Από τη δεκαετία του 1940, όταν εμφανίστηκε για πρώτη φορά ένα κύκλωμα συνδεδεμένων τεχνητών νευρώνων έως σήμερα που η τελευταία λέξη της τεχνολογίας είναι ο συνδυασμός υπολογιστικών πράξεων τέτοιων που να μιμούνται την ανθρώπινη σκέψη, κύλησε τόσο νερό στο αυλάκι της Τεχνητής Νοημοσύνης (ΤΝ), που ο άνθρωπος φοβήθηκε την περαιτέρω ανάπτυξή της, με την Ιταλία να γίνεται η πρώτη χώρα που απαγόρευσε την χρήση του GPT-4, που είναι η πλέον εξελιγμένη εφαρμογή ΤΝ στον κόσμο σήμερα.
Του Θοδωρή Κανέλλου
Κατά τη δεκαετία του 1940 εμφανίστηκε η πρώτη μαθηματική περιγραφή τεχνητού νευρωνικού δικτύου, με πολύ περιορισμένες δυνατότητες επίλυσης αριθμητικών προβλημάτων. Στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο φάνηκε ότι οι υπολογιστικές μηχανές που θα μπορούν να σκέφτονται θα ήταν η εξέλιξη της τεχνολογίας του επόμενου αιώνα, πράγμα που έγινε.
Η ακμή της δεκαετίας του 1950
Η συζήτηση για την κατασκευή μηχανών που σκέφτονται έφτασε στην ακμή της τη δεκαετία του 1950, με πρωτοπόρο των μαθηματικό Άλαν Τούρινγκ. Ο άνθρωπος πίσω από την μηχανή και την σκέψη με τα οποία έσπασε τον κώδικα ENIGMA των Γερμανών, θεωρείται ότι είναι και ο πατέρας της θεωρίας του υπολογισμού και ο προπάτορας της τεχνητής νοημοσύνης (ΤΝ). Η ΤΝ θεμελιώθηκε τυπικά ως πεδίο στη συνάντηση ορισμένων επιφανών Αμερικανών επιστημόνων, το 1956 μεταξύ των οποίων ήταν οι Τζον Μακάρθι, Μάρβιν Μίνσκυ, Κλοντ Σάνον κλπ. Η ΤΝ είναι κλάδος της πληροφορικής που ασχολείται με τη σχεδίαση και την υλοποίηση υπολογιστικών συστημάτων που μιμούνται στοιχεία της ανθρώπινης συμπεριφοράς, κάτι που σημαίνει ότι έχουν μία στοιχειώδη ευφυΐα: Δηλαδή μαθαίνουν, προσαρμόζονται, βγάζουν συμπεράσματα, κατανοούν τα συμφραζόμενα και λύνουν προβλήματα. Ο Τζον Μακάρθι όρισε τον τομέα αυτόν ως «επιστήμη και μεθοδολογία της δημιουργίας νοημόνων μηχανών». Στην πραγματικότητα σήμερα δεν συζητούμε για μηχανές, αλλά για εφαρμογές που λειτουργούν σε υπολογιστές σε τηλέφωνα, σε αυτοκίνητα, σχεδόν παντού.
Η τεχνητή νοημοσύνη αποτελεί πεδίο στο οποίο τέμνονται πολλές επιστήμες, από την πληροφορική και την ψυχολογία, ως την φιλοσοφία, την νευρολογία, και την γλωσσολογία. Στόχος όλων αυτών είναι να φτιάξουν μηχανές, που με τη χρήση ευφυών λογισμικών θα έχουν όσο γίνεται πιο πολλά χαρακτηριστικά της ανθρώπινης σκέψης, του ανθρώπινου εγκέφαλου. Η ΤΝ νοημοσύνη αναμένεται να παίξει ακόμα πιο σημαντικό ρόλο τα επόμενα χρόνια, αν και η απαγόρευση του τελευταίου της προγράμματος από την Ιταλία, δεν αποκλείεται να σημάνει κι ένα πισωγύρισμα, σαν εκείνο που έγινε στα τέλη της δεκαετίας του 60, ως τα μέσα της δεκαετίας του 70, όταν κανείς δεν επένδυε σε αυτήν.
