε ότι τα αποτελέσματα είναι «εντυπωσιακά» και θα μπορούσαν να δείξουν «τον δρόμο προς νέες θεραπευτικές προσεγγίσεις που θα μπορούσαν να διερευνηθούν».
Μία ένδειξη σχετικά με τον λόγο που οι φάλαινες παράγουν τόσο μεγάλη ποσότητα αυτής της πρωτεΐνης μπορεί να είναι το ψυχρότερο περιβάλλον, καθώς τα παγωμένα νερά της Αρκτικής αυξάνουν την παραγωγή CIRBP.
Ένας απ’ τους συγγραφείς της μελέτης, ο Andrei Seluanov, δήλωσε: «Αν μειώσουμε τη θερμοκρασία κατά λίγους βαθμούς, τα κύτταρα παράγουν περισσότερη CIRBP». Οι επιστήμονες ερευνούσαν από πριν εάν η ήπια έκθεση σε χαμηλότερες θερμοκρασίες θα μπορούσε να βοηθήσει τους ανθρώπους να προστατευτούν από ασθένειες.
Η Gorbunova είπε ότι ακόμα και απλές αλλαγές στον τρόπο ζωής, όπως το κρύο ντους, θα άξιζε να εξεταστούν. Η ομάδα τώρα θα δοκιμάσει εάν η πρωτεΐνη μπορεί να λειτουργήσει σε μικρότερα, βραχύβια θηλαστικά, όπως ακριβώς λειτουργεί και στη φάλαινα των 20 μέτρων.
Η Gorbunova εξήγησε: «Υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι για να βελτιωθεί η συντήρηση του γονιδιώματος. \ Mαθαίνουμε ότι υπάρχει ένας μοναδικός τρόπος που εξελίχθηκε στις φάλαινες της Γροιλανδίας, όπου αυξάνουν δραματικά τα επίπεδα αυτής της πρωτεΐνης».
Πρόσθεσε: «Τώρα πρέπει να δούμε αν μπορούμε να αναπτύξουμε στρατηγικές για να ρυθμίσουμε ανοδικά την ίδια οδό στους ανθρώπους».
