Μια ασυνήθιστη και απροσδόκητη ανακάλυψη έκαναν οι αρχαιολόγοι σε ένα σημείο που έμοιαζε με ερημικό, αλλά όπως συνειδητοποίησαν κάποτε ήταν κόμβος των καραβανιών. Αυτό που βρήκαν ήταν ένα νεκροταφείο, αλλά το μεγάλο ερώτημα ήταν για ποιο λόγο να δημιουργηθεί εκεί μια τοποθεσία ταφής νεκρών.
Οι αρχαιολόγοι έκαναν έρευνες στα τραχιά και άνυδρα υψίπεδα της ερήμου Negev, στο νότιο Ισραήλ. Σε μια από τις ανασκαφές τους όμως τα μέλη της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων (ΙΑΑ), αποκάλυψαν μια μαζική ταφή. Η περιοχή κοντά στον κόμβο Tlalim, πάνω στην διαδρομή που ακολουθούσαν αρχαία εμπορικά καραβάνια, μεγάλων αποστάσεων, τα οποία πιθανώς να προέρχονταν ακόμη και από την Αίγυπτο, την Φοινίκη και την Υεμένη, ήταν αρχαιολογικά χωρίς ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
Οι τάφοι που ανακαλύφθηκαν ήταν αρκετά αρχαίοι, χρονολογούμενοι περίπου το 500 π.Χ. Βάσει της χρονικής περιόδου και των διαδρομών που ακολουθούσαν τα εμπορικά καραβάνια, εικάζεται ότι ίσως μετέφεραν λιβάνι και σμύρνα, αλλά σύμφωνα με τους αρχαιολόγους της ΙΑΑ, μπορεί να είχαν και ακόμα ένα πιο σκοτεινό εμπόρευμα: γυναίκες σκλάβες.
Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πολλά συναρπαστικά και όμορφα τεχνουργήματα που ήταν θαμμένα μαζί με τους νεκρούς, ανάμεσα στα οποία, ήταν μοναδικές κεφαλές βελών που είναι γνωστό πως είχαν χρησιμοποιηθεί στην Υεμένη.
Αυτό βοήθησε τους εμπειρογνώμονες της ΙΑΑ να προσδιορίσουν τη διαδρομή των αρχαίων εμπόρων, οι οποίοι διέρχονταν από ένα εξαιρετικά έρημο τμήμα μέχρι να φτάσουν στους οικισμούς τους, στην ευρύτερη περιοχή.
«Η μοναδική συγκέντρωση τεχνουργημάτων από πυριτόλιθο που αποκαλύφθηκαν στο σημείο, είναι άνευ προηγουμένου στο Ισραήλ ενώ η μόνη πηγή που είναι γνωστή σήμερα, είναι η Υεμένη και το Ομάν», λέει ο Δρ. Jacob Vardi, ειδικευμένος στα εργαλεία από πυριτόλιθο στη σελίδα του Facebook που έχει η Ισραηλινή Αρχή Αρχαιοτήτων.
«Βρήκαμε ίχνη κόκκινης ώχρας σε κάποια από τα τεχνουργήματα – μία ουσία που, στους αρχαίους πολιτισμούς, συμβόλιζε το αίμα, ενώ είχε και διακοσμητικούς σκοπούς. Η παρουσία της ώχρας στις κεφαλές των βελών μπορεί να μαρτυρά τη θρησκευτική ή τελετουργική, λατρευτική τους σημασία, γιατί αυτά είχαν ξεχωριστή αξία».
Γιατί υπήρχε το νεκροταφείο;
Οι τόσοι πολλοί τάφοι αποκαλύπτουν πολλά στην ομάδα ανασκαφών, η οποία δεν περίμενε να βρει ταφές σε ένα τόσο έρημο σημείο. Η παρουσία του νεκροταφείου, γεννά δύο εκδοχές, με την μία να είναι πιο ζοφερή και σκοτεινή από την άλλη.
Η πρώτη και πιο ισχυρή πιθανότητα, είναι πως το νεκροταφείο δημιουργήθηκε λόγω της επικινδυνότητας των ταξιδιών μεγάλων αποστάσεων, κατά την πρώτη χιλιετία π.Χ.. Αυτό έκανε αναγκαία την ύπαρξη ενός μέρους που θα θάβονταν όσοι δεν κατάφερναν να επιβιώσουν από ένα τόσο μεγάλο ταξίδι.
Η δεύτερη πιθανότητα, είναι πως, σημειώθηκε κάποιο τραγικό συμβάν με πολλά ανθρώπινα θύματα, ενδεχομένως μια επίθεση από ληστές, από το οποίο δεν επιβίωσε κανείς.
«Οι τύμβοι δεν ανακαλύφθηκαν κοντά σε συγκεκριμένα σημεία, οικισμούς ή οχυρά που να μπορούν να εξηγήσουν την παρουσία τους, γι’ αυτό και παραμένουν μυστήριο. Μπορεί ωστόσο, να σημειωθεί ότι, βρίσκονταν σε μια κεντρική συμβολή των δρόμων που οδηγούσαν μέσα από τα υψίπεδα της Negev, στην Arava», παρατηρούν οι ερευνητές.
«Όπως φαίνεται, τα ευρήματα συνδέονται με εμπόρους από τη νότια Αραβία, οι οποίοι ήταν γνωστοί για τα μεγάλα ταξίδια που έκαναν και, μεταξύ άλλων, εμπορεύονταν θυμίαμα όπως λιβάνι και σμύρνα. Όπως είναι φυσικό, τα ταξίδια αυτά διαρκούσαν για μήνες, ενώ γίνονταν υπό δυσχερείς συνθήκες, όπως το κλίμα, ο κίνδυνος επιδρομών και άλλες προκλήσεις».
