Αρχαιολόγοι που εργάζονται στην αρχαία πόλη του Άμου της Καρίας στη νοτιοδυτική Τουρκία έφεραν στο φως ένα σπάνιο ασημένιο μενταγιόν που πιστεύεται ότι απεικονίζει την Ασσυριακή θεά Ιστάρ, μια ανακάλυψη που ρίχνει νέο φως στις πολιτιστικές και εμπορικές διασυνδέσεις της τοποθεσίας με τον ευρύτερο αρχαίο κόσμο.
Το εύρημα, το οποίο αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια των αδιάλειπτων ανασκαφών κοντά στην Μαρμαρίδα , ξεχωρίζει για τον συμβολισμό της εικονογραφίας του και τις προεκτάσεις του σχετικά με τον ιστορικό ρόλο της πόλης στα περιφερειακά δίκτυα ανταλλαγών.
Είναι ένα συμβολικό τεχνούργημα που αντικατοπτρίζει διαπολιτισμικές πεποιθήσεις. Το μενταγιόν που ανακαλύφθηκε πρόσφατα απεικονίζει ένα οκτάκτινο αστέρι και μια μορφή λιονταριού, σύμβολα που είναι ευρέως αναγνωρισμένα και συνδέονται με την Ιστάρ, μια σημαντική θεότητα του έρωτα, της γονιμότητας και του πολέμου στην αρχαία Μεσοποταμία.
Στην παλαιότερη σουμεριακή παράδοση, η ίδια θεά ήταν γνωστή ως Ινάννα, μια λεπτομέρεια που αναδεικνύει τη μακρά και πολυεπίπεδη θρησκευτική ιστορία πίσω από το αντικείμενο.
Σύμφωνα με την ομάδα ανασκαφών, ο συνδυασμός αυτών των μοτίβων υποδηλώνει έντονα ότι το μενταγιόν δεν είχε μόνο διακοσμητική αξία, αλλά και συμβολική και ενδεχομένως τελετουργική σημασία.
«Ο αναπληρωτής καθηγητής Mehmet Gurbuzer, επικεφαλής της ανασκαφής και μέλος του διδακτικού προσωπικού του Τμήματος Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Mugla Sitki Kocman, εξήγησε σε δηλώσεις του στα μέσα ενημέρωσης ότι το περιδέραιο υποδηλώνει πως η Άμος διέθετε αξιοσημείωτη πολιτιστική, οικονομική και εμπορική ισχύ».
Αεροφωτογραφία της αρχαίας πόλης Άμος, ηλικίας 2.200 ετών, στην Μαρμαρίδα. Φωτογραφία: ΑΑ
Ο ίδιος σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια του 7ου αιώνα π.Χ., προηγμένα πολιτισμικά στοιχεία από την Εγγύς Ανατολή άρχισαν να εξαπλώνονται στη Μεσόγειο μέσω του εμπορίου και των στρατιωτικών επαφών.
Σε αυτό το πλαίσιο, η Άμος φαίνεται να ξεχώριζε ως μια πόλη-λιμάνι που ήταν πλήρως ενταγμένη στα πολιτικά και οικονομικά ρεύματα της εποχής της.
Μια στρατηγική πόλη-λιμάνι
Χτισμένη στον λόφο Ασαρτζίκ (Asarcik) με θέα την ακτή, η Άμος θεωρείται ότι υπήρξε ένας στρατηγικός παραθαλάσσιος οικισμός, γνωστός σε πολλούς πολιτισμούς του αρχαίου κόσμου.
Οι αρχαιολόγοι τονίζουν ότι ευρήματα της πρώιμης περιόδου, όπως αυτό το περιδέραιο, βοηθούν στη συμπλήρωση κρίσιμων κενών σχετικά με το παρελθόν της πόλης, ιδιαίτερα όσον αφορά τον ρόλο της ως σημείο ανταλλαγής και διακίνησης αγαθών, ιδεών και πεποιθήσεων.
Αδιάλειπτες ανασκαφές στο πλαίσιο ενός προγράμματος για την προστασία της κληρονομιάς
Ο χώρος έλαβε επίσημα καθεστώς ανασκαφής με προεδρικό διάταγμα το 2022, και οι τρέχουσες εργασίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του έργου «Κληρονομιά για το Μέλλον» του τουρκικού υπουργείου πολιτισμού και τουρισμού.
Οι ανασκαφές υποστηρίζονται από τοπικούς φορείς, συμπεριλαμβανομένου του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Μαρμαρίδας και του Δήμου Μαρμαρίδας, μαζί με χορηγίες από τον ιδιωτικό τομέα.
Οι εργασίες πεδίου συνεχίζονται καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, από τότε που ξεκίνησαν εκ νέου το 2021.
Κατά τη διάρκεια της ανασκαφικής περιόδου του 2025, οι ομάδες πραγματοποιούν εργασίες διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου στην ορχήστρα του αρχαίου θεάτρου, ενώ παράλληλα διενεργούν ανασκαφές σε οικιστικές ζώνες και καθαρίζουν τη βλάστηση και τα συντρίμμια γύρω από τον Ναό του Απόλλωνα Σαμναίου.
Η ηγεσία της ανασκαφής υπέδειξε ότι οι εργασίες στις οικιστικές περιοχές και στον ναό πρόκειται να συνεχιστούν κατά την ανασκαφική περίοδο του 2026.
Μια τοποθεσία γνωστή από την αρχαιότητα για την οικονομία της
Η Άμος εισήλθε για πρώτη φορά στην ακαδημαϊκή βιβλιογραφία μετά από ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν το 1948 από τον αρχαιολόγο G. E. Bean.
Εκείνη την εποχή, οι ερευνητές έφεραν στο φως αρχαία συμβόλαια μίσθωσης γης, έγγραφα που βοήθησαν στην αναγνώριση της πόλης ως ενός οικονομικά οργανωμένου οικισμού.
Χρονολογούμενα περίπου δύο χιλιετίες πριν, τα συμβόλαια εκείνα προσέφεραν πρώιμες αποδείξεις για τη δομημένη οικονομία της Άμου, μια εικόνα την οποία το νεοανακαλυφθέν περιδέραιο ενισχύει πλέον από πολιτισμική σκοπιά.
