Ο καθηγητής Δημοσθένης Σαρηγιάννης και η ομάδα του αποκωδικοποιούν καθημερινά για το enikos.gr την ημερήσια επιδημιολογική έκθεση του ΕΟΔΥ, παραθέτοντας τις εκτιμήσεις τους για την πορεία της πανδημίας του κορονοϊού στη χώρα.
“Είμαστε πλέον σε αποκλιμάκωση εδώ και 7 ημέρες, η οποία επιταχύνεται με πτώση του εβδομαδιαίου Μ.Ο. του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής στο 0,8 και πτωτική πορεία στα κρούσματα του τελευταίου 7ημέρου σε όλη τη χώρα” τονίζει ο καθηγητής.
Η ανάλυση που κάνουν για το enikos.gr ο Δημοσθένης Σαρηγιάννης και η ομάδα του:
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός κρουσμάτων ανέρχεται στα 11.058 νέα κρούσματα με τον αντίστοιχο κυλιόμενο μέσο όρο 7 ημερών να διαμορφώνεται στα 16.080. Οι προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (που λαμβάνουν υπόψη την διασπορά όλων των μεταλλαγμένων στελεχών του SARS-CoV-2) είναι 11.684 (ημερήσια νέα κρούσματα) και 17.596 (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) αντίστοιχα. Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ήταν 226.222 και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε στο 4,9 %. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 150.000 την ημέρα, συντελεί στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας, αλλά και να εντοπίζονται περισσότεροι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί, συντελώντας στην ανάσχεση ή έστω στον μετριασμό πιθανής έξαρσης που μπορεί να συμβεί λόγω της εμφάνισης ολοένα και ταχύτερα μεταδιδόμενων στελεχών, σε συνδυασμό με τα υπάρχοντα ανοίγματα. Σημαντικοί σύμμαχοι σε αυτή την προσπάθεια αύξησης του αριθμού των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 αποτελούν εκτός από τα rapid και τα self test, για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE.
Ο αριθμός ημερήσιων θανάτων (76) που καταγράφηκε είναι ελαφρώς αυξημένος σε σχέση με την Τετάρτη (73). Όπως είχαμε προβλέψει ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος που είναι 64,4 παραμένει υψηλός, και τόσο ο αριθμός, όσο και η τάση του, δε συνάδει με τον αριθμό των νοσηλειών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ).
Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ), ο αριθμός είναι οριακά υψηλότερος σε σχέση με την Τετάρτη (359 από 358). Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που νοσηλεύονται σε κλίνες ΜΕΘ με βάση τις προσομοιώσεις της πλατφόρμας CORE, παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, των ασθενών που νοσηλεύονται σε απλές κλίνες στο Σχήμα 2, ενώ η εκτίμησή μας για την πορεία των θανάτων ανά ημέρα παρουσιάζεται στο Σχήμα 3.
Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 2. Αριθμός κρουσμάτων σε σοβαρή κατάσταση (νοσηλευόμενοι σε απλές κλίνες) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Σχήμα 3. Αριθμός θανάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους, όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια (όπως και στην Αττική και τη Θεσσαλονίκη) μέχρι τις 15 Απριλίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 4. Αυτή η προβλεπόμενη πορεία, που αφορά τα κρούσματα, τους νοσηλευόμενους σε απλές κλίνες, όσο και σε ΜΕΘ, καθώς επίσης και τους θανάτους, βασίζεται στις ακόλουθες παραδοχές:
– 360.000 self-test πραγματοποιούνται ημερησίως κατά μέσο όρο πλέον και περίπου 320.000 rapid και PCR test, και οι φορείς που εντοπίζονται θετικοί και θα επιβεβαιώνονται και με τεστ του ΕΟΔΥ, θα εισέρχονται σε καραντίνα 14 ημερών και θα ακολουθεί ιχνηλάτηση των επαφών τους. Σε αυτή τη βάση πιστεύουμε να γίνεται κατανοητή η σημασία του μέτρου, αφού συντελεί αποφασιστικά στη διακοπή αλυσίδων μετάδοσης από ασυμπτωματικούς και προσυμπτωματικούς που χωρίς να έχουν αντιληφθεί ότι είναι φορείς, θα μετέδιδαν τον ιό.
