Οι «μούμιες της φωτιάς» που έχουν πολύ καλά διατηρηθεί επί εκατοντάδες χρόνια, σήμερα κινδυνεύουν με αφανισμό, λόγω της κλιματικής αλλαγής. Διάσπαρτες στον ορεινό δήμο Kabayan στις Φιλιππίνες, δεκάδες κρυμμένες “μούμιες της φωτιάς” είχαν παραμείνει ανενόχλητες μέχρι τώρα. Γνωστές στους ντόπιους ως meking, οι «μούμιες της φωτιάς» είναι τα καλά διατηρημένα πτώματα των αρχαίων προγόνων της ιθαγενούς φυλής των Ibaloi. Τώρα η κλιματική κρίση τις απειλεί.
Ο δημοφιλής όρος “μούμια της φωτιάς” προέρχεται από τη διαδικασία με την οποία συντηρήθηκαν αυτά τα σώματα. Αν και η ακριβής μέθοδος μουμιοποίησης δεν έχει καταγραφεί ποτέ και έχει πλέον ξεχαστεί σε μεγάλο βαθμό, πιστεύεται ότι οι μούμιες καπνίζονταν για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με αποτέλεσμα να διατηρούνται σε εξαιρετική κατάσταση.
Στη συνέχεια, τα μουμιοποιημένα σώματα τοποθετούνταν σε σπηλιές στην κορυφή των υψηλότερων βουνών της περιοχής Benguet. Σε υψόμετρο σχεδόν 3.000 μέτρων οι ψυχρές ορεινές συνθήκες βοήθησαν στην προστασία των σωμάτων από την αποσύνθεση. Ωστόσο λίγο η κλιματική αλλαγή, λίγο οι διαρροές μέσα στις σπηλιές και λίγο κάποιες ανθρώπινες παρεμβάσεις συνέτειναν στο να υποστούν μερικές από αυτές τις μούμιες, αλλοιώσεις, από μούχλα και από έντομα.
Στο δήμο Kabayan, σύμφωνα με την UNESCO, “έχουν εντοπιστεί περισσότερες από 200 τεχνητές ταφικές σπηλιές, σπηλιές που τις άνοιξαν άνθρωποι για να τις χρησιμοποιήσουν ως τάφους. Από αυτές τις σπηλιές, οι 15 περιέχουν διατηρημένες ανθρώπινες μούμιες”.
Σε μια προσπάθεια να διαφυλάξουν τις μούμιες, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Μελβούρνης εγκατέστησαν περιβαλλοντικά μόνιτορ σε ορισμένες από τις σπηλιές που φιλοξενούν αυτά τα αρχαία πτώματα. Αυτό θα επιτρέψει στους επιστήμονες να παρακολουθούν τις αλλαγές στην υγρασία και τη θερμοκρασία πριν αποφασίσουν ποια είναι η καλύτερη ενέργεια που μπορούν να κάνουν για να προστατεύσουν τις μούμιες.
Και ενώ η ομάδα ελπίζει ότι θα καταφέρει να προστατεύσει τις μούμιες, άλλοι ερευνητές προσπαθούν ακόμη να συνθέσουν την ιστορία αυτών των μακάβριων λειψάνων. Επειδή τα μυστικά της διαδικασίας μουμιοποίησης των Καμπαγιάν έχουν μεταδοθεί μόνο από στόμα σε στόμα, η διακοπή της παράδοσης της συγκεκριμένης τέχνης, σημαίνει ότι πολλές από τις λεπτομέρειες έχουν πλέον χαθεί.
Για παράδειγμα, κανείς δεν γνωρίζει ακριβώς πόσες μούμιες υπάρχουν ή πού βρίσκονται οι σπηλιές τους. Δεν είναι επίσης σαφές πώς και πότε ξεκίνησε η παράδοση με την μουμιοποίηση, αν και ο τοπικός θρύλος υποστηρίζει ότι το πρώτο άτομο που έγινε μούμια φωτιάς ήταν ένας ηγεμόνας και ημίθεος του 12ου αιώνα, με το όνομα Apu Anno.
Όπως και πολλές άλλες μούμιες της φωτιάς, το σώμα του Apu Anno διατηρήθηκε τόσο άψογα που τα τατουάζ που κάλυπταν το σώμα του είναι ακόμη ορατά. Η μούμια του θρυλικού ηγέτη, που κλάπηκε από τον τόπο ανάπαυσής της το 1918, παρουσιάστηκε αργότερα ως αξιοθέατο του καρναβαλιού στη Μανίλα, πριν καταλήξει σε κατάστημα με αντίκες, για να επιστραφεί τελικά στο Ιμπαλόι το 1999.
Δυστυχώς, το μουμιοποιημένο σώμα του Apu Anno έχει σήμερα προσβληθεί από μύκητες. Βρίσκεται πλέον σε μια σπηλιά στην οποία δεν έχει πρόσβαση το κοινό, ενώ οι επιστήμονες προσπαθούν να συντηρήσουν το πτώμα. Μέχρι στιγμής, οι ερευνητές δεν έχουν χρονολογήσει με ακρίβεια τα λείψανα του Apu Anno, αν και η ραδιοχρονολόγηση σε άλλες μούμιες φωτιάς έχει δείξει ότι ορισμένες από αυτές είναι μεταξύ 150 και 200 ετών. Αυτό υποδηλώνει ότι η μουμιοποίηση Kabayan εφαρμόστηκε μέχρι και τον 19ο αιώνα.
Η ίδια η διαδικασία είναι επίσης σε μεγάλο βαθμό άγνωστη, αν και πιστεύεται ότι τα σώματα ήταν δεμένα σε ένα είδος καθίσματος, που ονομαζόταν “καρέκλα θανάτου”. Τα πτώματα καθαρίζονταν με αλατόνερο και στεγνώνονταν με τον καπνό από βότανα. Κανείς δεν γνωρίζει με βεβαιότητα ποια φυτά χρησιμοποιούνταν, αν και συνεντεύξεις με τους ντόπιους ιθαγενείς γέροντες έχουν δείξει ότι πολλά από τα συστατικά – συμπεριλαμβανομένου ενός ντόπιου φυτού που ονομάζεται Embelia philippinensis – επιλέγονταν ειδικά για τις αντιμικροβιακές τους ιδιότητες.
Σύμφωνα με τις τοπικές δοξασίες, τα meking τοποθετούνταν στην κορυφή των βουνών ώστε να είναι πιο κοντά στους θεούς. Αν δεν αποτραπεί η καταστροφή τους, ορισμένοι πιστεύουν ότι αυτή, (η καταστροφή) θα επεκταθεί και θα πλήξει τις σημερινές και τις μελλοντικές γενιές των Ibaloi.
