Ο πασίγνωστος πολιτισμός έκρυβε ακόμα ένα μυστικό. Καίγανε τους βασιλιάδες τους σαν να ήθελαν να τους ατιμάσουν. Όταν οι αρχαιολόγοι βρήκαν καμένα λείψανα, άρχισαν να απορούν. Αλλά το μυστήριο λύθηκε όταν συνειδητοποίησαν ότι αυτό που είχαν μπροστά τους υπολείμματα μιας πολύ ιδιαίτερης τελετής.
Η πρακτική αποδίδεται σε συγκεκριμένο ηγέτη των Μάγια που θέλησε να εξαλείψει τους προκατόχους του. Αρχαιολόγοι που πραγματοποιούν ανασκαφές σε αρχαία πυραμίδα των Μάγια, ανακάλυψαν λείψανα βασιλιάδων, τα οποία φαίνεται να έχουν καεί. Η ανακάλυψη έγινε στον αρχαιολογικό χώρο του Ουκανάλ (Ucanal)της Γουατεμάλας.
Η Ουκανάλ ήταν κάποτε η πρωτεύουσα ενός βασιλείου των Μάγια, γνωστή ως K’anwitznal. Μια μελέτη που περιγράφει τα ευρήματα, δημοσιευμένη στο περιοδικό Antiquity, δείχνει ότι το τελετουργικό της καύσης, που έλαβε χώρα τον 9ο αιώνα, σηματοδοτούσε την ανάληψη της εξουσίας από ένα νέο πολιτικό καθεστώς και αποτέλεσε δημόσια επίδειξη εξουσίας. Αποτελεί ένα εξαιρετικά σπάνιο παράδειγμα αλλαγής πολιτικού καθεστώτος στα αρχαιολογικά αρχεία, σύμφωνα με τους συγγραφείς.
“Βασικά σημεία ιστορικής ανατροπής βρίσκονται σπάνια απευθείας στο αρχαιολογικό αρχείο, καθώς η σπουδαιότητα ενός γεγονότος έγκειται συχνά στην αντίληψη των συμμετεχόντων”, σημείωσαν οι συγγραφείς της μελέτης. “Αυτό το άρθρο τεκμηριώνει ένα τελετουργικό γεγονός που περιλάμβανε το άναμμα φωτιάς, στις αρχές του 9ου αιώνα, στην περιοχή Μάγια της Ουκανάλ στη Γουατεμάλα και μάλλον σηματοδοτούσε τη δημόσια διάλυση του παλιού καθεστώτος”, όπως γράφουν στην μελέτη τους.
Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών της πυραμίδας του ναού “Κ2” στο Ουκανάλ, η ερευνητική ομάδα, με επικεφαλής την Christina Halperin, στο Τμήμα Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο του Μόντρεαλ του Καναδά, ανακάλυψε ένα κοίτασμα που περιέχει καμένα ανθρώπινα λείψανα και στολίδια.
Τι μαρτυρά η ανάλυση των ανθρώπινων ευρημάτων
Η ανάλυση των ανθρώπινων λειψάνων δείχνει ότι πρόκειται για τουλάχιστον τέσσερα άτομα, όλοι ενήλικες, ηλικίας από 21-60 ετών, δήλωσε η Halperin στο Newsweek. Τουλάχιστον δύο από τα άτομα αυτά δείχνουν ότι έχουν καεί.
Τα στολίδια που βρέθηκαν στην ανασκαφή περιλαμβάνουν σχεδόν 1.500 θραύσματα από μενταγιόν πράσινων λίθων, χάντρες, πλάκες και μωσαϊκά, δεκάδες αντικείμενα κατασκευασμένα από οψιανό, και πάνω από 10.000 χάντρες από θαλασσινά κελύφη (πλήρεις και θρυμματισμένες), καθώς και άλλα αντικείμενα, όπως μενταγιόν από δόντια θηλαστικών. Ανάμεσα στα πιο αξιοσημείωτα ευρήματα, ήταν μια νεκρική μάσκα από νεφρίτη.
