Φως στα αίτια της τραγωδίας στα Τέμπη αλλά και στο τι πήγε λάθος το μοιραίο βράδυ της 28ης Φεβρουαρίου ρίχνει το πόρισμα 228 σελίδων της επιτροπής εμπειρογνωμόνων που δόθηκε στη δημοσιότητα.
Του Μίλτου Σακελλάρη
Το πόρισμα χωρίζεται συνολικά σε 10 μεγάλα κεφάλαια στα οποία καταγράφεται ο επιμερισμός ευθυνών σε πρόσωπα αλλά και οργανισμούς, όπως ο ΟΣΕ, ο ΕΡΓΟΣΕ, η Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων αλλά και η Hellenic Train. Το βασικό συμπέρασμα είναι πως η τραγωδία ήταν αποτέλεσμα αρκετών παραγόντων σχετικών με τη λειτουργία, τον ανθρώπινο εξοπλισμό αλλά και τον τεχνολογικό εξοπλισμό των τρένων.
Σύμφωνα με την Επιτροπή το πόρισμα δεν ασχολείται με καταλογισμό ή και με επιμερισμό ευθυνών, (αναλύει, δεν δικάζει) αρμοδιότητα που σύμφωνα με το Σύνταγμα και τον νόμο ανήκει μόνο στις αρμόδιες δικαστικές αρχές οι οποίες ήδη εργάζονται με γοργό ρυθμό προς την κατεύθυνση αυτή.
Στο πόρισμα υπογραμμίστηκε επίσης η ανάγκη για άμεσο εκσυγχρονισμό του σιδηροδρόμου, καθώς διαπιστώνονται χρόνιες παθογένειες, αλλά και η ανάγκη ριζικών αλλαγών σε θέματα μετατάξεων και εκπαίδευσης του προσωπικού.
Ο ανθρώπινος παράγοντας και ο ρόλος του σταθμάρχη
Όπως περιγράφεται προκύπτει σωρεία αστοχιών αναφορικά με τους χειρισμούς από την πλευρά του σταθμάρχη με κυριότερη αστοχία το γεγονός ότι αν και όφειλε με βάση την από 23.12.2022 έγγραφη εντολή της Διεύθυνσης Κυκλοφορίας του ΟΣΕ («Οι σταθμάρχες Λάρισας, υποχρεωτικά θα σχηματίζουν τη διαδρομή με τη χρήση κομβίων αφετηρίας-στόχου») να χαράξει τη διαδρομή του IC 62 από την Λάρισα προς Ν. Πόρους (όπως και για όλους τους συρμούς) υποχρεωτικά αυτόματα.
Σύμφωνα με τα όσα αναφέρονται, αυτό είναι κάτι το οποίο όφειλε να κάνει πριν αναγγείλει την αναχώρηση του IC 62. Αυτόματη χάραξη σημαίνει στην πράξη ότι ο σταθμάρχης πατά με τα δυο του χέρια ταυτόχρονα τα κομβία των σημείων αφετηρίας (αρχής) και στόχου (πέρατος) του δρομολογίου που χαράζει επί του τοπικού πίνακα τηλεχειρισμού του σταθμού και που ορίζουν το κύκλωμα γραμμής που καλύπτει την έξοδο του σταθμού από Λάρισα προς Ν. Πόρους από τη γραμμή ανόδου. Στην αυτόματη χάραξη δρομολογίου όλες οι αλλαγές γραμμής διευθετούνται αυτομάτως από το σύστημα, που παρέχει στο σταθμάρχη οπτική χρωματική εικόνα επί του πίνακα κυκλοφορίας της διαδρομής – δρομολογίου που χάραξε. Η ενέργεια αυτή, με βάση την επιτόπια αυτοψία που έκανε η Επιτροπή Εμπειρογνωμόνων στις 20-3-2023, ήταν δυνατή.
Επιπλέον, στο πόρισμα επισημάνθηκε πως υπήρξε ελλιπής ραδιοεπικοινωνία μεταξύ σταθμάρχη Λάρισας και μηχανοδηγού IC 62 καθώς δεν προέκυψε οποιαδήποτε επικοινωνία τους πριν ξεκινήσει το IC 62 στη γραμμή καθόδου και μη επίδοση από Σταθμάρχη Λάρισας Δελτίου 1001 στο Μηχανοδηγό του IC 62. Είναι ενδεικτικό πως στις 23:04 ο Σταθμάρχης Λάρισας δίνει αναγγελία αναχώρησης για το IC 62, αλλά στις 23:05 δέχεται αναγγελία από τη Σταθμάρχη Ν. Πόρων ότι έχει αναχωρήσει από Ν. Πόρους και κινείται προς Λάρισα ο εμπορικός συρμός 63503. Στην αναγγελία αυτή, όπως αναφέρουν οι εμπειρογνώμονες, δεν υπήρξε καμία αντίδραση ή ενέργεια του Σταθμάρχη Λάρισας, ίσως επειδή είχε την εντύπωση ότι απέστειλε το IC 62 από τη γραμμή ανόδου.
