Μία σημαντική αρχαιολογική ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε στα βόρεια του Μαρόκου, στη Χερσόνησο της Ταγγέρης και νότια του Στενού του Γιβραλτάρ. Τρία αρχαία κοιμητήρια, ανάμεσα στα οποία και μία λίθινη ταφή που χρονολογείται πριν από 4.000 χρόνια, ήρθαν στο φως.
Η σπάνια ανακάλυψη, δημοσιεύτηκε στις 13 Μαΐου, στο African Archaeological Review αποκαλύπτοντας στοιχεία για τα προϊστορικά ταφικά έθιμα και την πολιτιστική εξέλιξη μιας περιοχής, η οποία παρέμενε για χρόνια στην αφάνεια.
Για αιώνες, η προϊστορική περίοδος της Βόρειας Αφρικής, δυτικά της Αιγύπτου, παρέμενε ένα μυστηριώδες κεφάλαιο στις αρχαιολογικές αφηγήσεις, παρά τις εκτενείς μελέτες που έχουν πραγματοποιηθεί σ’ ολόκληρη την ήπειρο.
Η πρόσφατη μελέτη, με επικεφαλής τον Hamza Benattia, αποσκοπεί στην κάλυψη του κενού αυτού, μέσα από την προσεκτική εξέταση των περιοχών της βορειοδυτικής Χερσονήσου της Ταγγέρης, εστιάζοντας στην περίοδο μεταξύ του 3.000 και του 500 π.Χ.
Αρχαία τεχνουργήματα
Πράγματι, οι προσπάθειες της ομάδας, οδήγησαν στην ανακάλυψη τριών διαφορετικών ταφικών χώρων, οι οποίοι διακρίνονται από την παρουσία κιβωτιόσχημων τάφων, προσεκτικά λαξευμένων στο βραχώδες υπόβαθρο, και είναι σφραγισμένοι με πέτρινες πλάκες.
Το εγχείρημα της κατασκευής των τάφων αυτών, τονίζει τη σπουδαία σημασία που είχαν τα ταφικά τελετουργικά για τους αρχαίους κατοίκους της περιοχής.
Μία καθοριστική πτυχή της μελέτης, ήταν η ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα, των ανθρώπινων λειψάνων που ανακαλύφθηκαν στις κιβωτιόσχημες ταφές. Η ανάλυση χρονολόγησε με σαφήνεια την κατασκευή του τάφου περί το 2.000 π.Χ., σηματοδοτώντας ένα κομβικό ορόσημο, καθώς είναι η πρώτη κιβωτιόσχημη ταφή στην οποία πραγματοποιήθηκε ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα στη βορειοδυτική Αφρική.
Το εύρημα προσφέρει ένα πολύτιμο χρονολογικό πλαίσιο για τα μελλοντικά αρχαιολογικά εγχειρήματα στην περιοχή.
«Η ανακάλυψη καλύπτει ένα σημαντικό κενό γνώσης»
«Οι ταφές αναδεικνύουν το πλούσιο μωσαϊκό των ταφικών παραδόσεων», επισημαίνουν οι ερευνητές, τονίζοντας το περίπλοκο πολιτιστικό τοπίο των προϊστορικών κοινωνιών.
«Οι ανακαλύψεις, είναι καθοριστικής σημασίας για την κάλυψη του σημαντικού κενού στην κατανόηση των κοινωνικών και τελετουργικών εθίμων που διαμόρφωσαν τις προϊστορικές κοινότητες του Μαρόκου».
Το μυστήριο περιπλέκεται
Προσθέτοντας ένα ακόμη επίπεδο μυστηρίου στα ευρήματα, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν περίπου δώδεκα βραχοσκεπή καταφύγια, διακοσμημένα με κυκλικές εγχαράξεις, τα «κυπέλα». Αυτά τα σημάδια συχνά αποτελούσαν γνωστά μοτίβα, όπως ομόκεντρους κύκλους και παράλληλες γραμμές, και υποδήλωναν ιδιοκτησία ή είχαν τελετουργική σημασία.
Επιπλέον, η παρουσία όρθιων λίθων σε κοντινή απόσταση, υποδηλώνει πως μπορεί να ήταν “ενδείκτες”, ενισχύοντας την άποψη ότι αυτοί οι χώροι είχαν σημαντική τελετουργική και κοινωνική αξία.
Πέρα από τα νεκροταφεία, η τέχνη της πέτρας μέσα στα καταφύγια, προσφέρει συναρπαστικά στοιχεία για τον κόσμο των συμβόλων του αρχαίου αυτού λαού. Μαζί με τα γεωμετρικά σχέδια, οι ερευνητές κατέγραψαν ανθρώπινες μορφές οι οποίες μπορεί να αναπαριστούν επιφανή μέλη της κοινωνίας, ή ακόμη και θεούς.
Αξίζει να σημειωθεί πως, πολλές “αξιοσημείωτες” βραχογραφίες απεικονίζουν ένα μοτίβο από οκτώ αντικριστά τρίγωνα (διπλά τρίγωνα), τοποθετημένα το ένα πάνω στο άλλο.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι παρόμοια σχέδια έχουν βρεθεί στην Ίμπιζα, όπου συχνά ερμηνεύονται ως θηλυκές απεικονίσεις.
Ο επικεφαλής ερευνητής, Hamza Benattia, εξήγησε τις ευρύτερες συνέπειες των ανακαλύψεων, επισημαίνοντας πως, «το τελετουργικό τοπίο της Χερσονήσου της Ταγγέρης, είναι πολύ πιο περίπλοκο και διαδεδομένο από ό,τι φανταζόμασταν μέχρι πρότινος… με τις πιο κοντινές παράλληλές του, να έχουν εντοπιστεί στην ύστερη προϊστορική νότια Ιβηρική και τη Σαχάρα».
Η μοναδική γεωστρατηγική θέση της Χερσονήσου της Ταγγέρης, αποτελεί ζωτικής σημασίας σύνδεση ανάμεσα στην Ευρώπη και την Αφρική, ενώ από την Ύστερη Εποχή του Λίθου, συνδέει τον Ατλαντικό με την Μεσόγειο, γεγονός που, όπως φαίνεται, δημιούργησε μια πλούσια και αλληλένδετη, πολιτιστική σφαίρα.
Τα ευρήματα της μελέτης, τονίζουν τον σπουδαίο ρόλο της περιοχής στα δια – περιφερειακά δίκτυα, αμφισβητώντας τα παραδοσιακά αφηγήματα, όπως έχουν διαμορφωθεί από την ακαδημαϊκή αρχαιολογική θεωρία στη Βόρεια Αφρική.
Διαφωτίζοντας τις κοινωνικές, πολιτιστικές και οικονομικές δυναμικές της βορειοδυτικής Αφρικής, η μελέτη προσφέρει νέα και πειστικά στοιχεία για τις ευρύτερες δυναμικές της ύστερης προϊστορικής Μεσογείου και του ενδότερου κόσμου του Ατλαντικού.