Ενδείξεις καύσης σε ιδιαίτερα υψηλή θερμοκρασία
Όπως και με τα οστά των δύο ατόμων, τα περισσότερα από τα διακοσμητικά μαρτυρούν καύση σε υψηλές θερμοκρασίες, πιθανώς μέχρι περίπου 815.5 ο C. Η ποσότητα και η ποιότητα των καμένων και θρυμματισμένων διακοσμητικών, δείχνει ότι η ταφή ήταν των βασιλικών οικογενειών των Μάγια, σύμφωνα με τους ερευνητές.
Τα συμπεράσματα της χρονολόγησης
Χρησιμοποιώντας τεχνικές ραδιοανάλυσης άνθρακα και κεραμικής χρονολόγησης, οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι το συμβάν καύσης πιθανώς συνέβη μεταξύ 773-881. Αυτό τοποθετεί το γεγονός στην αρχή της Κλασικής Τερματικής περιόδου στην Μεσοαμερικανική ιστορία, η οποία αντιστοιχεί στον τελευταίο αιώνα περίπου της Κλασικής περιόδου (περίπου 250-900 μ.Χ.).
Ωστόσο, φαίνεται ότι τα βασιλικά μέλη – πρωταγωνιστές της ταφής, πέθαναν πριν από την καύση. Η ανάλυση ραδιοάνθρακα ενός από τα άτομα δείχνει ότι πέθαναν αρκετές δεκαετίες —έως και έναν αιώνα— πριν από την ημερομηνία του τελετουργικού καύσης.
Αυτό υποδηλώνει ότι ο τάφος των βασιλιάδων άνοιξε εκ νέου, ειδικά για τους σκοπούς της καύσης των λειψάνων, τα οποία στη συνέχεια εναποτέθηκαν στην πυραμίδα του ναού.
Τμήμα πολιτικής πράξης και η τελετή καύσης
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι οι τελετές της καύσης ήταν μέρος μιας πολιτικής πράξης που σηματοδοτούσε τη συμβολική και κυριολεκτική καταστροφή μιας παλαιότερης δυναστείας των K’anwitznal, και την πορεία σε ένα νέο καθεστώς. Το γεγονός συνέπεσε χρονολογικά με την εμφάνιση ενός νέου ηγέτη, του Παπμαλίλ, ο οποίος βασίλεψε μεταξύ 814-859 μ.Χ., και υποδεικνύει ότι επρόκειτο για μία κεντρική προσωπικότητα κατά την πολιτική μετάβαση.
Ο τόπος διεξαγωγής του τελετουργικού καύσης, παραμένει ασαφής. Δεν φαίνεται να έχει συμβεί στον τόπο όπου βρέθηκαν τα υπολείμματα, δεδομένου ότι δεν είναι κατεστραμμένος από τη φωτιά. Το γεγονός ότι τα λείψανα εναποτέθηκαν μέσα στο πλαίσιο ενός τελετουργικού κτιρίου σε μια από τις μεγάλες δημόσιες πλατείες στο Ουκανάλ, υποδηλώνει ότι οι ντόπιοι, πιθανώς ήταν ενήμεροι για τα γεγονότα που σχετίζονται με την αφαίρεση του περιεχομένου ενός βασιλικού τάφου και την επακόλουθη καύση του, σύμφωνα με την Halperin.
