Με πρώτο ορόσημο την συνάντηση Μητσοτάκη- Ερντογάν στις 18 Σεπτεμβρίου και στην συνέχεια με τον πολιτικό διάλογο που θα αρχίσει τον επόμενο μήνα, Ελλάδα και Τουρκία προχωρούν στον ακανθώδη δρόμο της εξομάλυνσης των διμερών σχέσεων, μένοντας στην θετική ατζέντα, έστω και υπό την σκιά των διαφωνιών που παραμένουν στις σχέσεις των δύο χωρών, όπως προέκυψε σήμερα από την συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών, στην Άγκυρα.
«Είναι απαραίτητο να χτίσουμε πάνω σε αυτά που μας ενώνουν» δήλωσε ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης, ενώ ο Τούρκος ομόλογός του έκανε λόγο για «καρποφόρα συνάντηση». Με γνωστές τις δυσκολίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι δύο υπουργοί φρόντισαν να επιμείνουν στα θετικά σημεία, περιγράφοντας ένα θετικό κλίμα κατά την συνάντησή τους. Ο Χακάν Φιντάν και ο Γιώργος Γεραπετρίτης συμφώνησαν στον οδικό χάρτη με τον οποίον θα πορευτούν οι δύο χώρες τους επόμενους τρεις μήνες. Ο κ. Γεραπετρίτης επέμεινε ιδιαίτερα στην αποχή από ενέργειες μονομερείς που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν την προσέγγιση των δύο χωρών.
«Σημαντικό για τις διμερείς μας σχέσεις είναι να διατηρηθεί το κλίμα, με αποχή από μονομερείς ενέργειες που μπορεί να υπονομευόσουν την προσέγγιση που επιχειρούμε. Δεν είμαστε αιθεροβάμονες, οι αποστάσεις και τα πάθη δεν διαγράφονται μονοκοντυλιά, όμως έχουμε διάθεση και βούληση να επενδύσουμε στην ειλικρίνεια και αμοιβαία κατανόηση σε κοινούς τόπους και να διαρρήξουμε εδραιωμένες αντιρρήσεις με διαφωνίες. Να μην προκαλούνται κρίσεις», επισήμανε ο κ. Γεραπετρίτης.
«Τα προβλήματα μπορούν να επιλυθούν με θετικό διάλογο. Αξιολογήσαμε περιεκτικά τα προβλήματά μας αναφορικά με το Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο- έχουμε διαφορές απόψεων στο Αιγαίο. Συζητήσαμε τα θέματα αυτά νωρίτερα σε διερευνητικές συνομιλίες. Σε ό,τι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, ως Τουρκία υποστηρίζουμε πάντα την αρχή του δικαίου διαμοιρασμού», ανέφερε από την πλευρά του ο κ. Φιντάν.
Παρά λοιπόν την επιβεβαίωση των διαφωνιών, οι δύο υπουργοί συμφώνησαν στα βήματα, μέσα από τα οποία θα απομακρυνθούν οι δύο χώρες από τις κακές σχέσεις των προηγούμενων μηνών. Συμφωνήθηκε να υπάρχει ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας που θα αποσυμπιέζει καταστάσεις εντάσεων και να προετοιμάσουν τις συνομιλίες Μητσοτάκη – Ερντογάν. Οι αρμόδιοι υφυπουργοί θα προωθήσουν τον πολιτικό διάλογο και την θετική ατζέντα, με έμφαση στην οικονομία και στον περιβάλλον (θέματα χαμηλής πολιτικής).
Ο οδικός χάρτης προβλέπει:
- Συνάντηση Κ. Μητσοτάκη – Τ. Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, στις 18 Σεπτεμβρίου
- Πολιτικό διάλογο (σε επίπεδο υφυπουργών) στις 16 Οκτωβρίου
- Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (άμεσα)
- Προώθηση θετικής ατζέντας (τουρισμός, εμπόριο, ναυτιλία, κλιματική κρίση)
- Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας, στην Θεσσαλονίκη.
