Μία ξεχωριστή αρχαιολογική ανακάλυψη σημειώθηκε στην αρχαία πόλη της Περγάμου στην Τουρκία, στην επαρχία της Τευθρανίας της Μυσίας – τη σημερινή Σμύρνη.
Ανασκαφές που πραγματοποιούνται στον χώρο που έχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO από το 2014, έφεραν στο φως ένα χάλκινο καζάνι ηλικίας 1.400 ετών και μάλιστα, σε μια δεξαμενή μέσα σε αυλή της “Οικίας με τα Μωσαϊκά”, ένα σημαντικό κτιριακό σύμπλεγμα της Ρωμαϊκής Περιόδου.
Η αρχαία Πέργαμος
Η Πέργαμος, είναι μια από τις πόλεις που ιδρύθηκαν από Έλληνες, στα παράλια της Μικράς Ασίας. Ήταν μια από τις πλουσιότερες του αρχαίου κόσμου.
Το όνομά της, σήμαινε ακρόπολη, αφού ήταν χτισμένη πάνω σε λόφο ύψους 300 μέτρων. Η Πέργαμος, βρίσκεται σε μια εύφορη κοιλάδα, ανάμεσα στους ποταμούς Σελινούντα και Κητείο. Η ακμή της ξεκίνησε μετά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου και κράτησε μέχρι την κυριαρχία της από τους Ρωμαίους.
Η πιο σημαντική περίοδος της Περγάμου, διήρκησε για περίπου 150 χρόνια, όταν ήταν πρωτεύουσα του Βασιλείου της Περγάμου (3ος και 2ος αιώνας π.Χ.). Την περίοδο αυτή, ιδρύθηκε μια από τις μεγαλύτερες βιβλιοθήκες στον κόσμο – τα βιβλία της οποίας, χάρισε ο Αντώνιος στην Κλεοπάτρα.
Ακόμη, η πόλη ήταν θεραπευτικό κέντρο, αφού εκεί διέπρεψε ο διάσημος γιατρός της αρχαιότητας Γαληνός (131 – 210 μ.Χ.), ο δεύτερος σπουδαιότερος Έλληνας γιατρός, μετά τον Ιπποκράτη, και ο τελευταίος από όλους τους σημαντικούς ιατρούς του ελληνορωμαϊκού κόσμου. Κατά την εποχή του Γαληνού, η ιατρική σχολή της Περγάμου απέκτησε αίγλη και έργο του δημιούργησε τα θεμέλια της Δυτικής ιατρικής μέχρι τον 16ο αιώνα.
Ανακάλυψη από το σημείο που το άφησε ο άνθρωπος που το κουβάλησε για τελευταία φορά πριν από 1.400 χρόνια
Το καζάνι, ανακαλύφθηκε στην πρωταρχική του θέση, άθικτο και παραμένει διατηρημένο σε εξαιρετικά καλή κατάσταση.
Μετά τις εργασίες αποκατάστασης και καθαρισμού, το τεχνούργημα θα δοθεί για έκθεση στο Μουσείο της Περγάμου τις επόμενες ημέρες, προσφέροντας άνευ προηγουμένου στοιχεία σχετικά με την καθημερινή ζωή και την άρτια δεξιοσύνη των τεχνιτών της εποχής.
Μοναδικά στοιχεία για την καθημερινή ζωή στη Ρωμαϊκή και τη Βυζαντινή περίοδο
Η ανακάλυψη, σημειώθηκε κοντά στην Κόκκινη Βασιλική, η οποία βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, και οφείλει το όνομά της στο χρώμα των τούβλων που χρησιμοποιήθηκαν.
Την αναφέρει ο Ιωάννης στην Αποκάλυψη, ως έναν ναό από τις Επτά Εκκλησίες της Αγίας Γραφής.
