Στη Μέση Ανατολή, όπου η ιστορία συνήθως επαναλαμβάνεται, το παρελθόν δίνει πολύτιμα μαθήματα για όποιον επιθυμεί να τα κατανοήσει. Η πρόσφατη είδηση του θανάτου του Χασάν Νασράλα, ηγέτη της Χεζμπολάχ, σε αεροπορική επιδρομή του Ισραήλ στη Βηρυτό του Λιβάνου, φαίνεται ότι έφερε ένα αίσθημα θριάμβου στην ισραηλινή κυβέρνηση. Ωστόσο, είναι μια ψευδαίσθηση να πιστεύει κανείς ότι η εξόντωση ενός ηγέτη σηματοδοτεί και το τέλος μιας μαχητικής οργάνωσης, κάτι που η ιστορία έχει αποδείξει αμέτρητες φορές.
Οι προσεκτικές αναλύσεις τόσο από το CNN όσο και από το The Conversation υπογραμμίζουν την πραγματικότητα που ίσως αγνοεί το Ισραήλ: ότι οι ηγέτες μπορεί να δολοφονούνται, αλλά οι μαχητές που ενστερνίζονται τις ιδέες τους και βρίσκονται από πίσω τους σπανίως εξαλείφονται.
Η απατηλή αποτελεσματικότητα
Η δολοφονία του Νασράλα είναι αναμφισβήτητα μια σημαντική απώλεια για τη Χεζμπολάχ, αλλά δεν είναι η πρώτη φορά που μια τρομοκρατική ή μαχητική οργάνωση χάνει τον ηγέτη της μόνο για να συνεχίσει ακάθεκτη τη δράση της. Το CNN αναφέρει παραδείγματα που αποδεικνύουν ότι οι οργανώσεις αυτές όχι μόνο επιβιώνουν αλλά πολλές φορές γίνονται ισχυρότερες μετά τη δολοφονία των ηγετών τους.
Για παράδειγμα, το 2008, το Ισραήλ δολοφόνησε τον στρατιωτικό ηγέτη της Χεζμπολάχ, Ιμάντ Μουγκνίγια, στη Δαμασκό, αλλά η οργάνωση ανασυντάχθηκε και ενίσχυσε την ισχύ της τα επόμενα χρόνια.
Παρομοίως, το 2004, όταν το Ισραήλ εξόντωσε τον σεΐχη Αχμέτ Γιασίν, έναν από τους ιδρυτές της Χαμάς, πολλοί περίμεναν την κατάρρευση της οργάνωσης. Αντ’ αυτού, η Χαμάς δεν εξασθένησε. Πολλά χρόνια αργότερα, στις 7 Οκτωβρίου, η ίδια οργάνωση οργάνωσε επιθέσεις που προκάλεσαν τον θάνατο 1.200 Ισραηλινών, επιδεικνύοντας ότι δεν είχε απλώς επιβιώσει αλλά και εξελιχθεί.
Τα ιστορικά παραδείγματα που αγνοεί το Ισραήλ
Η λανθασμένη αντίληψη ότι η εξόντωση ηγετών αποδυναμώνει τις οργανώσεις δεν είναι μόνο ισραηλινή υπόθεση. Οι ΗΠΑ έκαναν το ίδιο λάθος όταν, το 2006, δολοφόνησαν τον ηγέτη της Αλ Κάιντα στο Ιράκ, Αμπου Μουσάμπ Αλ Ζαρκάουι, ελπίζοντας ότι θα έδιναν ένα καίριο πλήγμα στην τρομοκρατία στη χώρα.
Ωστόσο, οκτώ χρόνια αργότερα, η Αλ Κάιντα στο Ιράκ εξελίχθηκε σε ISIS, μια οργάνωση που κατέλαβε μεγάλες εκτάσεις εδάφους, ελέγχοντας μια περιοχή στο μέγεθος της Πορτογαλίας με περίπου 8 εκατομμύρια ανθρώπους.
Το CNN τονίζει πως η ουσιαστική εξασθένιση του ISIS επιτεύχθηκε όχι με την εξόντωση των ηγετών του, αλλά με μια επίμονη, πολυετή στρατιωτική εκστρατεία από τις κουρδικές δυνάμεις και τον ιρακινό στρατό, υποστηριζόμενες από τις ΗΠΑ.
Ομοίως, όταν ο Αχτάρ Μοχάμαντ Μανσούρ, ηγέτης των Ταλιμπάν, δολοφονήθηκε το 2016 από αμερικανικό drone, πολλοί πίστεψαν ότι θα ακολουθούσε η κατάρρευση των Ταλιμπάν. Όμως, το 2021 οι Ταλιμπάν κατέλαβαν το Αφγανιστάν, επιδεικνύοντας την απίστευτη ικανότητά τους να επιβιώνουν.