Στο επίκεντρο των συνομιλιών βρίσκεται και το Κυπριακό. «Οι θέσεις μας είναι γνωστές, κρίσιμο και αναγκαίο βήμα η άμεση επανεκκίνηση των συνομιλίων», είπε ο κ. Γεραπετρίτης. «Συζητήσαμε για το Κυπριακό, οι θέσεις μας είναι γνωστές, πρέπει να λειτουργήσουμε ως εγγυήτριες χώρες», σημείωσε ο κ. Φιντάν. Ειδική αναφορά έγινε και στο μεταναστευτικό, πρόβλημα κοινό των δύο χωρών, με τον τούρκο υπ. Εξωτερικών να αναφέρει: «Μετανάστευση όχι πεδίο ανταγωνισμού αλλά συνεργασίας, δεν θέλουμε να δούμε άλλες απώλειες ζωών στο Αιγαίο. Είναι σημαντικό θέμα στην ατζέντα μας». «Στο κοινό μας συμφέρον είναι να συνεργαστούμε για τον έλεγχο της παράνομης μετανάστευσης και των δικτύων διακίνησης που εκμεταλλεύονται τον ανθρωπινά πόνο. Προϋπόθεση είναι η αντιμετώπιση των περιφερειακών κρίσεων που προκαλούν αποσταθεροποίηση στην ευρύτερη περιοχή μας», συμπλήρωσε ο κ. Γεραπετρίτης.
Παρά την βούληση των δύο πλευρών να μείνουν στα σημεία που ενώνουν και στο θετικό κλίμα, ήταν σαφής μία διάσταση απόψεων στο θέμα των μειονοτήτων. Οι μειονότητες «είναι γέφυρες συνεργασίας. Όλοι οι πολίτες στην Ελλάδα απολάβουν ισονομίας και ισοπολιτείας», τόνισε ο κ. Γεραπετρίτης. «Αποτελούν ένα σημαντικό θέμα της ατζέντας μας και τα προβλήματα των ομογενών μας, στην Ελλάδα. Έχουμε επιλύσει τα προβλήματα στις ρωμαίικες κοινότητες στην χώρα μας, με διάφορες θετικές εφαρμογές», είπε για το ίδιο θέμα ο κ. Φιντάν.
Στην συνάντηση της 18ης Σεπτεμβρίου στη Νέα Υόρκη, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν θα αξιολογήσουν την πορεία του διαλόγου, με επόμενο σημείο αναφοράς την σύγκλιση του ανώτατου συμβουλίου συνεργασίας.
Μετά την συνάντηση αυτή, το επόμενο βήμα, σύμφωνα με ενημερωμένες πηγές, είναι ο πολιτικός διάλογος, στον οποίον την Ελλάδα θα εκπροσωπήσει η υφυπουργός εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδόπουλου. Στο κέντρο των πολιτικών αυτών διαβουλεύσεων θα είναι η ανίχνευση του κατά πόσον και με ποιον τρόπο μπορούν οι δύο χώρες να επιλύσουν τον πυρήνα των διαφορών, την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, κατά την ελληνική πλευρά.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές στο πλαίσιο αυτού του διαλόγου, η Τουρκία μπορεί να θέσει τα ζητήματα που η ίδια θεωρεί κεντρικά. Θα φανεί λοιπόν αν η Τουρκία είναι διατεθειμένη να βάλει στο περιθώριο ή να επιμείνει σε. αυτά που θεωρεί διμερείς διαφορές με την Ελλάδα. Σημείο κλειδί είναι το κατά πόσον θα δεχτεί το Δίκαιο της Θάλασσας ως μοναδικό νομικό εργαλείο για τη χάραξη των θαλάσσιων ζωνών. Εδώ όμως είμαστε σε ένα από τα κεντρικά ζητήματα των ελληνοτουρκικών διαφορών και μέχρι στιγμής οι επαφές δεν έχουν φτάσει σε αυτό.
Μπορεί σήμερα να υιοθέτησε πιο ήπιες διατυπώσεις ο Χακάν Φιντάν, ωστόσο είπε ότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις που αφορούν το Αιγαίο, ενώ μίλησε για δίκαιο διαμοιρασμό, στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου σημείο τριβής, σύμφωνα πάντα με τις ίδιες πηγές, είναι το τουρκο – λιβυκό μνημόνιο συνεργασίας.