Τι είναι η ΤΝ
Η ΤΝ αναφέρεται στην ικανότητα μιας μηχανής να αναπαράγει τις γνωστικές λειτουργίες ενός ανθρώπου, όπως είναι η μάθηση, ο σχεδιασμός και η δημιουργικότητα. Η τεχνητή νοημοσύνη καθιστά τις μηχανές ικανές να ‘κατανοούν’ το περιβάλλον τους, να επιλύουν προβλήματα και να δρουν προς την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου. Η μηχανή όμως, ο υπολογιστής, για να τα κάνει αυτά, παίρνει κάποια δεδομένα. Κάποτε αυτά τα προμήθευε στην μηχανή ο άνθρωπος, Τώρα μπορεί η μηχανή να τα παίρνει μόνη της, για παράδειγμα με αισθητήρες ή με κάμερες. Τα επεξεργάζεται και βγάζει συμπέρασμα. Η ιστορία έχει δείξει ότι η τεχνολογία έχει ένα χαρακτηριστικό. Δεν σταματά ποτέ. Γνωρίζει κάποιες εποχές με αλματώδη πρόοδο και κάποιες περιόδους ανάπαυσης. Αλλά πάντα προχωρεί μπροστά.
Το βιβλίο
Πρόσφατα κυκλοφόρησε και στην Ελλάδα το βιβλίο «Η εποχή της τεχνητής νοημοσύνης και το ανθρώπινο μέλλον μας». Το υπογράφουν ο Χένρι Κίσινγκερ, πρώην υπουργός εξωτερικών των ΗΠΑ, από τους διασημότερους υπουργούς εξωτερικών στον κόσμο, ο Έρικ Σμιντ, από τα πιο διάσημα στελέχη της Σίλικον Βάλεϊ (έχει διατελέσει Διευθύνων Σύμβουλος και πρόεδρος της Google απ’ το 2001 έως το 2011) και ο Ντάνιελ Χουτενλότσερ, γνωστό μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας των ΗΠΑ, με θητεία στο πασίγνωστο MIT. Και οι τρεις συμφωνούν ότι «ο άνθρωπος έχει ακόμα τον έλεγχο της τεχνητής νοημοσύνης, κι επομένως το καθήκον του είναι να τη διαμορφώσει με βάση τις αξίες του». Πίσω από αυτή την διατύπωση είναι ξεκάθαρος ο κίνδυνος ο άνθρωπος να χάσει κάποτε τον έλεγχο στην ΤΝ.
Στη δεκαετία του ’90 η ΤΝ άρχισε να εκτοξεύεται με την χρήση του διαδικτύου, που επέτρεψε την εκθετική αύξηση της μηχανικής μάθησης. Ταυτόχρονα η ΤΝ άρχισε να επηρεάζεται πάρα πολύ από τη θεωρία των πιθανοτήτων και τη στατιστική. Τα δίκτυα πεποιθήσεων αργότερα έδωσαν νέα ώθηση στην ΤΝ και την συνέδεσαν με τα πιο σχολαστικά μαθηματικά εργαλεία της στατιστικής και της επιστήμης μηχανικών, όπως τα κρυμμένα μαρκοβιανά μοντέλα και τα φίλτρα Κάλμαν.
Τι σκέφτηκε ο άνθρωπος
Η ουσία είναι ότι ο άνθρωπος σκέφτηκε να φτιάξει μηχανές που θα σκέφτονται. Θα σκέφτονται άραγε αντί γι’ αυτόν ή καλύτερα από αυτόν. Εφόσον οι μηχανές κάνουν γρηγορότερα υπολογισμούς από τον άνθρωπο, μπορούν πράγματι με την σύγκριση πάρα πολλών δεδομένων να βγάλουν ασφαλέστερα συμπεράσματα και σε μικρότερο χρόνο από όσο θα χρειάζεται ο άνθρωπος. Οι μηχανές επεξεργάζονται απίστευτα μεγάλο αριθμό δεδομένων πια. και σε απίστευτα μικρό χρόνο.
Ένα παράδειγμα του τι μπορεί να γίνει και πού έχει φτάσει η ΤΝ είναι μια εφαρμογή που θα σου δίνει οδηγίες για το πώς να συμπεριφερθείς και τι να πεις, σε ένα ραντεβού. Είτε είναι το «πρώτο ραντεβού» είτε είναι ένα επαγγελματικό ραντεβού. Ήδη οι εφαρμογές γνωριμιών χρησιμοποιούν αλγόριθμους για να προτείνουν ταίρι και να βελτιώσουν την εμπειρία των χρηστών τους. Η εξέλιξη της τεχνολογίας όμως μπορεί κάποια στιγμή να επιτρέπει ανάλυση της πραγματικότητας την ώρα που αυτή γεννιέται. Όταν δηλαδή είναι σε εξέλιξη το ραντεβού, η εφαρμογή θα μπορεί να κάνει εκτίμηση και ανάλυση των δεδομένων (παλμοί, ομιλία, ιδρώτας, άγχος, ευχαρίστηση και ικανοποίηση του χρήστη) και αμέσως να υπαγορεύει στον χρήστη πώς να συμπεριφερθεί.
