Σε μία από τις πιο σκληρές και απομακρυσμένες φυλακές της Ρωσίας βρήκε τον θάνατο τελικά ο αρχηγός της ρωσικής αντιπολίτευσης και σκληρός πολέμιος του Βλαντίμιρ Πούτιν, Αλεξέι Ναβάλνι.
Η φυλακή βρίσκεται στην λεγόμενή σωφρονιστική αποικία FKU IK3. Κατασκευάστηκε από τους Σοβιετικούς και ήταν γνωστή από τότε με την ονομασία «Πολικός Λύκος». Ωστόσο είναι ακόμα πιο γνωστή για τα βασανιστήρια και τα ηλεκτροσόκ στους κρατούμενους και τις άθλιες συνθήκες κράτησης.
Ο Αλεξέι Ναβάλνι πέθανε ενώ εξέτιε ποινή κάθειρξης 19 ετών. Στην φυλακή κρατούνται περισσότεροι από 1.000 από τους χειρότερους εγκληματίες της Ρωσίας μαζί με κάποιους πολιτικούς κρατούμενους, που τα έβαλαν με τον Ρώσο πρόεδρο.
Η πιο απομονωμένη φυλακή της Ρωσίας
Πρόκειται για την πιο απομονωμένη και ελάχιστα προσβάσιμη φυλακή της Ρωσίας. Βρίσκεται κάτω από τον αρκτικό κύκλο και οι θερμοκρασίες πέφτουν αρκετά υπό του μηδενός.
Πρώην κρατούμενοι έχουν περιγράψει πώς η φυλακή FKU IK-3 έχει σχεδιαστεί για να κάνει τους τρόφιμους να αισθάνονται «εντελώς απελπισμένοι» και να συνθλίβει «κάθε επαναστατικό πνεύμα». Η εγκατάσταση στο Χαρπ, που ανήκει στην Ομοσπονδιακή Σωφρονιστική Υπηρεσία της Ρωσίας, μπορεί να φιλοξενήσει έως και 1.085 άτομα.
Οι δικηγόροι του Ναβάλνι ισχυρίστηκαν πρόσφατα ότι οι φύλακες της σωφρονιστικής αποικίας προσπάθησαν να «καταστρέψουν την υγεία του Ναβάλνι με όλες τις δυνάμεις και τα μέσα».
«Προσπαθούσαν να καταστρέψουν την υγεία του Ναβάλνι»
Ο Βαντίμ Κομπζέφ, δικηγόρος του Ναβάλνι δήλωσε τότε ότι είχε χάσει 7 κιλά και «μολύνθηκε σκόπιμα» με μια άγνωστη οξεία ιογενή αναπνευστική νόσο, ενώ βρισκόταν σε ένα απαράδεκτο κελί για τιμωρία.
Στον Ναβάλνι «δεν δόθηκαν τα κατάλληλα φάρμακα» και αντ’ αυτού «του χορηγήθηκαν τεράστιες δόσεις αντιβιοτικών που δεν έπρεπε να χρησιμοποιηθούν», δήλωσε ο Βαντίμ Κομπζέφ.
«Οι ενέργειες αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν παρά μόνο ως μια ανοιχτή στρατηγική για την καταστροφή της υγείας του Ναβάλνι με όλες τις δυνάμεις και τα μέσα», δήλωσε ο δικηγόρος του αρχηγού της ρωσικής αντιπολίτευσης.
Τα βασανιστήρια στον «Πολικό Λύκο»
Άλλες μορφές τιμωρίας και βασανιστηρίων στην φυλακή λέγεται ότι περιλαμβάνουν την παράταξη κρατουμένων στον πάγο σε εξωτερικό χώρο. Τότε οι δεσμοφύλακες τους καταβρέχουν με κανόνι νερού.
Η ακτιβίστρια για τα δικαιώματα των κρατουμένων, Όλγα Ρομάνοβα έχει μεταφέρει τον ισχυρισμό ενός κρατουμένου ότι κατά τη διάρκεια της κορύφωσης του χειμώνα, τους ανάγκαζαν να παραταχθούν έξω με «ελαφριά ρούχα» για έως και 40 λεπτά.
Τους διατάζουν να μην κουνηθούν. Αν έστω και ένα άτομο τρίψει τα χέρια του για να ζεσταθεί, τότε «όλη η ομάδα περιλούζεται με νερό», σύμφωνα με την ακτιβίστρια.