Η σημασία των τελετών καύσης σε άλλες μεσοαμερικανικές ιεροτελεστίες
Άλλες αρχαίες Μεσοαμερικανικές ιεροτελεστίες καύσης, όπως μία από την πλατεία των Επτά Ναών στο Τικάλ της Γουατεμάλας, όντως έλαβαν χώρα σε δημόσια πλατεία. “Η πυρκαγιά που προκλήθηκε από την ταφή πιθανόν να ήταν μία δραματική δημόσια υπόθεση,” αναφέρει η Halperin, σε δελτίο Τύπου. “Επειδή το ίδιο το συμβάν της φωτιάς είχε τη δυνατότητα να είναι εξαιρετικά εθιμοτυπικό, δημόσιο και συγκινησιακά φορτισμένο, θα μπορούσε να σηματοδοτήσει δραματικά τη διάλυση ενός αρχαίου καθεστώτος”.
“Ερμηνεύουμε την καύση στην πυραμίδα του ναού Κ-2 ως πράξη βεβήλωσης, καθώς τα καμένα πτώματα εναποτέθηκαν τυχαία και με ελάχιστη προσοχή”, ανέφερε η Halperin στο Newsweek. “Σε αντίθεση με τις ταφές αποτεφρώσεων που είχαν τοποθετηθεί σε τεφροδόχους, δεν υπήρξε μέριμνα για την προστασία των σορών. Από πάνω του ρίχτηκε κάποιο οικοδομικό υλικό, με αποτέλεσμα θραύσματα οστών και διακοσμητικών να διασκορπιστούν κατά τη διαδικασία της ταφής”.
“Γνωρίζουμε από το ιερογλυφικό αρχείο ότι, στο παρελθόν έλαβαν χώρα ιερογλυφικές ιεροτελεστίες που περιελάμβαναν την επανείσοδο σε βασιλικούς τάφους των Μάγια, αλλά είναι σπάνιο να βρεθούν αρχαιολογικές αποδείξεις για τέτοιου είδους ιεροτελεστίες και ειδικά όσες αντιστοιχούσαν σε μείζον επεισόδιο πολιτικής και κοινωνικής αλλαγής”, ανέφερε χαρακτηριστικά.
Αν και η αρχή της Κλασικής Τελικής περιόδου συχνά συνδέεται με την κατάρρευση των πολιτικών συστημάτων των Κλασικών πολιτικών συστημάτων των Μάγια, οι τελευταίες ανακαλύψεις και η έρευνα της ομάδας σε άλλα μέρη της αρχαίας πόλης του Ουκανάλ δείχνουν ότι, μολονότι μερικά καθεστώτα έφτασαν στο τέλος τους, σε ορισμένες περιπτώσεις επανασχεδιάστηκαν, οδηγώντας σε περιόδους ευημερίας.
Το άνοιγμα των τάφων και η καύση των βασιλικών λειψάνων
Η τελετή ανοίγματος του τάφου και η καύση των βασιλικών λειψάνων είναι γνωστές από παλαιότερα, από τα ιερογλυφικά κείμενα των Μάγια. Αυτά τα τελετουργικά με την φωτιά, μπορεί να ήταν είναι μια πράξη λατρείας, αλλά και μια πράξη καταστροφής, ανάλογα με το πλαίσιο.
“Την εποχή του τελετουργικού της καύσης, πολλές πολιτείες των Μάγια βίωναν κρίσεις με κάποιους οικισμούς εν μέρει εγκαταλελειμμένους και κάποιες βασιλικές δυναστείες να καταρρέουν”, ανέφερε η Χαλπερίν.
“Παρόλα αυτά, δεν είχαν όλες οι πολιτείες των Μάγια την ίδια τύχη. Ορισμένα βασίλεια, όπως το Βασίλειο του Κανβίτζαλ, αναδύθηκαν εκ νέου, συμμετέχοντας σε πιο παραγωγικά εμπορικά δίκτυα. Ήταν πιο σύγχρονοι οικισμοί με συστήματα υποδομής νερού που ωφέλησαν τόσο την ελίτ των κατοίκων, όσο και τους μη ελίτ, ενώ συμμετείχαν και σε καλλιτεχνικές εξελίξεις που έφταναν τόσο μακριά όσο το βόρειο Γιουκατάν και το κεντρικό Μεξικό.