Συγκεκριμένα, το καζάνι ανακαλύφθηκε στην “Οικία με τα Μωσαϊκά”, όπως ονομάζεται ο χώρος λόγω των πλούσια διακοσμημένων δαπέδων του.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Δρ. Yusuf Sezgin, επικεφαλής των ανασκαφών και πρόεδρο του τμήματος αρχαιολογίας στο πανεπιστήμιο της πόλης Μανίσα Σελαλ Μπαγιάρ, το σύμπλεγμα των κτιρίων, πιθανόν να ανήκε σε κάποιον ισχυρό Ρωμαίο αξιωματούχο ή κάποιον επιφανή Χριστιανό κληρικό, κατά τη Βυζαντινή περίοδο.
“Η δεξαμενή όπου ανακαλύφθηκε το καζάνι, δεν ήταν για κολύμπι.
Πιθανόν να χρησιμοποιούταν για τη συλλογή του νερού της βροχής, ή από πηγές για οικιακή χρήση”, εξηγεί ο καθηγητής Δρ. Sezgin.
“Φαίνεται πως, ολόκληρη η κατασκευή, είχε εγκαταλειφθεί τον 7ο αιώνα μ.Χ., πιθανόν εξαιτίας των εισβολών από τους Άραβες. Από τότε, έχει παραμείνει άθικτη, δίνοντάς μας τη δυνατότητα σήμερα να ανακαλύψουμε με ακρίβεια, την τελευταία χρήση του καζανιού”.
Η χαλκογλυπτική της Μικράς Ασίας έχει μείνει αναλλοίωτη
Στην αρχαιότητα, ο χαλκός θεωρούταν πολύτιμο και ακριβό υλικό, το οποίο κατά κανόνα, φυλασσόταν για ξεχωριστές περιστάσεις.
Σε αντίθεση με τα πιο συμβατικά, κεραμικά αγγεία της εποχής, το χάλκινο αυτό καζάνι, αποτελεί πραγματικά, σπάνιο εύρημα.
Τι μαρτυρά η ανακάλυψη για την οικιακή ζωή της περιόδου
“Το συναρπαστικό στοιχείο της ανακάλυψης, είναι η κατασκευαστική της τεχνική”, σημείωσε ο Δρ. Sezgin.
“Είναι κατασκευασμένο με μία μέθοδο σφυρηλάτησης, η οποία εξακολουθεί να εφαρμόζεται σήμερα, σε πόλεις όπως το Ντιγιάρμπακιρ (Άμιδα) και η Σανλιούρφα (Αντιόχεια επί Καλλιρόης).
Το εύρημα, αποδεικνύει πως, η παραδοσιακή τέχνη της χαλκογλυπτικής στην Ανατολία, παραμένει απαρασάλευτη για πάνω από μία χιλιετία”.
Το καζάνι, μπορεί να χρησίμευε για την μεταφορά νερού από τη δεξαμενή σε μια κοντινή κουζίνα, υπόθεση που υποστηρίζει τις θεωρίες σύμφωνα με την οικιακή ζωή και την αξιοποίηση των πηγών κατά την Ύστερη Ρωμαϊκή και την Πρώιμη Βυζαντινή Περίοδο.
Η επιστημονική και πολιτιστική σημασία της ανακάλυψης
Οι αρχαιολόγοι, επισημαίνουν την ιστορική αξία της ανακάλυψης του καζανιού, στην αρχική του θέση. “Το γεγονός ότι βρέθηκε στο φυσικό του περιβάλλον, άθικτο για αιώνες, μας δίνει άμεσα στοιχεία σχετικά με τις πολιτιστικές πρακτικές, τις τεχνολογικές δυνατότητες και τις καθημερινές ασχολίες της εποχής”, σημείωσε ο καθηγητής Δρ. Sezgin.
To εύρημα εντάσσεται στο πλαίσιο των ανασκαφών για το πρόγραμμα “Κληρονομιά για το Μέλλον” του τουρκικού υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού. Το πρόγραμμα αυτό αποσκοπεί στη διάσωση και την αποκάλυψη των πολλών στρωμάτων της πολιτιστικής κληρονομιάς της Περγάμου, η οποία περιλαμβάνει ευρήματα της προϊστορικής, Ελληνιστικής, Ρωμαϊκής, Βυζαντινής εποχής, καθώς και από την περίοδο των Οθωμανών και των Σελτζούκων Τούρκων.