Οι πραγματικοί παράγοντες αποδυνάμωσης των οργανώσεων
Ποιο είναι το κλειδί για να εξουδετερωθεί μια τρομοκρατική ή μαχητική οργάνωση; Όπως επισημαίνει το CNN, μια συνεχής, συντονισμένη προσπάθεια εξουδετέρωσης πολλών ηγετών και μεσαίων στελεχών είναι αυτό που μπορεί να αποδυναμώσει έναν οργανισμό.
Το παράδειγμα της Αλ Κάιντα είναι χαρακτηριστικό: η CIA, από το 2008, ξεκίνησε μια εκστρατεία με drone στα πακιστανικά φυλάκια της οργάνωσης, η οποία εξόντωσε πολλούς από τους ηγέτες της. Το αποτέλεσμα ήταν η σταδιακή παρακμή της οργάνωσης, ενώ ο ηγέτης της, Οσάμα μπιν Λάντεν, αναγκάστηκε να υποδείξει στους μαχητές του να κινούνται μόνο σε συννεφιασμένες ημέρες για να αποφύγουν τα drones.
Επίσης, ο θάνατος του Mπιν Λάντεν το 2011 από μια επιχείρηση των ειδικών δυνάμεων των ΗΠΑ είχε σημαντικό αντίκτυπο στην Αλ Κάιντα, κυρίως επειδή ο ίδιος οργάνωσε και καθοδήγησε την οργάνωση. Ωστόσο, ο διάδοχός του, Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, δεν είχε την ίδια χαρισματική ηγεσία, με αποτέλεσμα η Αλ Κάιντα να αποδυναμωθεί.
Χεζμπολάχ: μια οργάνωση διαφορετική από τις άλλες
Η Χεζμπολάχ, σύμφωνα με το The Conversation, είναι μια ιδιαίτερα περίπλοκη οργάνωση με περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες ύπαρξης. Υποστηριζόμενη από το Ιράν, με χιλιάδες μαχητές και πλούσιο οπλισμό, δεν είναι απλώς μια τυπική τρομοκρατική οργάνωση αλλά ένας κεντρικός παίκτης στη γεωπολιτική σκακιέρα της Μέσης Ανατολής.
Παρά τις προσπάθειες του Ισραήλ να την εξοντώσει, οι προηγούμενες πέντε εισβολές στον νότιο Λίβανο απέτυχαν να την εξαλείψουν.
Η τελευταία κλιμάκωση των επιχειρήσεων του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένων των επιδρομών και των επιθέσεων που στόχευσαν την ηγεσία της Χεζμπολάχ, μπορεί να έχει προκαλέσει χάος στην οργάνωση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η οργάνωση θα εξαφανιστεί.
Ο Χασάν Νασράλα ήταν αναμφισβήτητα ένας χαρισματικός ηγέτης, αλλά η δομή της Χεζμπολάχ είναι τέτοια που δεν εξαρτάται απόλυτα από ένα μόνο πρόσωπο. Στην πραγματικότητα, η Χεζμπολάχ έχει δείξει στο παρελθόν ότι έχει την ικανότητα να ανασυντάσσεται και να προσαρμόζεται στις νέες συνθήκες.
Η ψυχολογία του πολέμου και η αντίσταση
Ο πόλεμος δεν κερδίζεται μόνο στο πεδίο της μάχης αλλά και στην ψυχολογία των ανθρώπων. Το The Conversation τονίζει ότι, όσο η Χεζμπολάχ μπορεί να αναμειχθεί με τον πληθυσμό και να συνεχίσει έναν πόλεμο φθοράς, θα είναι δύσκολο για το Ισραήλ να την εξουδετερώσει πλήρως.
Μάλιστα, οι επαναλαμβανόμενες ισραηλινές επιθέσεις στον Λίβανο έχουν αποδείξει ότι οι μαχητές της Χεζμπολάχ δεν θα σταματήσουν να πολεμούν, ενώ η κοινή γνώμη στη χώρα συχνά τείνει να υποστηρίζει την οργάνωση ως μέσο αντίστασης κατά των ξένων επιδρομέων. Αυτό το πνεύμα αντίστασης είναι βαθιά ριζωμένο και μετατρέπεται σε μια ισχυρή δύναμη κινητοποίησης που ενισχύει την ανθεκτικότητα και την αποφασιστικότητα της Χεζμπολάχ.
Παρά λοιπόν τη δολοφονία του Νασράλα, η Χεζμπολάχ είναι πιθανό να συνεχίσει να υφίσταται ως υπολογίσιμη δύναμη στη Μέση Ανατολή. Οι ρίζες της είναι βαθιές, και ο αγώνας της υπερβαίνει τα όρια ενός μόνο ηγέτη. Όπως η ιστορία έχει δείξει, οι ιδεολογίες και οι οργανώσεις σπάνια εξαφανίζονται με την εξόντωση ενός και μόνο ατόμου.
