Σε «Καραϊβική» μετατρέπεται σιγά-σιγά η Κρήτη, με την κλιματική αλλαγή να δημιουργεί συνθήκες «μετανάστευσης» θαλάσσιων ειδών, που έρχονται στη χώρα μας λόγω της αύξηση της θερμοκρασίας, χωρίς να έχουν εχθρούς, με συνέπεια να προκαλούν μεγάλες μειώσεις στους πληθυσμούς των ψαριών που υπάρχουν στις θάλασσες της Κρήτης.
Οι μωβ μέδουσες, τα μπλε καβούρια, τα λεοντόψαρα και οι λαγοκέφαλοι έχουν αυτή τη στιγμή βρει τον απόλυτο παράδεισο στις θάλασσες μας.
Αρμόδιοι επιστήμονες μίλησαν στο neakriti.gr τόσο για την ενημέρωση της κοινής γνώμης, όσο για τα προβλήματα που υπάρχουν, ώστε -μπαίνοντας στο φετινό καλοκαίρι- να γνωρίζουμε τι μπορεί να «συναντήσουμε» στις παραλίες της Κρήτης και πόσο πρέπει να προσέχουμε για να μην βρεθούμε αντιμέτωποι με δυσάρεστες καταστάσεις.
Προσοχή στις μωβ μέδουσες
Σε ό,τι αφορά τις μωβ μέδουσες και τα μπλε καβούρια, η κύρια ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών, Δρ. Γιολάντα Κουλούρη, εξήγησε ότι σε γενικές γραμμές δεν θα πρέπει να έχουμε στην Κρήτη ανησυχία.
Συγκεκριμένα, για τις μωβ μέδουσες η Γιολάντα Κουλούρη δήλωσε: «Σίγουρα υπάρχει κάποιος κόσμος που ανησυχεί γιατί έχει αρχίσει ήδη να κολυμπάει. Όμως, δεν έχουμε παρατηρήσει ακόμα ως ΕΛΚΕΘΕ κάποιου είδους εξάρσεις μεδουσών αυτή την περίοδο. Είναι γνωστό όμως ότι προσπαθούμε να αποφεύγουμε να πηγαίνουμε σε παραλίες όπου παρατηρούμε ότι υπάρχει ένας αριθμός μεδουσών, ο οποίος έτσι κι αλλιώς μας κάνει και οπτικά να μην θέλουμε να μπούμε στη θάλασσα. Γενικά είναι ένα φαινόμενο. Οι μέδουσες υπάρχουν γενικότερα στο θαλάσσιο περιβάλλον. Είναι οι φυσικοί πληθυσμοί. Οι εξάρσεις είναι αυτές οι οποίες απασχολούν τον περισσότερο κόσμο που πηγαίνει στις παραλίες και κολυμπάει. Αυτές οι εξάρσεις οφείλονται κυρίως σε θέματα κλιματικής αλλαγής και αύξησης θερμοκρασίας, αλλά και στην υπεραλίευση».
Είναι η μωβ μέδουσα περισσότερο επικίνδυνη από τις άλλες μέδουσες που γνωρίζουμε στην Κρήτη; Η απάντηση που έδωσε η Δρ. Γιολάντα Κουλούρη ήταν ξεκάθαρη: «Είναι επικίνδυνη στον βαθμό που είναι και οι άλλες μέδουσες, οι οποίες προκαλούν κνησμό, προκαλούν κοκκινίλες. Και ενδεχομένως κάποιοι άνθρωποι που είναι αλλεργικοί να υποστούν μια πιο εκτεταμένη αντίδραση. Μια κορτιζονούχος αλοιφή χρειάζεται στην περίπτωση εκείνη. Σίγουρα ξέπλυμα με θαλασσινό νερό. Μια παγοκύστη πάνω εκεί όπου υπάρχει η κοκκινίλα. Αλλά στην περίπτωση που υπάρχει κάτι σοβαρότερο, θα πρέπει κανείς να πάει είτε σε νοσοκομείο, είτε σε κέντρο υγείας, είτε να απευθυνθεί και σε κάποιο φαρμακείο. Δεν υπάρχει, πάντως, κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα σε ό,τι αφορά τη μωβ μέδουσα».
