Μία νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις φαίνεται ότι επιθυμούν ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, που συναντήθηκαν στο περιθώριο της Συνόδου του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους.
Το θετικό κλίμα στις σχέσεις των δύο αντιπροσωπειών φάνηκε από την αρχή όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός αντάλλαξε θερμή χειραψία με τον Τούρκο πρόεδρο κατά την είσοδο τους στον χώρο της συνάντησης. Μπροστά στις κάμερες οι δύο ηγέτες χαμογελούσαν και αντάλλασσαν αστεία και ευχές.
Μάλιστα όταν σε κάποια στιγμή ο Τούρκος πρόεδρος αντάλλαξε χειραψία με τον πρωθυπουργό μπροστά στους φωτογράφους αστειεύτηκε στα ελληνικά για την απουσία του Νίκου Δένδια. «Χωρίς Δένδια;», είπε στα ελληνικά ο Ταγίπ Ερντογάν. Παράλληλα ο πρωθυπουργός ευχήθηκε θερμά στον στενό συνεργάτη του Ερντογάν και επικεφαλής των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), Ιμπραήμ Καλίν.
Αλλαγή στάσης από την Τουρκία
Η ελληνική πλευρά είναι συγκρατημένα αισιόδοξη μετά την συνάντηση των δύο ηγετών. Είναι γνωστό, άλλωστε, στην παγκόσμια διπλωματική σκηνή ότι η Τουρκία υπό τον Ταγίπ Ερντογάν είναι ένας απρόβλεπτος εταίρος.
Το πρώτο θετικό στοιχείο είναι ότι η συνάντηση είχε προβλεφθεί να κρατήσει περίπου 30 με 40 λεπτά και τελικά κράτησε για περίπου 1 ώρα. Στη συνέχεια οι δύο πλευρές εξέδωσαν ταυτόχρονα σχεδόν πανομοιότυπες ανακοινώσεις για την συνάντηση και φάνηκε ότι έστειλαν ένα μήνυμα ότι συμφωνούν. Επιπλέον ο Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να μην έθεσε στο τραπέζι καμία από τις μαξιμαλιστικές θέσεις της Τουρκίας, όπως την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου.
«Θεωρώ ότι άλλαξαν πολλά πράγματα των σχέσεών μας και η σημερινή μας συνάντηση επανεπιβεβαίωσε τη διάθεση και τη δικιά μου και του κ. Ερντογάν για μια νέα επανεκκίνηση ως προς τις ελληνοτουρκικές σχέσεις και για ένα θα έλεγα πιο σαφή δίαυλο, οδικό χάρτη, για το πώς θα κινηθούμε τους επόμενους μήνες» τόνισε μετά την συνάντηση ο πρωθυπουργός, Μητσοτάκης.
Αυτή η αλλαγή στάσης της Τουρκίας φαίνεται ότι έχει τις βάσεις της στον Αμερικανό πρόεδρο. Ο Τζο Μπάιντεν μπορεί να μην βρισκόταν στο δωμάτιο της συνάντησης αλλά η συμβολή του ήταν καθοριστική καθώς κρατά αναβαθμισμένη την γεωπολιτική θέση της Ελλάδος στην ευρύτερη περιφέρεια. Φαίνεται ότι ο Αμερικανός πρόεδρος έχει διαμηνύσει στην Τουρκία ότι θέλει να της δώσει τα μαχητικά F16 αλλά για να περάσει η πώληση από το Κογκρέσο θα πρέπει η Άγκυρα να μην απειλεί με αμερικανικά μαχητικά χώρες- μέλη του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του ΑΝΤ1, η Τουρκία πλέον θεωρεί ότι η σχέση της με την Ελλάδα είναι μέρος της λύσης στα προβλήματα που αντιμετωπίζει και γι’ αυτό επέδειξε διάθεση διαλόγου.
Τι αποφασίστηκε
Και οι δύο πλευρές φαίνεται ότι συμφωνούν πως έγινε το πρώτο καλό βήμα για την επανέναρξη του διαλόγου. Πιο αναλυτικά τι συμφωνήθηκε για τα επόμενα βήματα:
- Διατηρείται και ενισχύεται το άτυπο μορατόριουμ για αποφυγή της έντασης
- Καθιερώνονται τακτική δίαυλοι επικοινωνίας στο ανώτατο επίπεδο ανάμεσα στις δύο χώρες
- Μέτρα θετικής ατζέντας, που αφορούν την οικονομική και ενεργειακή συνεργασία των δύο χωρών ενδεχομένως και σε επίπεδο πολιτικής προστασίας
Ανοιχτά κανάλια επικοινωνίας
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης και ο Ταγίπ Ερντογάν θα διατηρούν συχνή επαφή. Σύμφωνα με τον ΑΝΤ1, δεν αποκλείεται να έχουν νέα συνάντηση στην Νέα Υόρκη και το περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου.
