Μία μελέτη υποδεικνύει πως ένα κόσμημα που βρέθηκε σε θησαυρό μπορεί να οδηγήσει στην κατανόηση των αστρονομικών κύκλων των Κελτών. Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Palaeohispanica και αποκαλύπτει μια νέα ερμηνεία των αρχαίων συστημάτων μέτρησης του χρόνου.
Η έρευνα, την οποία πραγματοποίησε ο καθηγητής Roberto Matesanz Gascón από το πανεπιστήμιο Βαγιαδολίδ, προτείνει την υπόθεση ότι το κόσμημα που είναι μια ημισέληνος με γεωμετρική διακόσμηση και βρέθηκε στον θησαυρό του Chão de Lamas, στην ομώνυμη πόλη της Πορτογαλίας, θα μπορούσε να περιέχει πληροφορίες για τον συγχρονισμό του σεληνιακού και του ηλιακού κύκλου του κέλτικου ημερολογίου.
Το μισοφέγγαρο, αντικείμενο χρυσοχοΐας, ήταν μέρος ενός θησαυρού που ανακαλύφθηκε στο Chão de Lamas (πορτογαλική πόλη Miranda do Corvo, στην περιφέρεια Coimbra), και παραδοσιακά, θεωρείται ότι είναι κόσμημα.
Ωστόσο, η ανάλυση των περίτεχνων γεωμετρικών μοτίβων, υποδηλώνει ότι μπορεί να ήταν μια οπτική καταγραφή ενός κέλτικου ημερολογιακού κύκλου που κάλυπτε μια περίοδο 114 ημερών.
Σύμφωνα με τον Matesanz, η περίοδος αυτή, αντιστοιχεί σε έξι Μετονικούς κύκλους (με τον καθένα να διαρκεί 19 χρόνια), ένα αστρονομικό μοτίβο που ευθυγραμμίζει το σεληνιακό ημερολόγιο με το ηλιακό.
Το ημερολόγιο του Coligny, ανακαλύφθηκε στη Γαλλία και χρονολογείται από τον 2ο αιώνα μ.Χ.. Είναι η πιο λεπτομερής, επιγραφική πηγή για τον τρόπο οργάνωσης του χρόνου από τους Κέλτες. Το έγγραφο αυτό, διαιρεί τον χρόνο σε πενταετείς κύκλους των 62 μηνών, δηλαδή σε 1.835 ημέρες. Ωστόσο, οι μελετητές, εδώ και δεκαετίες, δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία για το πώς οι περίοδοι αυτοί συγχρονίζονταν με το τροπικό έτος των 365.24 ημερών.
Η πρωτοπορία της μελέτης του Matesanz, είναι ότι καθιερώνει έναν συσχετισμό ανάμεσα στο ημερολόγιο του Coligny και τη διακόσμηση της ημισελήνου του Chão de Lamas. Σύμφωνα με την υπόθεση αυτή, τα κυκλικά μοτίβα στο κόσμημα, μπορεί ν’ αναπαριστούν ένα σχήμα καταγραφής του χρόνου, στο οποίο, κάθε 114 χρόνια προσαρμοζόταν η διαφορά με το ηλιακό έτος, απαλείφοντας 53 ημέρες.
Το νούμερο των 53 ημερών, εμφανίζεται επίσης σε Ιρλανδικές λογοτεχνικές πηγές, υποδηλώνοντας μια πιθανή σύνδεση με την κελτική παράδοση της Ιρλανδίας.
Τα γεωμετρικά σύμβολα και οι ουράνιοι κύκλοι
Το σχέδιο της ημισελήνου, δεν είναι αμιγώς διακοσμητικό. Ο Matesanz το αναγνωρίζει σε μια αλληλουχία μεγάλων ομόκεντρων κύκλων και μικρών κύκλων με κουκκίδες στο κέντρο, διανεμημένες σε πέντε βασικούς τομείς. Στην ανάλυσή του, ο ερευνητής σημειώνει πως, τα στοιχεία αυτά μπορεί να αντιστοιχούν στους μήνες του πενταετούς κύκλου του κέλτικου ημερολογίου.
