Ογδόντα χρόνια μετά την τελευταία ανασκαφή, η Ρωμαϊκή Πισίνα στο Μπαχτσελί, μια πόλη κοντά στο Μπορ της επαρχίας Νίγδης, αποκάλυψε μια εντελώς νέα ταυτότητα.
Κάποτε όλοι πίστευαν ότι ήταν απλώς ένα σημείο του συστήματος ύδρευσης της Τυάνων, αλλά η μνημειακή πισίνα έχει πλέον αναγνωριστεί ως μέρος ενός ρωμαϊκού ιερού θεραπείας αφιερωμένου στον Ασκληπιό, τον προστάτη της ιατρικής.
Οι ανασκαφές στη Ρωμαϊκή Πισίνα Μπαχτσελί πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του έργου «Κληρονομιά για το Μέλλον» του τουρκικού Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, με επικεφαλής τον καθηγητή Δρ. Osman Doğanay από το Πανεπιστήμιο Ακσαράι.
Η δομή που χτίστηκε τον 2ο αιώνα μ.Χ. κατά τη διάρκεια της βασιλείας των αυτοκρατόρων Αδριανού και Τραϊανού, είχε ερμηνευτεί εδώ και χρόνια ως μια χρηστική εγκατάσταση που παρείχε καθαρό νερό στην αρχαία Τύανα.
Ανατροπή στην τελευταία ανασκαφική αποστολή
Ωστόσο, η ανασκαφική περίοδος του 2025 άλλαξε δραματικά αυτήν την αντίληψη.
Οι αρχαιολόγοι έχουν ανακαλύψει αναθηματικά αφιερώματα, λατρευτικά θραύσματα και αρχιτεκτονικά κατάλοιπα που συνδέουν ξεκάθαρα τη δεξαμενή με τον Ασκληπιό, τον θεό της ίασης και της ιατρικής στην ελληνορωμαϊκή παράδοση.
“Σύμβολα του Ασκληπιού και λατρευτικά στοιχεία”
«Η πιο σημαντική ανακάλυψη ήταν ένας αναθηματικός βωμός που απεικονίζει φίδια — τα κύρια σύμβολα του Ασκληπιού», εξήγησε ο Doğanay.
«Μαζί με τα θραύσματα αγαλμάτων που φέρουν το ίδιο μοτίβο, αυτά τα ευρήματα παρέχουν άμεσες αποδείξεις ότι η πισίνα λειτούργησε ως θεραπευτικό ιερό και όχι απλώς ως κατασκευή μηχανικής». Η ανατολική πλευρά της πισίνας αποκάλυψε επίσης τα θεμέλια ενός ναού ή λατρευτικού συγκροτήματος που σχετίζεται με τον Ασκληπιό, υποδηλώνοντας ότι κάποτε εδώ πραγματοποιούνταν θεραπευτικές τελετουργίες με τα ιερά νερά.
Μια νεοανακαλυφθείσα επιγραφή επιβεβαίωσε ότι το συγκρότημα χρονολογείται από τις βασιλείες του Μάρκου Αυρήλιου και του Κόμμοδου (177–180 μ.Χ.), υποδεικνύοντας ότι η κατασκευή ή η αφιέρωση της δεξαμενής ανάγεται σε μια στενή, τριετή περίοδο.
Εντός των ορίων της αρχαίας Τυάνων, μιας από τις σημαντικότερες ρωμαϊκές πόλεις της Καππαδοκίας, η Ρωμαϊκή Πισίνα Μπαχτσελί αντιπροσωπεύει τώρα ένα σπάνιο παράδειγμα αρχιτεκτονικής θεραπείας με βάση το νερό στην Ανατολία.
Παρόμοια ιερά αφιερωμένα στον Ασκληπιό υπήρχαν στην Πέργαμο και την Επίδαυρο, αλλά αυτή η ανακάλυψη δείχνει ότι τέτοια ιατρικά-πνευματικά κέντρα επεκτάθηκαν και βαθιά στην ενδοχώρα της Ανατολίας.
Ο καθηγητής Doğanay τονίζει ότι οι ανανεωμένες ανασκαφές, μετά από σχεδόν οκτώ δεκαετίες σιωπής, σηματοδοτούν ένα σημείο καμπής: «Μπορούμε τώρα να πούμε με βεβαιότητα ότι η ρωμαϊκή δεξαμενή, ήταν ένας τόπος όπου το νερό δεν χρησιμοποιούνταν μόνο για ύδρευση αλλά και για θεραπευτικές τελετουργίες. Αλλάζει τον τρόπο που κατανοούμε τον αστικό και θρησκευτικό βίο της ρωμαϊκής Καππαδοκίας».
Οι ανασκαφές πρόκειται να συνεχιστούν το 2026, με σχέδια για την πλήρη αποκάλυψη του αρχιτεκτονικού συγκροτήματος και την προετοιμασία του χώρου για τον πολιτιστικό τουρισμό.
Μόλις ολοκληρωθεί, η ρωμαϊκή δεξαμενή του Μπαχτσελί θα μπορούσε να γίνει ένα από τα σημαντικότερα αρχαιολογικά ορόσημα της Ανατολίας που συνδυάζουν τη ρωμαϊκή μηχανική, τη θρησκεία και την πρώιμη ιατρική πρακτική.