– Τα ισχύοντα ανοίγματα δραστηριοτήτων πραγματοποιούνται με τους προγραμματισμένους όρους προφύλαξης, λαμβάνοντας υπόψη και τα πιο πρόσφατα μέτρα που ισχύουν από 19/02/2022, ενώ ταυτόχρονα δε θα παρατηρηθούν εικόνες αδικαιολόγητης συρροής. Χρειάζεται λοιπόν προσοχή, υπευθυνότητα και σύνεση ώστε να τηρηθούν οι παραπάνω όροι.
– Ο ρυθμός εμβολιασμών θα συνεχιστεί με το ρυθμό που πραγματοποιείται τώρα, δηλαδή περίπου 18.000 ημερησίως, και θα περιλαμβάνει τόσο νέους εμβολιασμούς, όσο και αναμνηστικές δόσεις. Αξίζει να σημειωθεί ότι η μείωση του ρυθμού εμβολιασμού με την αναμνηστική δόση, συντελεί καθοριστικά στην επιβράδυνση της αποκλιμάκωσης που παρατηρείται τις τελευταίες ημέρες, και ότι η διατήρηση του τείχους ανοσίας, είναι υψίστης σημασίας για την πορεία της πανδημίας.
Ο αριθμός των κρουσμάτων που παρατηρείται σήμερα, είναι σημαντικά υψηλότερος από αυτόν που αναμέναμε όταν ξεκίνησε η αποκλιμάκωση του 5ου κύματος και υποδηλώνει διαφυγή ανοσίας. O κυρίως λόγος που συμβαίνει αυτή η διαφυγή ανοσίας, είναι η καθυστέρηση της εφαρμογής της αναμνηστικής δόσης, με δεδομένη τη σημαντική διαφορά στην αποτελεσματικότητα προστασίας μεταξύ εμβολιασμένων με 2 δόσεις και με 3. Επίσης, σημαντική διαφυγή ανοσίας υπάρχει λόγω του αυξημένου ρυθμού επαναμολύνσεων ακόμα και σε σύντομο διάστημα από προηγούμενη μόλυνση, που αποτελεί χαρακτηριστικό του νέου υποστελέχους της Ο (Β.Α.2, ή παραλλαγή Ο-2), το οποίο εικάζεται ότι είναι ακόμη πιο μεταδοτικό από την παραλλαγή Ο κατά 33% μεσοσταθμικά. Συνεπώς, ο συνδυασμός επιβράδυνσης της 3ης δόσης και της παρουσίας του νέου στελέχους, οδήγησαν σε ένα νέο κύμα που θα καθυστερήσει επιπλέον την ταχύτερη αποκλιμάκωση.
Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτεια.
Στις επιμέρους περιοχές με υψηλό υγειονομικό κίνδυνο, σήμερα παρατηρείται μικρότερος αριθμός κρουσμάτων στη Θεσσαλονίκη με 1.074 κρούσματα (1.613 κρούσματα την Τετάρτη), όπως και στην Αττική, με 4.372 κρούσματα (6.230 κρούσματα την Τετάρτη). Η Αττική αντιπροσωπεύει περίπου το 39,5% των κρουσμάτων, και εμφανίζει 4,1 φορές περισσότερα κρούσματα από τη Θεσσαλονίκη. Η ανοδική πορεία των κρουσμάτων στην Αττική, δείχνει να αρχίζει να κάμπτεται σύμφωνα με τις προβλέψεις των προηγουμένων ημερών (Σχήμα 5), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) παρουσιάζεται στο Σχήμα 6.
Σχήμα 5. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική
Σχήμα 6. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE στην Αθήνα
Η πορεία στη Θεσσαλονίκη πλέον είναι πτωτική (Σχήμα 7), ενώ η πορεία των κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) παρουσιάζεται στο Σχήμα 8.
Συμπεράσματα: Με βάση τα σημερινά αποτελέσματα, σε σχέση με την Τετάρτη, παρατηρήθηκε οριακά μεγαλύτερος αριθμός ασθενών σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνωμένοι σε ΜΕΘ) και λίγο μεγαλύτερος αριθμός θανάτων από COVID-19. Σε πανελλαδικό επίπεδο ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του δείκτη θετικότητας διαμορφώθηκε στο 7,4% (η ημερήσια τιμή σήμερα είναι 4,9%) ενώ ο κυλιόμενος εβδομαδιαίος μέσος όρος του πραγματικού αριθμού αναπαραγωγής Rt (δηλαδή ο αριθμός των ατόμων που ένας φορέας μπορεί να επιμολύνει) μειώθηκε στο 0,80 (Rt κάτω από τη μονάδα υποδηλώνει καθαρή μείωση της διασποράς του ιού στην κοινότητα).
O πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt ανά περιφερειακή ενότητα της χώρας παρουσιάζεται στο Σχήμα 58.
Σχήμα 58. Πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt
Η κάμψη της ανοδικής πορείας της προηγούμενης εβδομάδας, δείχνει να εξελίσσεται στην αναμενόμενη πτωτική πορεία και αντικατοπτρίζεται και στον ημερήσιο αριθμό των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών), ο οποίος σήμερα εμφανίζει μείωση σε σχέση με την Τετάρτη και βρίσκεται μόλις πάνω από τις 16.000 (16.038). Για να εδραιωθεί η συστηματική αποκλιμάκωση της πανδημίας, πέρα από την εφαρμογή των μέτρων (σε συνδυασμό με την σημαντική συνειδητοποίηση εκ μέρους του πληθυσμού ότι χρειάζεται προσοχή και σύνεση για την αντιμετώπιση της διασποράς της παραλλαγής Ο), θα πρέπει να στοχεύσουμε στη διατήρηση και την επέκταση της επίκτητης ανοσίας του πληθυσμού, αλλά και στον μεγάλο αριθμό των τεστ συνολικά (μοριακά, rapid και self-test) που πραγματοποιούνται καθημερινά. Για αυτό το λόγο και με δεδομένη τη μεγάλη διασπορά στα σχολεία θεωρούμε πρόωρη τη μείωση των self-test στα παιδιά σχολικής ηλικίας σε ένα μόνο την εβδομάδα από τα δύο που γίνονταν μέχρι τώρα.
Τα πολλά τεστ, η τεχνητή ανοσία σε συνδυασμό με τη φυσική ανοσία του πληθυσμού μετά από νόσηση, θα συντελέσουν στην συστηματική αποκλιμάκωση της πανδημίας, παρόλο που οι επαναμολύνσεις συνεχώς επιβραδύνουν τη συστηματική αποκλιμάκωση. Αντίθετα, με τον υπάρχοντα ρυθμό εμβολιασμού αναμνηστικών δόσεων, και σε συνδυασμό με την παρουσία της Ο-2, διανύουμε άλλο ένα κύμα και που έχει ήδη καθυστερήσει την επερχόμενη αποκλιμάκωση. Σημαντικός παράγοντας τόσο για την αβεβαιότητα των προβλέψεων, αλλά όσο και για τη διαφαινόμενη πορεία της πανδημίας αποτελούν και οι επαναμολύνσεις, και είναι πολύ σημαντικό ότι πλέον παρουσιάζονται στην ημερήσια έκθεση του ΕΟΔΥ και τέτοιου τύπου δεδομένα.
Όσον αφορά στη διαμόρφωση της ανοσίας, αξίζει να επισημανθεί ότι μέχρι την Τετάρτη φτάσαμε στο να είναι πλήρως εμβολιασμένοι με 2 δόσεις το 74% του πληθυσμού. Αντίστοιχα όμως, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η διατήρηση της ανοσίας στους ήδη εμβολιασμένους που έχουν ξεπεράσει το εξάμηνο από τον εμβολιασμό και με τη δεύτερη δόση με τη χορήγηση της ενισχυτικής τρίτης δόσης, έτσι ώστε να μην αντισταθμιστούν οι νέοι εμβολιασμοί, από άτομα στα οποία θα έχει παρέλθει η ανοσία. Έχει εμβολιαστεί με 3 δόσεις περίπου το 55% του πληθυσμού. Είναι κρίσιμο για την επιτυχή αντιμετώπιση της κλιμάκωσης της διασποράς του στελέχους Ο να επιταχυνθεί ο εμβολιασμός με τη 3η δόση και ο εμβολιασμός των παιδιών σχολικής ηλικίας (5-18). Επιπλέον, η αποτελεσματικότητα των συνδυαστικών αυτών εργαλείων πρόληψης της διασποράς, θα πρέπει να αποτελέσει οδηγό για την αντιμετώπιση του κύματος της μετάλλαξης Ο. Υπολογίζουμε ότι αν συνεχιστεί ο χαμηλότερος ρυθμός εμβολιασμού με την τρίτη δόση που παρατηρείται τις τελευταίες 15 ημέρες θα έχουμε γύρω στους 2600 θανάτους περισσότερους από COVID-19 μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2022 σε σχέση με τους θανάτους που θα είχαμε αν ο ρυθμός χορήγησης της τρίτης δόσης παρέμενε στα υψηλά επίπεδα που βρέθηκε στις αρχές του έτους και στο τέλος του 2021.