«Την άνοιξη, υπήρξε ένα νέο βασανιστήριο. Τσιμπήματα από κουνούπια και μύγες. Αν κουνήσεις το χέρι σου, έρχεται το νερό. Απλώς έβρεχαν όλη την ομάδα με ένα κανόνι νερού», είπε η Ρομάνοβα.
Η φυλακή ήταν μέρος των Γκουλάγκ
Περίπου 60 χιλιόμετρα βόρεια του Αρκτικού Κύκλου, ο «Πολικός Λύκος» ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1960 ως μέρος αυτού που ήταν κάποτε το σύστημα Γκουλάγκ, δηλαδή των στρατοπέδων καταναγκαστικής εργασίας της Σοβιετικής Ένωσης, σύμφωνα με την εφημερίδα Moskovsky Komsomolets.
Ελάχιστα έχουν αναφερθεί για τις γενικές ρυθμίσεις διαβίωσης των κρατουμένων που δεν κρατούνται σε απομόνωση. Οι συνθήκες σε άλλες εγκαταστάσεις υποδηλώνουν ότι κοιμούνται σε στενά δωμάτια γεμάτα με ράντζα.
Είναι επίσης απίθανο να δίνεται στους κρατούμενους ρουχισμός που να είναι αρκετά ανθεκτικός και να βοηθάει με τις ψυχρές θερμοκρασίες. Τον Ιανουάριο, ο Ναβάλνι αστειεύτηκε στην εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων Telegram σχετικά με τις πολικές συνθήκες: «Τίποτα δεν σε αναζωογονεί όσο μια βόλτα στο Γιαμάλ στις 6:30 το πρωί».
«Ακόμη και σε αυτή τη θερμοκρασία, μπορείς να περπατήσεις για περισσότερο από μισή ώρα μόνο αν καταφέρεις να βγάλεις νέα μύτη, νέα αυτιά και νέα δάχτυλα», έγραψε για τις θερμοκρασίες υπό του μηδενός.
Το μαύρο χιούμορ του Ναβάλνι και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης
Το μαύρο χιούμορ ήταν χαρακτηριστικό του Αλεξέι Ναβάλνι, ο οποίος ήθελε να δείχνει αλύγιστος μπροστά στις ακραίες αντιξοότητες του καθεστώτος του Πούτιν. Κάποτε περιέγραψε μία από τις αποικίες στις οποίες κρατούνταν ως «φιλικό στρατόπεδο συγκέντρωσης».
Τα κελιά τιμωρίας όπου οι κρατούμενοι μπαίνουν σε απομόνωση φημολογείται ότι είναι μικροσκοπικά και έχουν μία τρύπα στο έδαφος για τουαλέτα. Οι αυλές με τα τσιμεντένια τοιχώματα που χρησιμοποιούν οι κρατούμενοι έχουν μήκος περίπου 11 σκαλοπάτια, πλάτος τρία σκαλοπάτια και είναι καλυμμένες με μεταλλικές μπάρες.
«Βρίσκεσαι σε κολαστήριο»
Πρώην κρατούμενοι σε παρόμοιες εγκαταστάσεις έχουν επίσης διηγηθεί ότι οι φρουροί συχνά τιμωρούν τους κρατούμενους με ηλεκτροσόκ και ξυλοδαρμούς. Ο Ουκρανός κινηματογραφιστής Όλεχ Σεντσόφ, ο οποίος φυλακίστηκε στη φυλακή IK-8 «Πολική Αρκούδα» για πέντε χρόνια, δήλωσε: «Μόλις περάσεις το κατώφλι, σου δίνουν να καταλάβεις ότι βρίσκεσαι σε κολαστήριο όπου δεν έχεις δικαιώματα και δεν υπάρχει κανείς να παραπονεθείς».
«Ξυλοδαρμοί, εξευτελισμός, ηλεκτροσόκ, κράτηση σε ένα κρύο κελί γυμνοί ή με βρεγμένα ρούχα. Αλλά αυτό δεν είναι το χειρότερο…. Μπορεί να σας κλείσουν σε εμβρυακή στάση σε ένα σιδερένιο κουτί όπου με δυσκολία αναπνέετε και πρέπει να ουρείτε πάνω σας. Συνήθως σε απειλούν ότι θα σε βιάσουν όταν σε εκφοβίζουν», είπε ο σκηνοθέτης.
