Ο εξαιρετικός συνδυασμός αρχαίας ιστορίας και σύγχρονης τεχνολογίας, συνέτειναν στο να έρθει στην επιφάνεια πάλι ένα σχεδόν χαμένο κεφάλαιο των Ευαγγελίων, το οποίο παρέμενε κρυμμένο για περίπου 1.500 χρόνια.
Πίσω από αυτή την συγκλονιστική ανακάλυψη βρίσκεται ο ειδικός σε θέματα Μεσαίωνα (μεσαιωνολόγος) Grigory Kessel από την Αυστριακή Ακαδημία Επιστημών (OeAW ή Österreichische Akademie der Wissenschaften), ο οποίος χρησιμοποίησε υπεριώδη φωτογραφία, για να αποκαλύψει τα μυστικά του μοναδικού αυτού εγγράφου: ενός διπλού παλίμψηστου.
Η σύνδεση της Αρχαιότητας με τη Σύγχρονη εποχή
Για τους μη μυημένους, ένα παλίμψηστο είναι ένα ιστορικό έγγραφο όπου ένα αρχικό κείμενο σβήστηκε, και στην θέση του γράφτηκαν νέα στοιχεία, αλλά στην ίδια περγαμηνή. Το έγγραφο στη μελέτη του Kessel, που περιέργως ονομάστηκε “διπλό παλίμψηστο”, περιέχει όχι ένα, αλλά τρία στρώματα κειμένου. Η υπεριώδης φωτογραφία ήταν αυτή που φώτισε το βαθύτερο στρώμα, αποκαλύπτοντας ένα χαμένο από καιρό κεφάλαιο μεγάλης σημασίας, για την Βιβλική περίοδο.
Αυτό το τμήμα που αποκαλύφθηκε είναι μια ερμηνεία του κεφαλαίου 12 από το κατά Ματθαίο Ευαγγέλιο, το οποίο χρονολογείται πριν από περίπου 1.500 χρόνια. Ανήκει σε μια ομάδα που είναι γνωστή ως οι παλαιές συριακές μεταφράσεις των Ευαγγελίων. Ένα ζήτημα που τίθεται είναι τι οδήγησε στην απόκρυψη του συγκεκριμένου κεφαλαίου. Η απάντηση βρίσκεται στην έλλειψη περγαμηνής κατά τους επόμενους αιώνες. Με τα υλικά να λιγοστεύουν, οι ανεκτίμητες βιβλικές μεταφράσεις σβήστηκαν όταν οι περγαμηνές επαναχρησιμοποιήθηκαν.
Ο Grigory Kessel σχολιάζει τη σπανιότητα και τη σημασία της ανακάλυψής του: “Μέχρι πρόσφατα ήταν γνωστό ότι μόνο δύο χειρόγραφα περιείχαν την παλαιά συριακή μετάφραση των Ευαγγελίων”. Το ένα από αυτά τα πολύτιμα κείμενα φυλάσσεται στη Βρετανική Βιβλιοθήκη του Λονδίνου, ενώ το άλλο ήρθε στην επιφάνεια από τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά, στο πλαίσιο του «Προγράμματος παλιμψήστων του Σινά.»
Το έγγραφο που εξέτασε ο Κέσελ είναι το τέταρτο της σειράς αυτής. Προσφέρει γνώσεις σχετικά με τη μετάφραση ενός κειμένου του 3ου αιώνα, που πιθανότατα αναπαράχθηκε τον 6ο αιώνα, και φυλασσόταν μέσα στην αξιόλογη Βιβλιοθήκη του Βατικανού.
Η Claudia Rapp, διευθύντρια του Ινστιτούτου Μεσαιωνικής Έρευνας στο OeAW, επαινεί το βαθύ επίτευγμα του Kessel: “Ο Grigory Kessel έκανε μια σπουδαία ανακάλυψη χάρη στις βαθιές γνώσεις του για τα παλαιά συριακά κείμενα και τα χαρακτηριστικά της γραφής”. Αποτελεί μια απόδειξη του ανυποχώρητου πνεύματος των μελετητών και της τεράστιας διαδρομής που θα διανύσουν για να αποκαλύψουν ξεχασμένη ιστορία.
Ιστορικά, ενώ αποσπάσματα της Καινής Διαθήκης εντοπίζονται στον 3ο αιώνα, τον τίτλο του παλαιότερου γνωστού πλήρους χειρογράφου της Καινής Διαθήκης κατέχει ο Ελληνικός Σιναϊτικός Κώδικας, ο οποίος χρονολογείται στον 6ο αιώνα.
Αυτές οι παλαιές συριακές μεταφράσεις, όπως αποκαλύφθηκε από το OeAW, είναι ενδεχομένως ακόμη παλαιότερες, καθώς υπήρχαν πριν από τον 6ο αιώνα. Ωστόσο, τα απομεινάρια τους, εντοπίζονται κυρίως σε παλίμψηστα. Τα κείμενα παραμένουν παγιδευμένα μέσα στα σβησμένα και ξαναγραμμένα στρώματα της περγαμηνής.
Η σύντηξη τεχνολογίας και ιστορίας
Ο κρίσιμος ρόλος της υπεριώδους φωτογραφίας σε αυτή την ανακάλυψη δεν μπορεί να υποτιμηθεί. “Η ανακάλυψη αυτή αποδεικνύει”, διευκρινίζει η Rapp, “πόσο παραγωγική και σημαντική μπορεί να είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των σύγχρονων ψηφιακών τεχνολογιών και της βασικής έρευνας όταν πρόκειται για μεσαιωνικά χειρόγραφα”. Πρόκειται για μια λαμπρή συμβολή αρχαίων χειρογράφων και τεχνολογικών εργαλείων αιχμής, που θέτει τις βάσεις για περισσότερες τέτοιες πρωτοποριακές αποκαλύψεις στο μέλλον.
Η αποκάλυψη αυτού του ευαγγελικού κειμένου αποτελεί παράδειγμα των ανεκμετάλλευτων δυνατοτήτων που έχει ο συνδυασμός των σύγχρονων τεχνολογικών εξελίξεων με την πανάρχαια τέχνη της έρευνας χειρογράφων. Καθώς οι ψηφιακές τεχνικές γίνονται όλο και πιο εξελιγμένες, προσφέρουν μια νέα ελπίδα σε μελετητές όπως ο Kessel να εμβαθύνουν στην ιστορία, φέρνοντας στο φως αλήθειες που είχαν από καιρό αποκρυφτεί.