Ο Πάπας
Η ΤΝ, στην εφαρμογή Midjourney, επέτρεψε πρόσφατα σε έναν οικοδόμο στις ΗΠΑ να γεμίσει τον κόσμο με φωτογραφίες του Πάπα Φραγκίσκου να φοράει ένα υπερμοντέρνο φουσκωτό (καπιτονέ) μπουφάν. Θα μπορούσε να τον δείχνει να παίζει μπάλα ή να βρίζει. Η Midjourney ανταποκρίνεται σε εντολές και δημιουργεί εικόνες αφού πρώτα επεξεργαστεί δισεκατομμύρια σχετικές εικόνες στο Ίντερνετ. Ο χρήστης μπορεί να φτιάξει όποια εικόνα θέλει. Η τεχνητή νοημοσύνη κάνει θραύση στη βιομηχανία της εικόνας, επιτρέποντας σε οποιονδήποτε να δημιουργήσει ρεαλιστικές εικόνες απλά λέγοντας στην εφαρμογή τι θέλει.
Είναι κάτι που μπορεί να γίνει, έστω κι αν χρειάζεται να πληρώσεις μια συνδρομή. Αργότερα η (όποια)εφαρμογή θα είναι ελεύθερη, γιατί θα έχει βγει μια άλλη πιο εξελιγμένη. Η ευρύτατη χρήση ωστόσο της Τεχνητής Νοημοσύνης ενέχει κινδύνους για πολλά επαγγέλματα. Ήδη πολλές εταιρίες απολύουν προσωπικό και το αντικαθιστούν με εφαρμογές ΤΝ που κάνουν τη δουλειά των απολυμένων. Θα μπορούσε να φανεί υπερβολικό, αλλά ένα από τα πρώτα επαγγέλματα που κινδυνεύουν είναι του δικηγόρου. Και δεν είναι μόνον αυτό.
H ChatGPT είναι η ταχύτερα αναπτυσσόμενη εφαρμογή Διαδικτύου στον κόσμο. Τι κάνει; Κατανοεί και παράγει κείμενο σε ένα ευρύ φάσμα στυλ και μορφών. Έχει χρησιμοποιηθεί σε διάφορες εφαρμογές, όπως chatbots εξυπηρέτησης πελατών, γλωσσική μετάφραση και συστήματα μετατροπής κειμένου σε ομιλία. Η πιο πρόσφατη αναβάθμισή της, είναι το GBT-4. Πιο ισχυρό λογισμικό και πιο έξυπνο. Αναλύει δικανικά έγγραφα ακόμα και το νομικό σύστημα των ΗΠΑ. Έχει τη δυνατότητα λοιπόν να επηρεάσει σημαντικά την κοινωνία αποσκοπώντας τόσο στο καλό όσο και στο κακό. Η εταιρία που την αναπτύσσει (η OpenAI) προσπαθεί να βελτιώσει τον τρόπο κατανόησης και αξιολόγησης των πιθανών επιπτώσεων. Και προσπαθεί να διαβλέψει επικίνδυνες δυνατότητες που ενδέχεται να προκύψουν στο μέλλον.
Η Ευρωπαϊκή αστυνομία
Η Europol για παράδειγμα σκέφτηκε ότι τις δυνατότητες Τεχνητής Νοημοσύνης του ChatGPT μπορεί να τις εκμεταλλευτεί ένας εγκληματίας και να προχωρήσει σε απάτη. Να φτιάξει ένα κείμενο που να μοιάζει ρεαλιστικό και να μέσω αυτού να «ψαρέψει» στοιχεία. Μπορεί να φτιάξει εικόνες και να προκαλέσει συναισθήματα και σκέψεις που δεν θα έκανε μια ομάδα ανθρώπων αν δεν έβλεπε την ψεύτικη εικόνα της εφαρμογής. Μπορεί δηλαδή να κάνει προπαγάνδα και παραπληροφόρηση, τόσο ρεαλιστικά που να μην γίνονται αντιληπτές. Οι κακόβουλοι χρήστες μπορούν να παράγουν και να διαδίδουν επικίνδυνα και ψεύτικα μηνύματα.