Η Σωφρονιστική Αποικία 6
Στη Σωφρονιστική Αποικία 6, όπου κρατούνταν πριν ο Ναβάλνι, ο βιασμός και η βία με τη συμμετοχή κρατουμένων είναι συνηθισμένο φαινόμενο, ενώ οι φύλακες θεωρούνται ανελέητοι.
Όσο ο Ναβάλνι κρατούνταν εκεί, οι αρχές τον τιμωρούσαν για μικροπαραβάσεις. Μια φορά τιμωρήθηκε επειδή έπλυνε τα χέρια του έξι λεπτά νωρίτερα από το προγραμματισμένο και, σε μια άλλη περίπτωση, επειδή άνοιξε το πάνω κουμπί στο πουκάμισο του.
Από τον Ιανουάριο του 2021 που φυλακίστηκε για πρώτη φορά, ο Ναβάλνι μπαινόβγαινε στην απομόνωση, η οποία χρησιμοποιείται συχνά για την τιμωρία των παραβατών των κανόνων στο ρωσικό σωφρονιστικό σύστημα, τόσο στη Σωφρονιστική Αποικία 6 όσο και στις εγκαταστάσεις του «Πολικού Λύκου».
Οι τελευταίες ημέρες του Ρώσου αντιφρονούντα στη φυλακή, μέσα από τα μηνύματά του
Ο Αλεξέι Ναβάλνι πέρασε τις τελευταίες ημέρες της ζωής του απομονωμένος, σε μια φυλακή στον Αρκτικό Κύκλο. Μέσω των μηνυμάτων που έδινε στους δικηγόρους του, τα οποία αναρτώνταν σε ιστοτόπους κοινωνικής δικτύωσης από την ομάδα του, αφηγήθηκε την καθημερινότητά του με χιούμορ και αισιοδοξία.
Αυτή ήταν η ζωή του ως κατάδικου, όπως την περιέγραφε ο ίδιος ο χαρισματικός ηγέτης της ρωσικής αντιπολίτευσης:
-«Πρώτα νύχτα, μετά βράδυ, μετά ξανά νύχτα»-
Στις 26 Δεκεμβρίου ο Ναβάλνι έκανε την πρώτη ανάρτηση από τη σωφρονιστική αποικία του Χαρπ, αφού επί εβδομάδες δεν υπήρχε κανένα νέο του, λόγω της μεταφοράς του από την προηγούμενη φυλακή της περιοχής του Βλαντίμιρ, που ήταν εγγύτερα στη Μόσχα.
«Είμαι ο νέος παγωμένος παππούλης σας», σάρκαζε, παραλληλίζοντας τον εαυτό του με τον Άγιο Βασίλη της ρωσικής παράδοσης. «Έχω τουλούπ (γούνινο πανωφόρι), ουτσάνκα (γούνινο καπέλο), σύντομα θα έχω και βάλενκι (τσόχινες μπότες)», πρόσθεσε, αναφερόμενος στα παραδοσιακά, χειμωνιάτικα ρούχα των Ρώσων.
«Τώρα ζω πέρα από τον πολικό κύκλο (…) αλλά δεν λέω “χο-χο-χο” αλλά μάλλον “ωχ-ωχ-ωχ” όταν κοιτάζω από το παράθυρο, όπου πρώτα είναι νύχτα, μετά βράδυ, μετά ξανά νύχτα».
Δήλωνε επίσης κουρασμένος από το 20ήμερο ταξίδι του από την προηγούμενη φυλακή, αλλά πρόσθεσε: «Μην ανησυχείτε για εμένα, όλα πάνε καλά».
-Απομόνωση και πολικό ψύχος –
Λίγες εβδομάδες αργότερα, έπειτα από μια περίοδο καραντίνας, ο Ναβάλνι έδωσε περισσότερες λεπτομέρειες για τις συνθήκες διαβίωσής του.
«Η ιδέα σύμφωνα με την οποία ο Πούτιν ήταν (αρκετά) ικανοποιημένος που με έστειλε σε ένα στρατόπεδο του Μεγάλου Βορρά ώστε να σταματήσουν να με βάζουν στην απομόνωση ήταν… αφελής» έλεγε τότε.
