Οι άνθρωποι σε όλον τον πλανήτη βλέπουν όλο και λιγότερα άστρα στον ουρανό. Η αλλαγή στην ορατότητα μπορεί να εξηγηθεί από την αύξηση της φωτεινότητας του ουρανού κατά 7-10% ετησίως. Η φωτορύπανση επιδρά με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Ο ρυθμός της αλλαγής είναι ταχύτερος από ό,τι οι δορυφορικές μετρήσεις των εκπομπών τεχνητού φωτός στη Γη θα υποδείκνυαν αρχικά. Αυτό είναι το εύρημα μιας μελέτης που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Science, που διεξήχθη από μια ερευνητική ομάδα με επικεφαλής τον Christopher Kyba του Γερμανικού Ερευνητικού Κέντρου Γεωεπιστημών GFZ και του Ruhr-Universität Bochum με επιστήμονες από το GFZ και το NOIRLab του Εθνικού Ιδρύματος Επιστημών των ΗΠΑ. Ανέλυσαν περισσότερες από 50.000 παρατηρήσεις με γυμνό μάτι από επαγγελματίες και ερασιτέχνες επιστημόνων σε όλον τον κόσμο από το 2011 έως το 2022 ως μέρος του προγράμματος «Globe at Night» Citizen Science Project.
Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τα δεδομένα της επιστήμης των πολιτών αποτελούν σημαντικό συμπλήρωμα σε προηγούμενες μεθόδους μέτρησης.
Περισσότερα από τα μισά άστρα έχουν γίνει… αόρατα λόγω της φωτορύπανσης
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα ότι ένα παιδί που όταν γεννήθηκε σε μια περιοχή, 250 άστρα ήταν ορατά, σήμερα στην ίδια τοποθεσία έπειτα από 18 χρόνια μπορεί να παρατηρήσει το πολύ 100 άστρα, δηλαδή περισσότερα από τα μισά έχουν πια γίνει “αόρατα”.
Το γυμνό ανθρώπινο μάτι θα έπρεπε να μπορεί να δει αρκετές χιλιάδες άστρα σε έναν καθαρό σκοτεινό ουρανό. Δυστυχώς εκτιμάται ότι σε όλο τον κόσμο περίπου το 30% των ανθρώπων – σχεδόν ο ένας στους τρεις – έχει χάσει πια τη θέα του γαλαξία μας λόγω της φωτορύπανσης και το πρόβλημα συνεχώς επιδεινώνεται, σύμφωνα με τη νέα έρευνα.
Οι ερευνητές του διεθνούς επιστημονικού προγράμματος Globe at Night, με επικεφαλής τον Κρίστοφερ Κίμπα του γερμανικού κέντρου ερευνών German Research Center for Geoscience (GFZ) στο Πότσνταμ και του Πανεπιστημίου Ρουρ-Μπόχουμ, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό “Science”, ανέλυσαν στοιχεία της περιόδου 2011-2022 που αφορούσαν συνολικά 51.351 παρατηρήσεις άστρων με γυμνό μάτι από ανθρώπους σε περίπου 19.300 τοποθεσίες σε διάφορες χώρες, κυρίως σε Ευρώπη (3.700) και Βόρεια Αμερική (9.500).
(Α) Γράφημα ράβδων που δείχνει τη χρονική κατανομή. Η συμμετοχή για κάθε έτος υποδιαιρείται ανά ήπειρο, όπως αναφέρεται στο υπόμνημα. (Β) Χωρική κατανομή όλων των ετών μαζί, σε προβολή χάρτη Eckert IV
Εκτιμήθηκε ότι η φωτεινότητα του νυχτερινού ουρανού διπλασιάστηκε σε λιγότερα από οκτώ χρόνια. Η ετήσια αύξηση της φωτεινότητας, που κυμαίνεται από σχεδόν 7% στην Ευρώπη έως 10% στις ΗΠΑ, είναι πολύ μεγαλύτερη εκείνης (περίπου 2% ετησίως) που αφορά την αύξηση του τεχνητού φωτός με βάση τις μετρήσεις ακτινοβολίας από δορυφόρους. Αυτό οφείλεται κυρίως στο ότι οι δορυφόροι μετρούν τη φωτορύπανση καταγράφοντας κυρίως το φως που κατευθύνεται προς τον ουρανό, ενώ οι πολίτες επηρεάζονται κυρίως από την οριζόντια φωτορύπανση, που είναι και η μεγαλύτερη.
Σε πολλές κατοικημένες περιοχές της Γης ο νυχτερινός ουρανός δεν σκοτεινιάζει ποτέ πλήρως, καθώς υπάρχει διάχυτη μια λάμψη τεχνητού φωτός στην ατμόσφαιρα. Αυτή η φωτορύπανση υποσκάπτει τη δυνατότητα παρατήρησης των άστρων τα βράδια. Η εξάπλωση του φωτισμού LED, που εκπέμπει περισσότερο μπλε φως στο οποίο τα μάτια είναι πιο ευαίσθητα, έχει επιδεινώσει την κατάσταση.
Πέραν αυτού, η φωτορύπανση διαταράσσει την φυσική κυκλική μετάβαση από το ηλιακό στο αστρικό φως και αντίστροφα, μια φυσική διαδικασία με την οποία έχουν εξελιχθεί οι βιολογικοί οργανισμοί (μεταξύ άλλων και οι ίδιοι οι άνθρωποι). Μελέτες στο παρελθόν έχουν αναδείξει τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις του τεχνητού φωτισμού, μεταξύ άλλων για ζώα και έντομα, αλλά και γενικότερα για τα οικοσυστήματα της Ευρώπης και άλλων περιοχών, καθώς επίσης για την ανθρώπινη υγεία.