Η απάντηση, βρίσκεται στην αριθμολογική διάταξη των μοτίβων αυτών. Σύμφωνα με την μελέτη, τα γεωγραφικά στοιχεία της ημισελήνου, φαίνεται να αναπαριστούν έξι κύκλους πέντε ετών, καθένας με 62 μήνες.
Το σύνολο των μηνών αυτών, καταλήγει σε ένα χρονικό διάστημα 30 ημερών, το λεγόμενο κέλτικο saeculum, το οποίο αναφέρει ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος στο έργο του «Φυσική Ιστορία». Εδώ προκύπτει το εξής πρόβλημα: ο υπολογισμός αυτός αφήνει ένα πλεόνασμα 53 ημερών σε σύγκριση με τον πραγματικό ηλιακό κύκλο.
Η λύση του αινίγματος
Η λύση, σύμφωνα με τον μελετητή, θα ήταν η εξάλειψη των ημερών αυτών στην ημερολογιακή προσαρμογή, κάθε 114 ημέρες. Η προσαρμογή, θα επέτρεπε την ευθυγράμμιση των γιορτών και των αστρολογικών φαινομένων με τις εποχές.
Η πιο συναρπαστική πτυχή της μελέτης, είναι πως ο αριθμός των 53 ημερών, εμφανίζεται σε κείμενα της Ιρλανδικής Γαελικής παράδοσης, συγκεκριμένα από το μεσαιωνικό παραμύθι Baile στο Scáil.
Στην ιστορία του παραμυθιού, ο θρυλικός βασιλιάς Conn Cétchathach, πάτησε μία μαγική πέτρα στον λόφο Tara, ωστόσο οι δρυΐδες του είπαν να μην αποκαλύψει το όνομά του, μέχρι να περάσουν 53 ημέρες. Αυτό το διάστημα της απουσίας πληροφοριών ή δράσης, μπορεί ν’ αντιστοιχεί στις ημέρες που έχουν εξαφανιστεί από το Κέλτικο ημερολόγιο, προκειμένου να ευθυγραμμίζεται με το ηλιακό έτος.
Αν επαληθευτεί η υπόθεση αυτή, θα αποδειχθεί πως έχει διατηρηθεί η Κέλτικη προφορική παράδοση, ακόμη και αιώνες μετά τον εκρωμαϊσμό της περιοχής, υπολείμματα μιας αρχαίας μεθόδου συγχρονισμού. Αυτό, μπορεί να ενισχύσει την ιδέα ότι ο Κέλτικος πολιτισμός, είχε προηγμένη γνώση αστρονομίας, κάτι που αποτυπώνεται τόσο στα τεχνουργήματα, όσο και στην μυθολογία του.
Επίσης, η μελέτη, εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη χρήση της τέχνης ως συμβολικής γλώσσας. Υπό την έννοια αυτή, το μισοφέγγαρο του Chão de Lamas, θα μπορούσε να είναι απόδειξη της αφομοίωσης των αφηρημένων και μαθηματικών εννοιών από τους Κέλτες, στις καλλιτεχνικές τους δημιουργίες.
Και άλλα αρχαιολογικά ευρήματα υποστηρίζουν την ιδέα αυτή. Στην ιβηρική χερσόνησο, έχουν ανακαλυφθεί αντικείμενα με παρόμοια εικονογραφία, όπως τα αγγεία Axtroki ή η περικεφαλαία του Leiro, η διακόσμηση της οποίας υποδηλώνει την πιθανότητα ημερολογιακής λειτουργίας.
Στην Κεντρική Ευρώπη, αντικείμενα όπως είναι τα χρυσά καπέλα του είδους Schifferstadt, έχουν ερμηνευτεί ως εργαλεία μέτρησης του χρόνου.
