Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο, το «red sprite» εμφανίστηκε χθες και «έβαψε» κόκκινο τον ουρανό στην Ικαρία. Τι είναι όμως αυτός ο σπάνιος κεραυνός και πού οφείλεται το ερυθρό χρώμα του;
Τα red sprites ανήκουν στην κατηγορία των TLE, δηλαδή είναι παροδικά φωτεινά γεγονότα που καταγράφονται συχνότερα απ’ όλα τα φαινόμενα της κατηγορίας αυτής. Είναι εκκενώσεις με κυρίως ερυθρό χρώμα, οι οποίες συμβαίνουν σε ύψη από 35 έως 40 χλμ. μέχρι τα όρια της ιονόσφαιρας, περίπου στα 90 χλμ., πάνω από ισχυρές, κατά κανόνα, καταιγίδες.
Η οριζόντια έκτασή τους μπορεί να φτάσει τα μερικές δεκάδες χιλιόμετρα. Ωστόσο, δεν έχουν ακριβώς τον ίδιο μηχανισμό δημιουργίας με τους γνωστούς μας κεραυνούς από τις καταιγίδες. Διαρκούν ελάχιστα, μόλις μερικά χιλιοστά του δευτερολέπτου, και είναι πολύ αμυδρά.
Παναγιώτης Τσούρας:
“Ένα διπλό red sprite απο την καταιγίδα στο Αιγαίο πριν λίγη ώρα. Ο μητρικός κεραυνός που τα δημιούργησε εντοπίστηκε στην Ικαρία και είχε ένταση 76κΑ.” pic.twitter.com/M2q9j4AK3e— meteo.gr – Ο καιρός (@meteogr) November 10, 2023
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με τον μηχανισμό που τα δημιουργεί. Ωστόσο, μέχρι σήμερα υπάρχουν κάποια κοινά και γενικώς αποδεκτά σημεία ως προς τον μηχανισμό αυτό. Μπορείτε να φανταστείτε το καταιγιδοφόρο νέφος στην κάτω πλευρά (περίπου σε ύψος 10-20 χλμ.) και την ιονόσφαιρα στην πάνω πλευρά (σε ύψος περίπου 90 χλμ.) ως δύο ηλεκτρικά αντίθετα φορτισμένες πλευρές. Αυτό σημαίνει πως ανάμεσά τους (από τα 15-20 χλμ. ως τα 90 χλμ.) θα δημιουργείται ηλεκτρικό πεδίο.
Πολύ απλά και σύντομα, μπορούμε να πούμε πως, υπό προϋποθέσεις, πάνω από ισχυρές καταιγίδες ισχυροποιείται πρόσκαιρα το ηλεκτρικό πεδίο και μέρος αυτής της ενέργειας μεταφέρεται στα ηλεκτρικά φορτισμένα σωματίδια που βρίσκονται μέσα σε αυτό. Αυτά, με τη σειρά τους, μεταφέρουν, μέσω κρούσεων, ενέργεια στα μόρια της ατμόσφαιρας και τα διεγείρουν. Οι αποδιεγέρσεις των τελευταίων, με τη μορφή (και) ορατού φωτός, είναι τα red sprites που παρατηρούμε.
Πώς αποκτούν το ερυθρό φως
Το ερυθρό φως οφείλεται στις αποδιεγέρσεις των μορίων της ατμόσφαιρας με τη μορφή φωτονίων (φωτός). Τα red sprites μπορούν να καταγραφούν σε διάφορα μήκη κύματος, τόσο στο υπέρυθρο όσο και στο ορατό φάσμα. Στο πλαίσιο του ορατού φάσματος που παρατηρούμε εμείς, το φως που εκπέμπεται από τις αποδιεγέρσεις αντιστοιχεί σε πολύ μεγάλο βαθμό στο ερυθρό μέρος του φάσματος, γι’ αυτό και τα βλέπουμε κόκκινα.