Ο Ναβάλνι πέρασε περισσότερες από 300 ημέρες στην απομόνωση, ως τιμωρία για τις «παραβιάσεις» των κανόνων που τον κατηγορούσαν ότι έκανε μέσα στη φυλακή. Ο ίδιος έλεγε ότι επρόκειτο για εκδίκηση. Εκείνη τη φορά, οι φύλακες τον κατηγόρησαν ότι δεν τους απευθύνθηκε με τον ορθό τρόπο. Αποτέλεσμα, «επτά ημέρες στην απομόνωση».
Του επέτρεπαν να βγαίνει για περίπατο καθημερινά, μέσα στο σκοτάδι, στις 6.30 το πρωί αλλά εκείνος «δεσμεύτηκε ότι θα βγαίνει έξω ό,τι καιρό και αν έκανε».
Το κελί του είχε μήκος «έντεκα βήματα, από τον έναν τοίχο στον άλλο». Η θερμοκρασία στην περιοχή έπεφτε μέχρι και τους -32°C.
«Ακόμη και σε τέτοιες θερμοκρασίες, μπορείς να περπατήσεις για περισσότερη από μισή ώρα, υπό τον όρο ότι θα έχεις τον χρόνο για να ξαναφυτρώσουν η μύτη σου, τα αυτιά σου και τα δάχτυλά σου», σχολίασε στις 9 Ιανουαρίου.
– Πρωινό ξύπνημα στις 5 –
Ο Ναβάλνι γελοιοποιούσε τη ρουτίνα της φυλακής. Στις 22 Ιανουαρίου αφηγήθηκε ότι οι φύλακες ξυπνούσαν τους πάντες στις 5 το πρωί για να ψάλλουν τον εθνικό ύμνο.
«Και, αμέσως μετά, το δεύτερο σημαντικότερο τραγούδι της χώρας: ‘Είμαι Ρώσος’ του τραγουδιστή Σαμάν, του νέου σταρ των μεγάλων πατριωτικών συναυλιών που οργανώνει το Κρεμλίνο».
«Φανταστείτε τη σκηνή: Πολική νύχτα στη Γιαμαλία-Νενετσία, σε μια σωφρονιστική αποικία, ο κρατούμενος Ναβάλνι, που εκτίει ποινή 19 ετών και τον οποίο η προπαγάνδα του Κρεμλίνου επικρίνει εδώ και χρόνια επειδή συμμετείχε σε ρωσικές πορείες, να ασκείται στο τραγούδι “Είμαι Ρώσος”», ειρωνεύτηκε.
– «Στείλτε μου χρήματα» –
Σε μια ακροαματική διαδικασία στο δικαστήριο στις 15 Φεβρουαρίου (την προηγουμένη του θανάτου του) ο Αλεξέι Ναβάλνι εμφανίστηκε μέσω βιντεοκλήσης ευδιάθετος και αστειευόταν για τα πρόστιμα που του είχαν επιβληθεί. Απευθυνόμενος στον δικαστή, του είπε: «Κύριε πρόεδρε, θα σας στείλω τον προσωπικό λογαριασμό μου ώστε εσείς, με τον τεράστιο μισθό του ομοσπονδιακού δικαστή, να μπορέσετε να μου στείλετε χρήματα», είπε γελώντας.
«Δεν έχω πλέον χρήματα και, χάρη στις αποφάσεις σας, θα έχω ακόμη λιγότερα. Επομένως, στείλτε μου λεφτά!», πρόσθεσε.
-Σ’αγαπώ-
Το τελευταίο μήνυμα του Ναβάλνι αναρτήθηκε την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου και ήταν αφιερωμένο στη σύζυγό του, τη Γιούλια.
«Εσύ κι εγώ, τα έχουμε όλα, όπως στο τραγούδι: πόλεις, φώτα αεροδρομίων, γαλάζιες χιονοθύελλες και χιλιάδες χιλιόμετρα που μας χωρίζουν», είπε, αναφερόμενος σε ένα δημοφιλές τραγούδι της σοβιετικής εποχής. «Όμως αισθάνομαι ότι είσαι κοντά μου κάθε δευτερόλεπτο και σ’ αγαπώ ολοένα και περισσότερο», πρόσθεσε.
Σήμερα, η Γιούλια Ναβάλναγια ζήτησε «να τιμωρηθούν» ο Βλαντίμιρ Πούτιν και το ρωσικό καθεστώς για τον θάνατο του άνδρα της.
