Ο καρκίνος του μαστού αποτελεί τη συχνότερη κακοήθεια στις γυναίκες και τη δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά τον καρκίνο του πνεύμονα. Η πρώιμη διάγνωση μέσω της μαστογραφίας και η γήρανση του πληθυσμού έχουν οδηγήσει σε αύξηση της επίπτωσης παγκοσμίως. Το 2018 στην Ευρώπη υπολογίστηκε ότι ο καρκίνος του μαστού αφορούσε 144 γυναίκες ανά 100.000 πληθυσμού.
Στους επιβαρυντικούς παράγοντες για την εμφάνιση της νόσου ανήκει η γενετική προδιάθεση, η έκθεση σε οιστρογόνα, η ιονίζουσα ακτινοβολία, η ατοκία, η υψηλή πυκνότητα του μαστού και ένα ιστορικό άτυπης υπερπλασίας. Θεωρούνται επίσης επιβαρυντικά η υιοθέτηση της δυτικής διατροφής, το αλκοόλ και η παχυσαρκία, αναφέρει στο enikos. gr, η Κλεοπάτρα Ράπτη, MD, MSc Παθολόγος Ογκολόγος-Επιμελήτρια Ογκολογικής Κλινικής 251 ΓΝΑ, Μετεκπαιδευθείσα στον καρκίνο του μαστού στο University College London Hospital (UCLH)..
Σύμφωνα με την κ. Ράπτη, η διάγνωση της νόσου θα γίνει με κλινική εξέταση σε συνδυασμό με απεικονιστικές μεθόδους (μαστογραφία, υπέρηχος μαστού) και θα επιβεβαιωθεί με βιοψία. Η παθολογοανατομική εξέταση του όγκου (η εξέταση δηλαδή της βιοψίας στο μικροσκόπιο από τον εξειδικευμένο ιατρό παθολογοανατόμο) θα δώσει τις απαραίτητες βιολογικές πληροφορίες που θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την πρόγνωση και τη θεραπεία, όπως η υπερέκφραση ή όχι της πρωτεΐνης HER2 (human epidermal growth factor receptor 2). Η ανίχνευσή της θα γίνει είτε με ανοσοιστοχημεία (IHC) ή με in situ υβριδισμό, και ο όγκος του μαστού που την υπερεκφράζει ονομάζεται HER2 θετικός καρκίνος μαστού και θεωρείται ότι αφορά το 20% όλων των καρκίνων μαστού. Καθώς είναι μια πρωτεΐνη που οδηγεί σε πολλαπλασιασμό των καρκινικών κυττάρων και εξάπλωση του όγκου, ήταν στο παρελθόν ένας δείκτης κακής πρόγνωσης της νόσου.
Αυτό άλλαξε το 2000, με την είσοδο του trastuzumab στη θεραπευτική φαρέτρα, εξηγεί η κ. Ράπτη. Το trastuzumab είναι ένα μονοκλωνικό αντίσωμα που αποτέλεσε την πρώτη στοχευμένη θεραπεία έναντι του HER2 θετικού καρκίνου του μαστού. Η χορήγησή του μαζί με χημειοθεραπεία αύξησε τη συνολική επιβίωση στη μεταστατική νόσο και μείωσε τον κίνδυνο υποτροπής στην πρώιμη νόσο.
Από το 2000 μέχρι σήμερα, πολλά νεότερα φάρμακα έχουν προστεθεί στον θεραπευτικό αλγόριθμο της HER2 θετικής νόσου, δίνοντας περισσότερες επιλογές τόσο στις ασθενείς όσο και στους θεράποντες ογκολόγους τους, σημειώνει η κ. Ράπτη. Αυτά ανήκουν σε τρεις μεγάλες κατηγορίες, με διαφορετικό τρόπο δράσης. Η πρώτη κατηγορία είναι τα μονοκλωνικά αντισώματα έναντι του HER2 (trastuzumab, pertuzumab, margetuximab), η δεύτερη αποτελείται από σύζευξη μονοκλωνικών αντισωμάτων και κυτταροτοξικών (TDM1, trastuzumab deruxtecan) και την τρίτη κατηγορία απαρτίζουν οι αναστολείς τυροσινικής κινάσης (τα μικρομόρια lapatinib, neratinib, tucatinib).
Στην πρώιμη HER2 θετική νόσο, δηλαδή όταν ο όγκος παραμένει εντοπισμένος στον μαστό και τους μασχαλιαίους λεμφαδένες, προτιμούμε, αναφέρει η κ. Ράπτη, να δίνουμε χημειοθεραπεία και αντι-HER2 αντισώματα πριν το χειρουργείο. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται ο όγκος και η ασθενής μπορεί να υποβληθεί σε ένα μικρότερο χειρουργείο και να διασώσει τον μαστό της, να κάνει δηλαδή μια ογκεκτομή έναντι μιας μαστεκτομής. Παράλληλα, θα δούμε in vivo το αποτέλεσμα της θεραπείας στον όγκο και θα λάβουμε χρήσιμες πληροφορίες για την ανταπόκριση στη θεραπεία. Μια πλήρης ανταπόκριση θα μεταφραστεί σε καλύτερη επιβίωση για την ασθενή.
Στην προχωρημένη HER2 θετική νόσο, προσθέτει η κ. Ράπτη, όταν δηλαδή ο καρκίνος του μαστού έχει προχωρήσει σε άλλα όργανα, έχουμε αρκετές θετικές εξελίξεις τα τελευταία χρόνια. Η πρώτη αφορά το trastuzumab deruxtecan, ένα σύζευγμα αντισώματος που ομοιάζει στο trastuzumab με έναν αναστολέα τοποισομεράσης Ι. Δίνεται στην υποτροπή της νόσου με ενθαρρυντικές ανταποκρίσεις και αύξηση της συνολικής επιβίωσης των ασθενών. Η δεύτερη εξέλιξη αφορά το tucatinib, έναν αναστολέα της τυροσινικής κινάσης που δρα ενδοκυττάρια και συνδέεται πολύ επιλεκτικά με το HER2. Χορηγείται σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και trastuzumab και εμφανίζει εντυπωσιακά αποτελέσματα στις ασθενείς με μετάσταση της νόσου στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Συνοπτικά, οι εξελίξεις στην αντιμετώπιση των ασθενών με HER2 θετικό καρκίνο του μαστού είναι το λιγότερο αξιοσημείωτες. Η πρόοδος της επιστήμης μέσω της βασικής και της κλινικής έρευνας άλλαξε τα τελευταία 20 χρόνια το τοπίο σε αυτή την υποομάδα ασθενών με καρκίνο του μαστού και οδήγησε σε αύξηση της επιβίωσης και βελτίωση της ποιότητας ζωής.
