Μία ερευνητική ομάδα, αποκρυπτογράφησε αρχαία πήλινη πινακίδα, η οποία αποκαλύπτει έναν άγνωστο μέχρι πρότινος μύθο. Στον μύθο εξιστορείται η αιχμαλωσία του θεού της καταιγίδας στον Κάτω Κόσμο και η προσπάθεια της διάσωσής του από μια έξυπνη αλεπού.
Η πινακίδα, την οποία οι ερευνητές χαρακτήρισαν με το νούμερο NI 12501, ανάγεται περίπου στο 2.400 π.Χ., και ανακαλύφθηκε στα ερείπια της αρχαίας πόλης των Σουμερίων Νιππούρ, μια από τις πιο σημαντικές περιοχές της αρχαίας Μεσοποταμίας.
Η πινακίδα, σε σφηνοειδή γραφή, είναι αποσπασματική και εξ αιτίας αυτού, μπορεί να παρέμενε απαρατήρητη για δεκαετίες – παρόλο που ανακαλύφθηκε ήδη από τον 19ο αιώνα. Για πρώτη φορά την αναφέρει το 1956 ο επιφανής αρχαιολόγος Samuel Noah Kramer, αλλά μόλις πρόσφατα μελετήθηκε σε βάθος.
Η επικεφαλής της ανάλυσης, είναι η ερευνήτρια μελετών της Μέσης Ανατολής Jana Matuszak, αποκαλύπτει μια μοναδική αφήγηση, στην οποία συνδυάζονται στοιχεία περιπέτειας, μαγείας και καπατσοσύνης.
Το κείμενο αφηγείται πώς ο Ίσκουρ, ο θεός της καταιγίδας, παγιδεύεται στον Κουρ (ο Κάτω Κόσμος στη σουμεριανή μυθολογία), γεγονός που επιφέρει καταστροφές στον κόσμο: Σταματά η ροή των ποταμών, τα ζώα δεν βρίσκουν τροφή και τα νεογέννητα πεθαίνουν πρόωρα.
Για να αναχαιτίσει την καταστροφή ο βασιλιάς των θεών, Ενλίλ, συγκάλεσε το συμβούλιο των θεών ώστε να βρεθεί σωτηρία για τον Ίσκουρ.
Αλεπού: Ο απροσδόκητος ήρωας του μύθου
Σ’ αυτό το σημείο, εμφανίζεται στον μύθο ένας απροσδόκητος χαρακτήρας: Μία αλεπού. Σε αντίθεση με άλλους μύθους της Μεσοποταμίας, όπου ήρωας είναι ένας πολεμιστής θεός ή κάποιος ημίθεος, σε αυτή την ιστορία, τον πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ένα ζώο, γνωστό για την πονηριά του, που αναλαμβάνει την πρωτοβουλία να σώσει τον Ίσκουρ.
Το κείμενο υποδηλώνει πώς, η αλεπού καταφέρνει να ξεγελάσει τους φύλακες του Κάτω Κόσμου: Δεν αρνήθηκε το ψωμί ή το νερό που της προσέφεραν, όμως δεν έφαγε, αλλά τα έκρυψε σ’ ένα τσουβάλι.
Η τακτική αυτή, παραπέμπει σε άλλους αρχαίους μύθους όπου, οι επισκέπτες του Κάτω Κόσμου δεν έτρωγαν, ούτε έπιναν τίποτα κατά την παραμονή τους εκεί, για να μην παγιδευτούν. Η αλεπού, γνωστή στον πολιτισμό της Μεσοποταμίας για την εξυπνάδα της, φαίνεται να είναι το “κλειδί” για την απελευθέρωση του Ίσκουρ και την αποκατάσταση της τάξης στον κόσμο.
Το μοναδικό χαρακτηριστικό της ανακάλυψης
Το εύρημα, είναι σημαντικό ως ένας μύθος μοναδικός. Είναι η πρώτη φορά που ανακαλύπτεται μια αφήγηση όπου ο Ίσκουρ, ένας θεός που συνδέεται με τη βροχή και τις καταιγίδες, είναι ο πρωταγωνιστής της ιστορίας. Κανονικά, σε άλλους μύθους, έχει δευτερεύοντα ρόλο.
Ακόμη, το γεγονός ότι ο σωτήρας είναι ένα ζώο, παρά κάποιος θεός, κλονίζει τις μυθολογικές συμβάσεις της Μεσοποταμίας. Πάντως, οι συνδέσεις με άλλους μύθους εξακολουθούν να επιβιώνουν, καθώς η ιστορία, έχει ομοιότητες με μεταγενέστερους μύθους, όπως είναι ο σουμερικός μύθος της Καθόδου της Ινάνα στον Κάτω Κόσμο, ή το Έπος του Γκιλγκαμές, ένα επικό ποίημα της Βαβυλωνίας και το αρχαιότερο γνωστό λογοτεχνικό έργο της Ασσυρό – Βαβυλωνιακής λογοτεχνίας.
Συνάγεται έτσι πως, τα θέματα των κειμένων, ήταν σύγχρονα στον πολιτισμό των Σουμερίων.
Αίσιο τέλος;
Δυστυχώς, η πινακίδα δεν είναι ολοκληρωμένη και δεν είναι με βεβαιότητα γνωστό αν τελικά, η αλεπού κατάφερε να σώσει τον Ίσκουρ. Οι μελετητές ωστόσο, πιστεύουν πως ο μύθος έχει χαρούμενο τέλος, όπως παρατηρείται και σε άλλες παραδόσεις της Μεσοποταμίας, όπου οι αιχμάλωτοι θεοί τελικά απελευθερώνονται και αποκαθιστούν την τάξη στη γη.
Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, αν και η αποσπασματική φύση της πινακίδας, δεν επιτρέπει ολόκληρη την ανασύνθεση της πλοκής της ιστορίας, τα ανθρώπινα μοτίβα, παρατηρούνται σ’ ολόκληρη τη λογοτεχνία της σφηνοειδούς γραφής, επιτρέποντας την προκαταρκτική μελέτη της συνέχειας και των αλλαγών μέσα σε χρονική διάρκεια μεγαλύτερη από δύο χιλιετίες.
Τέλος, το εύρημα ανοίγει νέους δρόμους προς τον πλούτο της σουμερικής μυθολογίας και καταδεικνύει πως, ακόμη και μετά από χιλιάδες χρόνια, εξακολουθούν να υπάρχουν ιστορίες που περιμένουν να τις ανακαλύψουμε.