Τα τουρκικά ΜΜΕ
Τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης κάνουν λόγο για νέα εποχή στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, σημειώνοντας και αυτά το θετικό κλίμα στη συνάντηση των δύο υπουργών εξωτερικών.
Το επίσημο πρακτορείο Anadolu τονίζει την δήλωση του Τούρκου υπουργού ότι «συμφωνούμε για μία νέα προσέγγιση στην επίλυση των προβλημάτων». Το κρατικό δίκτυο TRT προτάσσει το αίτημα Φιντάν για «αποτελεσματική συνεργασία από τη γείτονά μας στον αγώνα μας κατά των τρομοκρατικών οργανώσεων».
Τα φιλοκυβερνητικά Μέσα Ενημέρωσης Aksam και CNN Turk σημειώνουν την δήλωση Γεραπετρίτη ότι η Ελλάδα υποστηρίζει την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ και τιτλοφορούν την σχετική είδηση: «Έχουμε εισέλθει σε μια νέα εποχή». Την ίδια εκτίμηση κάνει και η Yenı Safak, γνωστή για τις ανθελληνικές της τοποθετήσεις. Η Hurriyet, με τίτλο «Ιδού ο οδικός χάρτης», παρουσιάζει τα επόμενα βήματα στα ελληνοτουρκικά όπως τα παρουσίασε ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών. «Ο Φιντάν και ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών δίνουν έμφαση στη θετική ατζέντα στην Άγκυρα. Δηλώνουν έτοιμοι να συνεχίσουν τον διάλογο χωρίς προϋποθέσεις», σχολιάζει ο αντιπολιτευόμενος ενημερωτικός δικτυακός τόπος Τ24.
Ο αναλυτής διεθνών σχέσεων του ΑΝΤ1 καθηγητής Κωνσταντίνος Φίλης σημείωσε στο κεντρικό δελτίο ειδήσεων του σταθμού, ότι με δεδομένο το ναδίρ 20ετίας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις το προηγούμενο διάστημα, το κλίμα ήταν πράγματι θετικό, ωστόσο ήταν πιο εγκάρδιοι οι δύο υπουργοί πριν από την έναρξη της συνάντησής τους, σε σχέση με το πώς εμφανίστηκαν στην συνέντευξη Τύπου. «Υπάρχει προσπάθεια αποκατάστασης των σχέσεων, με πρώτο βήμα την αποκατάσταση των διαύλων επικοινωνίας, ώστε να μπορούν να αποφευχθούν παρεξηγήσεις ή παρερμηνείες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κρίση», είπε και πρόσθεσε: «Οι πολιτικές διαβουλεύσεις έρχονται να υποκαταστήσουν τις διερευνητικές επαφές. Κοινούς παρονομαστείς μπορούμε να βρούμε σε θέματα χαμηλής πολιτικής, ακόμα και στην ενέργεια».
Ο ΣΥΡΙΖΑ
«Ο ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία στηρίζει σταθερά τη διατήρηση ανοιχτών διαύλων και το διάλογο με την Τουρκία. Έχουμε επανειλημμένως υπογραμμίσει τις προϋποθέσεις που απαιτούνται ώστε ο διάλογος αυτός να κινηθεί προς όφελος των εθνικών συμφερόντων και της ειρήνης και να μην αποτελέσει άλλη μια ευκαιρία για να παίξει η Τουρκία ευκαιριακά το χαρτί της μετριοπάθειας μέχρι να αποκομίσει τα οφέλη που αποζητά από τη διεθνή κοινότητα», αναφέρει ο ΣΥΡΙΖΑ σε ανακοίνωσή του, με αφορμή τη συνάντηση του ΥΠΕΞ Γιώργου Γεραπετρίτη με τον Τούρκο ΥΠΕΞ, Χακάν Φιντάν.
