Αρχαιολογικές ανασκαφές στον τύμβο Aşağıseyit, στην περιοχή Τσαλ, στο Ντενιζλί της Τουρκίας, ρίχνουν φως στο αρχαίο παρελθόν του οικισμού. Η ομάδα, με επικεφαλής τον αναπληρωτή καθηγητή Erim Konakçı του τμήματος Αρχαιολογίας, στο Πανεπιστήμιο της Σμύρνης, αποκάλυψε τα ευρήματα ενός καμένου σπιτιού 4.500 ετών της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού και των 2.300 ετών οχυρωματικών τειχών που ανάγονται στην Ελληνιστική Περίοδο.
Οι ανακαλύψεις προσφέρουν αδιάσειστα στοιχεία που μαρτυρούν ότι η Aşağıseyit, εκτός από αγροτικός οικισμός, ήταν ένα στρατηγικό και πολιτιστικό κέντρο το οποίο κατοικούταν αδιάλειπτα από την Ύστερη Χαλκολιθική μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο.
Ένα σταυροδρόμι πολιτισμών
Κοντά στην κοιλάδα του ποταμού Μεγάλου Μαιάνδρου (Μεντερές), ο τύμβος Aşağıseyit βρίσκεται στη στρατηγική θέση που συνδέει τη δυτική Ανατολία με το κεντρικό οροπέδιο. Σύμφωνα με τα αρχαιολογικά στοιχεία, η περιοχή κατοικήθηκε σε οκτώ διακριτές φάσεις, αναδεικνύοντας χιλιετίες ανθρώπινης δραστηριότητας.
Οι ανασκαφές στο σημείο έχουν αρχίσει απ’ το 2001 και σταδιακά έχουν αποκαλύψει στρώματα από τις προϊστορικές αγροτικές κοινότητες, ελληνιστικά οχυρά και πρώιμες αστικές δομές.
Ο αναπληρωτής καθηγητής Konakçı σημείωσε πως η στρωματογραφία του τύμβου μαρτυρά αδιάλειπτη πολιτιστική αλληλουχία.
“Κάθε στρώμα της Aşağıseyit διηγείται μια ιστορία – από τα σπίτια της Εποχής του Χαλκού μέχρι τις ελληνιστικές οχυρώσεις – προσφέροντας μια σπάνια ευκαιρία να ανιχνεύσουμε την εξέλιξη της ζωής στην Ανατολία μέσα σε χιλιάδες χρόνια”, σημείωσε ο καθηγητής.
Η ζωή και η καταστροφή στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού
Το καμένο σπίτι, το οποίο χρονολογείται περί το 2.500 π.Χ. προσφέρει ξεχωριστά στοιχεία για την οικιακή ζωή στη διάρκεια της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού.
Τα βόρεια και νότια τείχη της κατοικίας ανακαλύφθηκαν σε εντυπωσιακά καλή κατάσταση, έχοντας διατηρήσει τα οικιακά τεχνουργήματα, όπως κεραμικά, ειδώλια, οστέινα και χάλκινα εργαλεία και αποθηκευτικά αγγεία.
Ανάμεσα στις σημαντικότερες ανακαλύψεις, ήταν καρβουνοποιημένοι σπόροι σταφυλιού, οι οποίοι μαρτυρούν ενασχόληση με την αμπελουργία στην πόλη Τσαλ – διάσημη και σήμερα για τους αμπελώνες της – πριν από 4.500 χρόνια.
Σύμφωνα με τις αρχαιοβοτανικές και μικρό – ιζηματικές αναλύσεις, οι κάτοικοι καλλιεργούσαν σπόρους, σύκα και σταφύλια, ύφαιναν και παρήγαγαν κεραμική.
Ενδιαφέρον είναι το γεγονός ότι, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν ακόμη και βρεφικές ταφές στο εσωτερικό των κεραμικών αγγείων (εγχρυτισμός), ένα τελετουργικό που απαντά και σε άλλους χώρους της Εποχής του Χαλκού στην Ανατολία, αναδεικνύοντας τις πνευματικές πεποιθήσεις για τη ζωή και την αναγέννηση.