Η δεύτερη γραμμή επικοινωνίας θα είναι αυτή των υπουργών Εξωτερικών των δύο χωρών. Οι κ.κ. Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν επιφορτίζονται με την ευθύνη της αναβάθμισης του πολιτικού διαλόγου για τα δύσκολα ζητήματα, όπως την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Αυτή είναι και η μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η Ελλάδα στις διμερείς σχέσεις της με την Τουρκία.
Παράλληλα η διπλωματική σύμβουλος του πρωθυπουργού, Άννα Μαρία Μπούρα και ο σύμβουλος Εξωτερικής Πολιτικής του Τούρκου Προέδρου, Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς αντάλλαξαν τηλεφωνικούς αριθμούς και θα έχουν συχνή επικοινωνία. Σε πρακτικό επίπεδο θα είναι αυτοί που θα τρέχουν τη νέα σελίδα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Τέλος οι υπουργοί Άμυνας Ελλάδας και Τουρκίας, κ.κ. Νίκος Δένδιας και Γιασάρ Γκιουλέρ έχουν αναλάβει να «τρέξουν» τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) και να προλαμβάνουν τυχόν εστίες έντασης και τριβής ανάμεσα στις δύο χώρες.
Εξοπλιστικά, F16 και η δημόσια δέσμευση Ερντογάν
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν παζάρευε μέχρι την τελευταία στιγμή την άρση του βέτο για την είσοδο της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ με την αγορά αμερικανικών μαχητικών F16. Φαίνεται ότι έλαβε τις διαβεβαιώσεις του Αμερικανού προέδρου ότι θα λάβει τα αεροσκάφη αλλά υπό προϋποθέσεις. Η βασικότερη είναι ότι τα F16 δεν θα χρησιμοποιηθούν κατά χωρών μελών του ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα.
Γι’ αυτό άλλωστε ο Τούρκος πρόεδρος, μετά το τέλος της Συνόδου της βορειατλαντικής Συμμαχίας, δεσμεύθηκε δημόσια ότι τα αεροσκάφη δεν θα χρησιμοποιηθούν κατά της χώρας μας. «Δεν μας ενδιαφέρει να δημιουργήσουμε εχθρούς. Στόχος του Ερντογάν δεν είναι να αυξήσει τους εχθρούς αλλά να αυξήσει τους φίλους. Αυτός είναι ο στόχος μας και αυτό κάναμε πάντα μέχρι σήμερα και στη σημερινή συνάντηση συζητήσαμε πώς θα ενισχύσουμε περαιτέρω αυτή τη φιλία. Και η σημερινή συνάντηση ήταν μία συνάντηση όπου τέθηκαν ξανά τα θεμέλια αυτής της φιλίας», είπε ο Ταγίπ Ερντογάν.
Και συνέχισε: «Δεν μπορεί να υπάρξει κάτι τέτοιο, όπως χρήση των F16 προς αυτή την κατεύθυνση (σ.σ. της Ελλάδας), όπως δεν υπήρξε ποτέ μέχρι σήμερα».
Με αυτές τις δηλώσεις ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται ότι επιχειρεί να καθησυχάσει την αμερικανική Γερουσία, η οποία θα εγκρίνει την αγορά των μαχητικών. Ο γερουσιαστής, Μπομπ Μενέντεζ έχει ξεκαθαρίσει ότι δεν θα επιτρέψει την πώληση όπλων στην Τουρκία που θα χρησιμοποιηθούν εναντίον συμμάχων των ΗΠΑ στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Ελλάδα.
Ταυτόχρονα, όμως, ο Ταγίπ Ερντογάν έδειξε έτοιμος για δεύτερο παζάρι αφού ξεκαθάρισε ότι η έγκριση της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης στην ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ δεν θα περάσει με εξπρές διαδικασίες όπως θα ήθελαν οι σύμμαχοι του. Όπως είπε η επικύρωση θα γίνει «το συντομότερο δυνατό», αλλά όχι πριν από τον Οκτώβριο στην καλύτερη περίπτωση.
Σε αυτή τη φάση φαίνεται ότι ο Ταγίπ Ερντογάν θέλει να δει πρώτα το αμερικανικό Κογκρέσο να εγκρίνει την πώληση των F16 και μετά η Τουρκία να επικυρώσει την ένταξη της Σουηδίας.