Η επιδημιολογική εικόνα σε σχέση με την εικόνα την προηγούμενη Πέμπτη, παρουσιάζεται στα συγκριτικά συγκεντρωτικά αποτελέσματα που δίνονται στο Σχήμα 59.
Σχήμα 59. Συγκριτικά αποτελέσματα της επιδημιολογικής εικόνας της σημερινής Πέμπτης (07/04/2022) σε σχέση με την προηγούμενη (31/03/2022)
Όσον αφορά επιμέρους περιοχές, όλες βρίσκονται πάνω από το όριο χαρακτηρισμού ως περιοχές ανησυχίας. Η συγκεντρωτική εικόνα των επιμέρους περιοχών παρουσιάζεται στο Σχήμα 60.
Σχήμα 60. Συγκεντρωτική εικόνα των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών
Η αποτύπωση των τάσεων στις επιμέρους περιοχές, παρουσιάζεται στο Σχήμα 61, όπου παρουσιάζεται ο ρυθμός μεταβολής των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών. Θετικές τιμές του ρυθμού μεταβολής υποδηλώνουν άνοδο, ενώ αρνητικές τιμές υποδηλώνουν πτωτική πορεία.
Σχήμα 61. Συγκεντρωτική εικόνα του ρυθμού μεταβολής των νέων κρουσμάτων ανά 100.000 κατοίκους (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) των επιμέρους περιοχών
Με βάση το Σχήμα 61, αλλά και τη συνολικότερη πορεία των τελευταίων ημερών όπως αυτή αποτυπώνεται στο Σχήμα 58 (πραγματικός αριθμός αναπαραγωγής Rt ανά περιοχή), όλες οι περιοχές είναι είτε σε πτωτική πορεία (όχι όμως τόσο έντονη όσο φαίνεται, και η σημαντική διαφορά σε σχέση με την Τετάρτη μάλλον οφείλεται στη μετάβαση στον τρόπο που κατεγράφησαν τα κρούσματα που δηλώθηκαν μέχρι τις 9:30 το πρωί και όχι μέχρι τις 15:30 όπως γίνονταν μέχρι πρότινος), (με εξαίρεση την προσωρινή αναστροφή στην Ευρυτανία), λόγω της επιπλέον (φυσικής) ανοσίας που διαμορφώθηκε με την πιο πρόσφατη κύμανση, με πιο έντονη στη Πάρο, στη Σαντορίνη και στη Θάσο. Όσον αφορά τις μεγάλες πόλεις, πλέον και η Αττική, αλλά και η Θεσσαλονίκη, έχουν περιέλθει σε πτώση, όπως είχαμε προβλέψει.
Γενικά, τους τελευταίους 2 μήνες, επιβεβαιώνεται η θεωρία της δυναμικής ισορροπίας που έχει ήδη διατυπωθεί από την ομάδα μας. Στην προκειμένη περίπτωση, η χαλάρωση των μέτρων, έδωσε το χώρο στην πιο μεταδοτική μετάλλαξη Ο-2 να αναπτυχθεί και να δώσει μια επιπλέον κύμανση, καθυστερώντας την ταχεία αποκλιμάκωση. Η διαμόρφωση ενός υψηλού κύματος δυσχεραίνει βέβαια από την επιπλέον φυσική ανοσία που διαμορφώνεται (και που προστίθεται στη συνολική επίκτητη και ήδη υπάρχουσα φυσική ανοσία), ακριβώς λόγω της κύμανσης αυτής. Όπως όμως αναφέρθηκε, επιπλέον επιβαρυντικός παράγοντας είναι οι επαναμολύνσεις, ενώ αξίζει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να υπάρχει μειωμένη ανοσία σε άτομα που είχαν εμβολιαστεί με την τρίτη δόση προ 4 μηνών.
Για να περιοριστεί ο κίνδυνος εκτεταμένης αναζωπύρωσης της πανδημίας της παραλλαγής Ο-2 και να επανέλθει η αποκλιμάκωση, απαραίτητες προϋποθέσεις είναι:
(α) να συνεχισθεί με υψηλό ρυθμό τόσο ο εμβολιασμός με την αναμνηστική δόση όσο και να ολοκληρωθεί γρήγορα ο εμβολιασμός των παιδιών σχολικής ηλικίας, και
(β) να συνεχιστεί η τήρηση με υπευθυνότητα των μέτρων που ισχύουν μέχρι να παρατηρηθεί αποκλιμάκωση της διασποράς κάτω από 5000 ημερησίως.