Υπογραμμίζει δε ότι «δεν πρόκειται να ακολουθήσουμε τον κ. Μητσοτάκη στην πολιτική του, αυτή της αδίστακτης εκμετάλλευσης ευαίσθητων εθνικών θεμάτων για πολιτικά οφέλη». Αναφέρει ειδικότερα ότι ο κ. Μητσοτάκης «τη μία ημέρα επιτίθεται στους πολιτικούς αντιπάλους του για “φιλοτουρκισμό” και την άλλη αναφέρεται σε “υποχωρήσεις” ή προβαίνει σε διαρροές για υπογραφή συνυποσχετικού εντός των επόμενων μηνών, δεν έχει την εμπιστοσύνη μας και θα μας βρει απέναντί του αν ακολουθήσει αυτήν την “ΙΧ εξωτερική πολιτική” για εσωτερική κατανάλωση στην επανεκκίνηση του ελληνοτουρκικού διαλόγου».
Επιπλέον, αναφέρει ότι «πριν λίγες βδομάδες, ο Πρωθυπουργός εκμεταλλευόταν προεκλογικά τη μουσουλμανική μειονότητα της Θράκης και χωρίς να αναλογίζεται τις συνέπειες διαλαλούσε ότι θα θέσει το θέμα στον κ. Ερντογάν. Σήμερα, ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών παρακολουθεί τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών να μιλάει για τα “προβλήματα των ομογενών μας” στην Ελλάδα». Στο ίδιο πλαίσιο προσθέτει ότι «πριν λίγο καιρό, ο κ. Μητσοτάκης έθετε ως υψηλής προτεραιότητας το θέμα της μετατροπής της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και σήμερα παρακολουθούμε τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών να θέτει θέμα “συντήρησης οθωμανικών μνημείων” στην Ελλάδα».
Ο ΣΥΡΙΖΑ τονίζει ότι αναμένει το συντομότερο ενημέρωση για τη σημερινή συνάντηση.
Το ΚΚΕ
«Οι αναφορές στη “θετική ατζέντα” και το “κλίμα συνεργασίας”, που περίσσεψαν στις δηλώσεις των δύο υπουργών Eξωτερικών, δεν μπορούν να κρύψουν το γεγονός ότι στο “τραπέζι” του παζαριού έχει προ πολλού τεθεί μια μεγάλη γκάμα θεμάτων που υπερβαίνουν την οριοθέτηση της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας και ακουμπούν ζητήματα κυριαρχικών δικαιωμάτων και κυριαρχίας της χώρας μας» τονίζει το ΚΚΕ σε σχόλιό του για τη συνάντηση και τις δηλώσεις των ΥΠΕΞ Ελλάδας και Τουρκίας.
«Αυτό “φωτογραφίζουν”, άλλωστε, και οι αναφορές του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών για “διαφορές στο Αιγαίο οι οποίες συζητήθηκαν”, “δίκαιο διαμοιρασμό στη Ν/Α Μεσόγειο” και “διάλογο άνευ προϋποθέσεων”, στις οποίες δεν υπήρξε καμία απάντηση από τον κ. Γεραπετρίτη, πέρα από γενικόλογες αναφορές στο Διεθνές Δίκαιο» προσθέτει το σχόλιο του κόμματος και καταλήγει:
«Το ΚΚΕ εδώ και καιρό έχει προειδοποιήσει για τις αρνητικές διευθετήσεις που προετοιμάζονται υπό ΝΑΤΟϊκή “ομπρέλα”, σε βάρος των δύο λαών και των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων, με κριτήριο τη ΝΑΤΟϊκή συνοχή στις συνθήκες -μάλιστα- του συνεχιζόμενου ιμπεριαλιστικού πολέμου και τις μπίζνες των επιχειρηματικών ομίλων που εποφθαλμιούν τον πλούτο της περιοχής. Αυτό είναι και το πραγματικό περιεχόμενο της λεγόμενης “θετικής ατζέντας”. Ο εφησυχασμός που καλλιεργεί η κυβέρνηση, με τη συναίνεση και των άλλων κομμάτων του ΝΑΤΟϊκού “τόξου”, δεν πρέπει να περάσει. Πρόκειται για επικίνδυνους σχεδιασμούς που αντανακλούν και τη “μεγάλη εικόνα” της όξυνσης των ανταγωνισμών διεθνώς και πρέπει να συναντήσουν τη μαχητική εναντίωση του λαού μας».