Οι παρουσίες των σταθμαρχών
Σχετικά με τους σταθμάρχες, όπως προέκυψε από το φύλλο παρουσίας σταθμαρχών Λάρισας – Μεζούρλου, αυτοί ήταν κατανεμημένοι ως εξής στις τρεις βάρδιες :
Βάρδια 06:00-15:00 : 2 σταθμάρχες
Βάρδια 14: 00-23:00 : 2 σταθμάρχες
Βάρδια 22:00-07:00 : 1 σταθμάρχης
Με βάση τα παραπάνω, το χρονικό διάστημα 22:00-23:00 ήταν σε εντεταλμένη υπηρεσία τρεις (3) σταθμάρχες.
Αναφορικά με τις δυσλειτουργίες που καταγράφηκαν από την Επιτροπή της ημέρα του δυστυχήματος:
- Δεν λειτουργούσε η ηλεκτροκίνηση στο τμήμα Παλαιοφάρσαλος – Λάρισα στη γραμμή ανόδου. Το χρονικό διάστημα της μη λειτουργίας ήταν από 15:52 της 28-2-2023 έως 01:05 της 1-3-2023.
- Υπήρχε διακοπή κυκλοφορίας στη γραμμή ανόδου στο τμήμα Λάρισα-Λιτόχωρο. Το χρονικό διάστημα μη λειτουργίας ήταν από 19:21 έως 21:38 της 28-2-2023.
- Το φωτόσημα εξόδου του σταθμού Λάρισας στη γραμμή 2 είναι μόνιμα κόκκινο λόγω μη λειτουργίας, όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, της ηλεκτρικής πλευρικής σηματοδότησης. Η δυσλειτουργία αυτή είναι γνωστή στους σταθμάρχες και ειδοποιούν σχετικά τους μηχανοδηγούς.
Τα βασικά συμπεράσματα
Τα βασικά συμπεράσματα στα οποία κατέληξε στο πόρισμά της η Επιτροπή είναι πως τα προβλήματα των Ελληνικών Σιδηροδρόμων είναι χρόνια και σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την σταδιακή προτίμηση των πολιτών σε εναλλακτικούς τρόπους μετακίνησης λόγω και της ανάπτυξης των οδικών αξόνων και των άλλων μορφών μετακίνησης όπως η αεροπλοΐα.
Ένα μεγάλο πρόβλημα που συμπεραίνεται στο πόρισμα είναι πως παρατηρήθηκαν εδώ και χρόνια καθυστερήσεις στην υλοποίηση του συνόλου των συμβάσεων για την αναβάθμιση του σιδηροδρομικού δικτύου, γεγονός που οφείλεται σε όλους τους εμπλεκόμενους στις διαγωνιστικές διαδικασίες αλλά και την κακή οργάνωση και εκτέλεση τους από τις αναθέτουσες αρχές.
Ειδικότερα αναφέρονται οι 11 συνολικές παρατάσεις της επίμαχης σύμβασης 717/14 και αναδεικνύονται οι σοβαρές καθυστερήσεις κυρίως της περιόδου 2015 – 2019 μνημονεύοντας και τους σχετικούς ελέγχους της ΕΔΕΛ και της ΕΑΔ.
Στον σταθμό Λάρισας υπήρχε κατά το χρόνο του δυστυχήματος σηματοτεχνική κάλυψη για την περιοχή του σταθμού και λειτουργούσε και λειτουργεί τοπικός πίνακας τηλεχειρισμού του σταθμού που διαθέτει όλες τις αναγκαίες ενδείξεις για να μπορεί ο σταθμάρχης να έχει την απαραίτητη εικόνα.
Η δικαστική έρευνα
Το πόρισμα θα προστεθεί στα στοιχεία που συγκεντρώνουν οι δικαστικές Αρχές στις οποίες έχει ανατεθεί η έρευνα. Ήδη έχουν κληθεί και έχουν καταθέσει αρκετοί εμπλεκόμενοι στην υπόθεση.
Τις τελευταίες ημέρες πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας έκαναν λόγο για συγκλίνουσες ποινικές ευθύνες πολλών προσώπων, αλλά και προσωπικές ευθύνες ακόμη και σε υψηλά κλιμάκια που αναμένεται να προκύψουν από την έρευνα της Δικαιοσύνης.
Όπως τόνιζαν με νόημα οι δικαστές που ασχολούνται με την πολύκροτη υπόθεση, οι ευθύνες μπορεί να φτάσουν μέχρι την πυραμίδα της διοίκησης του ΟΣΕ και των άλλων σιδηροδρομικών οργανισμών που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας.
Δείτε ΕΔΩ ολόκληρο το πόρισμα των 228 σελίδων για το σιδηροδρομικό δυστύχημα στα Τέμπη