“Το καμένο σπίτι, εκτός από ένα τραγικό συμβάν, είναι και μια χρονοκάψουλα”, σημείωσε ο Konakçı.
“Μέσα απ’ το στρώμα της καταστροφής του, ανασκευάζουμε μοτίβα της διατροφής, της χειροτεχνικής και των πεποιθήσεων που διαμόρφωναν την καθημερινή ζωή των αρχαίων κατοίκων”.
Ένα οχυρό 2.300 ετών: Φυλάσσοντας την παραμεθόριο
Ακόμη μία σπουδαία ανακάλυψη της πρόσφατης ανασκαφικής αποστολής, ήταν ένα οχυρωματικό τείχος που χρονολογείται γύρω στο 280 π.Χ., της Ελληνιστικής περιόδου.
Το τείχος κατασκευάστηκε εν μέσω συρράξεων μεταξύ των Γαλατών και των Σελευκιδών. Θεωρείται πως λειτούργησε ως στρατιωτικό παρατηρητήριο για την προστασία της περιβάλλουσας γης και των εμπορικών διαδρόμων.
Οι μεταγενέστεροι οικισμοί δεν χτίστηκαν πάνω απ’ την Ελληνιστική δομή και έτσι, οι αρχαιολόγοι κατάφεραν να τους μελετήσουν στην αυθεντική τους μορφή. Η σπάνια κατάσταση διατήρησης, προσφέρει μοναδικά στοιχεία για τα τοπικά δίκτυα άμυνας στην Ανατολία μετά τον θάνατο του Μέγα Αλέξανδρου.
“Οι Σελευκίδες, αφού εδραίωσαν την εξουσία τους, μετά την Μάχη των Ελεφάντων ( 275 – 267 π.Χ. κατά την οποία ο Αντίοχος Α’ Σωτήρ, αντιμετώπισε τους Γαλάτες εισβολείς), κατασκεύασαν μικρά φρούρια και παρατηρητήρια για να προστατεύουν τα εδάφη τους”, εξήγησε o Konakçı.
“Η Aşağıseyit φαίνεται πως ήταν ένα από αυτά τα στρατηγικά οχυρά που περιφρουρούσε τις γόνιμες κοιλάδες της δυτικής Ανατολίας”.
Παράθυρο στο Ελληνιστικό και Ρωμαϊκό παρελθόν
Τα ευρήματα στον τύμβο Aşağıseyit υπερβαίνουν το τοπικό ενδιαφέρον. Συμβάλλουν στη γενική κατανόηση της συνέχειας και της εξέλιξης του οικισμού, της αγροτικής καινοτομίας της στρατιωτικής αρχιτεκτονικής στα τοπίο της δυτικής Ανατολίας.
Η πολυεπίπεδη ιστορία του χώρου ενώνει τις προϊστορικές, αγροτικές κοινωνίες με την πολιτειακή οργάνωση της Ελληνιστικής Εποχής και τη ρωμαϊκή αστικοποίηση.
Στο μέλλον, θα πραγματοποιηθεί ραδιοχρονολόγηση με άνθρακα, μικρό – μορφολογική ανάλυση και γεω – αρχαιολογική χαρτογράφηση με σκοπό την κατανόηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών παραγόντων που διαμόρφωσαν την μακροχρόνια κατοίκηση της αρχαίας πόλης Aşağıseyit.
Τα τεχνουργήματα που ανακαλύφθηκαν στο σημείο θα φυλαχθούν και θα εκτεθούν στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ντενιζλί, προάγοντας τόσο την ακαδημαϊκή έρευνα όσο και τον τουρισμό στην περιοχή.
Διαφυλάσσοντας την κληρονομιά που κρύβεται στο έδαφος
Με την εξέλιξη των ανασκαφών, ο τύμβος Aşağıseyit αναδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους στην Τουρκία.
Οι ανακαλύψεις στην περιοχή, ρίχνουν φως στην ανθρώπινη ιστορία που ανατρέχει πέντε χιλιετίες στο παρελθόν – των κοινοτήτων που καλλιέργησαν, ανέπτυξαν εμπόριο, έχτισαν τα σπίτια και ασκούσαν τη λατρεία τους, στο σημερινό Ντενιζλί.