Καταπληκτικά τεχνουργήματα σε σταυροδρόμια πολιτισμών
Οι κεφαλές βελών από την Υεμένη, ξεχωρίζουν ανάμεσα στα ευρήματα. Όμως, ανακαλύφθηκαν μαζί με έναν αυθεντικό θησαυρό από αρχαία δημιουργήματα με σημαντική εμπορική αξία. Τα ευρήματα ήταν απίστευτα πλούσια και αποκάλυψαν πάρα πολλές λεπτομέρειες για το πώς λειτουργούσαν τα αρχαία εμπορικά δίκτυα.
«Η ανακάλυψη, είναι μοναδική και καταδεικνύει εμπορικές συναλλαγές μεγάλου βεληνεκούς ανάμεσα στη νότια και τη βόρεια Αραβία, τη Φοινίκη, την Αίγυπτο και τη νότια Ευρώπη», λένε ο επικεφαλής των ανασκαφών, Δρ. Martin David Pasternak και η επικεφαλής ερευνήτρια, Δρ. Tali Erickson-Gini, σε κοινή δήλωση εκ μέρους της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων.
«Αποκαλύφθηκε μια πλούσια ποικιλία τεχνουργημάτων στους δύο τύμβους που αποκαλύψαμε. Τα δημιουργήματα χρονολογούνται μεταξύ του 7ου και του 5ου αιώνα π.Χ.: Είναι χάλκινα και αργυρά κοσμήματα, αλαβάστρινα τεχνουργήματα για την προετοιμασία λιβανιού, εκατοντάδες χάντρες φτιαγμένες από διαφόρων χρωμάτων πέτρες, σπάνια είδη κογχυλιών, ένα φυλαχτό στο σχήμα του Αιγύπτιου θεού Bes, αλαβάστρινα αγγεία που μετέφεραν ρητίνες θυμιάματος από τη νότια Αραβία και περισσότερα».
Είναι ξεκάθαρο πως, αυτό που ανακαλύψαμε, δεν είναι απλές ταφές, διαπίστωσαν οι δύο ειδικοί. Αυτό που βρέθηκε, σημαίνει πως, «εδώ πραγματοποιούνταν ταφικές και λατρευτικές πρακτικές», οι οποίες ίσως αναπαριστούν μια πλειάδα πνευματικών παραδόσεων και συστημάτων πίστης.
«Οι δομές και η ποικιλία των ευρημάτων αποδεικνύουν την αντίληψή μας πως, η Negev ήταν περισσότερο από ένας απλός δρόμος διεθνούς εμπορίου – πιθανώς, να ήταν σημείο συνάντησης εμπόρων και πολιτισμών», σημειώνουν οι Δρ. Pasternak και Δρ. Erickson-Gini.
Ενδείξεις αρχαίου εμπορίου σκλάβων
Τα περισσότερα τεχνουργήματα που ανακαλύφθηκαν στο σημείο, υποδηλώνουν ότι, επρόκειτο για γυναίκες οι οποίες δεν ταξίδεψαν σε αυτό το απόμακρο σημείο με δική τους θέληση. «Είναι πιθανόν, τα αρχαία καραβάνια να έκαναν δουλεμπόριο», εξηγούν οι Δρ.Pasternak και Δρ. Erickson-Gini.
«Κείμενα γραμμένα από τους εμπόρους από την Υεμένη το δεύτερο μισό της πρώτης χιλιετίας π.Χ. (Μινωϊκή), περιγράφουν την αγοραπωλησία γυναικών, από τη Γάζα, την Αίγυπτο, την Ελλάδα, τη Μόαμπ, την Εδώμ.
Μία επιγραφή που ανακαλύφθηκε στην Υεμένη, απαριθμεί 30 γυναίκες που είχαν αγοραστεί στην πόλη της Γάζας. Άλλα στοιχεία που υποδηλώνουν την παρουσία γυναικών, περιλαμβάνουν ένα φυλακτό από τον αρχαίο θεό Bes, προστάτη των γυναικών και των παιδιών από το κακό».
Ανεξάρτητα από το είδος της εμπορικής δραστηριότητας που ελάμβανε χώρα στη γη του σύγχρονου Ισραήλ πριν από 2.500 χρόνια, η ανακάλυψη έχει ωθήσει τους αρχαιολόγους στην επαναξιολόγηση της σημασίας που είχε η περιοχή της ερήμου Negev, στον αρχαίο κόσμο.
Σύμφωνα με τον Eli Escusido, διευθυντή της Ισραηλινής Αρχής Αρχαιοτήτων, «η ανακάλυψη τονίζει τον κεντρικό ρόλο της Negev στην αρχαιότητα, ως διεθνούς κόμβου, κέντρου εμπορίου και συμβολής πολιτισμών».
«Η ανακάλυψη είναι μοναδική και δίνει τη δυνατότητα να αγγίξουμε μικρές, αλλά καθοριστικές στιγμές των ανθρώπων που διέσχισαν την έρημο μέσα από το σημείο αυτό, πριν από αιώνες. Η διεπιστημονική μελέτη θα μας βοηθήσει να εμβαθύνουμε τις γνώσεις μας σχετικά με τις πολιτιστικές και οικονομικές δυναμικές της περιοχής, πριν από χιλιάδες χρόνια».
Από τη στιγμή που, η ομάδα των αρχαιολόγων έχει ανοίξει μόνο δύο από τους δεκάδες τάφους, αυτό που έχουν γνωρίσει, είναι μόνο η κορυφή του «βιβλικού» παγόβουνου.