Σύμφωνα με την Europol, εκτός από την δημιουργία γλώσσας που μοιάζει με ανθρώπινη to ChatGPT μπορεί να παράγει κώδικα και μάλιστα σε πολλές γλώσσες προγραμματισμού. Άρα ένας που έχει λίγες τεχνικές γνώσεις και όχι γνώσεις προγραμματισμού, μπορεί να φτιάξει κακόβουλο λογισμικό. Το ChatGPT δεν είναι η μόνο στον κόσμο τέτοια εφαρμογή. Η ευρωπαϊκή αστυνομία ανακοίνωσε ότι αποφάσισε να ασχοληθεί με αυτή και όχι με μια άλλη, επειδή αυτή είναι η πιο προβεβλημένη και συχνά χρησιμοποιούμενη εφαρμογή Τεχνητής Νοημοσύνης.
Οι ειδικοί έχουν τόσο θορυβηθεί από το πού μπορεί να φτάσει η κακόβουλή χρήση της ΤΝ που 1000 άτομα, μεταξύ τους ο Έλον Μασκ, ο συνιδρυτής της Apple Στηβ Βόζνιακ και ο Διευθύνων Σύμβουλος της Stability ΑΙ ‘Εμαντ Μοστέκε υπέγραψαν επιστολή που ζητεί να σταματήσει η ανάπτυξη της ΤΝ έως ότου αναπτυχθούν, εφαρμοστούν και ελεγχθούν από ανεξάρτητους εμπειρογνώμονες κοινά πρωτόκολλα ασφαλείας για τέτοιου είδους εφαρμογές. Το GPT-4 είναι επί του παρόντος κλειδωμένο πίσω από τη συνδρομητική υπηρεσία «ChatGPT Plus» της OpenAI της εταιρίας που το έφτιαξε. Αρκεί μια συνδρομή 20 δολαρίων τον μήνα, για να ξεκλειδώσει κάποιος την εφαρμογή.
Η Ιταλία
Έχοντας συνειδητοποιήσει τους κινδύνους, της τεχνητής νοημοσύνης οι ιταλικές αρχές πρόσφατα απαγόρευσαν τη χρήση του ChatGPT. Αφορμή στάθηκε η έρευνα που άρχισε στην OpenAI του chatbot που υποστηρίζεται από τη Microsoft. Η εντολή να αρχίσει έρευνα δόθηκε όταν σημειώθηκε μια παραβίαση ασφάλειας στον κυβερνοχώρο την περασμένη εβδομάδα που αποκάλυψε συνομιλίες χρηστών. Οι πληροφορίες που δημοσιοποιήθηκαν για ένα διάστημα εννέα ωρών περιλάμβαναν ονόματα και επώνυμα, διευθύνσεις χρέωσης, τύπους πιστωτικών καρτών, ημερομηνίες λήξης πιστωτικών καρτών και τα τέσσερα τελευταία ψηφία τους, σύμφωνα με τους Financial Times.
Η ανθρώπινη σκέψη
Ας γυρίσουμε στην αρχική σκέψη για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο άνθρωπος σκέφτηκε να φτιάξει μηχανές που θα σκέφτονται όπως ο ίδιος. Ανθρώπινα. Θέλησε δηλαδή να κατασκευάσει, να αναπαράξει τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Ανεξάρτητα από το πού θα φτάσει η εξέλιξη της τεχνολογίας, το πόσο ισχυροί θα γίνουν οι υπολογιστές και πόσο έξυπνες θα γίνουν οι μηχανές αναζήτησης κλπ, ο ανθρώπινος εγκέφαλος έχει το πλεονέκτημα να μπορεί να συνδυάζει στην σκέψη και την ψυχή του ανθρώπου. Αυτό σημαίνει ότι η ανθρώπινη σκέψη δεν είναι μόνον υπολογισμοί και λογικά συμπεράσματα που προκύπτουν από αυτούς. Η ανθρώπινη σκέψη διαποτίζεται από το συναίσθημα και ενέχει την αξιολόγησή του. Επίσης ο άνθρωπος μπορεί να υπολογίζει και την Ηθική. Οι μηχανές μπορούν;