Η κύρια ερευνήτρια του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών τόνισε πως «η αύξηση της θερμοκρασίας ευνοεί τέτοιου είδους φαινόμενα. Αλλά και η υπερλίευση. Όταν δεν υπάρχουν λόγω της υπεραλίευσης πελαγικά ψάρια, που κατά κανόνα είναι αυτά που τρώνε τις μέδουσες, προφανώς και θα έχουμε την αύξηση των πληθυσμών τους. Στην Κρήτη όμως γενικά το πρόβλημα δεν είναι έντονο. Τοπικά μπορεί κανείς να δει ενδεχομένως κάποιες εξάρσεις. Γενικά στην Κρήτη δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα. Δεν έχουμε ευτροφισμό. Δεν είναι οι θάλασσές μας ρυπασμένες. Είμαστε βέβαια στο νότιο Αιγαίο, όπου παρατηρούνται και τα Λεσεψιανά είδη λόγω της κλιματικής αλλαγής, αλλά σε γενικές γραμμές και σε ό,τι αφορά τις μέδουσες, δεν έχουμε ιδιαίτερα προβλήματα».
«Εάν φανταστείτε τον Θερμαϊκό ή τον Κορινθιακό ή τον Πατραϊκό Κόλπο, όπου κατά καιρούς έχουμε σοβαρές εξάρσεις και μεγάλα προβλήματα με τους λουόμενους, εδώ είμαστε μια χαρά» εξήγησε.
Μπλε καβούρια στην Ελούντα
Αναφορικά με τα μπλε καβούρια, η Δρ. Γιολάντα Κουλούρη τόνισε: «Τα μπλε καβούρια υπάρχουν στον κόλπο της Ελούντας. Αυτή την περίοδο όμως δεν έχουμε κάποιο πρόγραμμα ώστε να παρακολουθούμε τους πληθυσμούς τους. Επομένως, δεν γνωρίζουμε ποια είναι η κατάστασή τους πληθυσμιακά».
Τρώγονται τα μπλε καβούρια; «Τρώγονται και είναι νοστιμότατα. Και δεν είναι επικίνδυνα για τον άνθρωπο. Είναι όμως επικίνδυνα για τους υπόλοιπους οργανισμούς της Ελούντας, όπου, επειδή δεν έχουν κάποιον εχθρό, κυριαρχούν. Και μπορούν να προκαλέσουν μια διατάραξη του οικοσυστήματος της Ελούντας, το οποίο είναι αρκετά ευαίσθητο και είναι και αρκετά ιδιαίτερο και σημαντικό» ανέφερε.
«Τα μπλε καβούρια ήρθαν τα τελευταία δύο-τρία χρόνια στην Κρήτη, λόγω της κλιματικής αλλαγής και μέσω της διώρυγας του Σουέζ» επεσήμανε.
Λεοντόψαρο: «Είναι πολύ νόστιμο και έχει “πλούσιο” φιλέτο»
«Οι λαγοκέφαλοι και τα λεοντόψαρα είναι δύο άλλοι “μετανάστες” στην Κρήτη, που προκαλούν τεράστια προβλήματα. Μάλιστα, τα λεοντόψαρα τρώγονται και είναι νοστιμότατα», λέει χαρακτηριστικά η Δρ. Γιολάντα Κουλούρη, δηλώνοντας σύμφωνη με όσους επισημαίνουν, να βρεθούν τρόποι μαζικής διοχέτευσης των λεοντόψαρων στην αγορά, ώστε να αποκτήσουν εισόδημα οι ψαράδες και κίνητρο για την αλίευσή τους.
«Κι όμως τρώγεται… Είναι πολύ νόστιμο και έχει “πλούσιο” και χορταστικό φιλέτο, αρκεί να έχει ο μάγειρας τις απαραίτητες γνώσεις, ώστε να μην τρυπηθεί από τα τοξικά αγκάθια του…».
Ο λόγος για το καταστροφικό ως προς τη θαλάσσια ζωή λεοντόψαρο, για το οποίο η ιχθυολόγος από τα Χανιά και οργανωτική γραμματέας της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, Σοφία Καπουρνιώτου, προτείνει τη διοχέτευσή του στους χώρους μαζικής εστίασης της Κρήτης, μέσα από μία διαδικασία προσοδοφόρα για τους αλιείς και σωτήρια για τα άλλα είδη που ζουν στις θάλασσές μας!
«Είναι και αυτό ένα καινούριο είδος. Σε ένα καινούριο θαλάσσιο οικοσύστημα που μπαίνει, εκτοπίζει τα υπόλοιπα. Κατά τα λοιπά, είναι ένα νοστιμότατο ψάρι. Και θα πρέπει να βοηθηθούν οι ψαράδες που το αλιεύουν να το περάσουν στην αγορά. Το θέμα είναι οικολογικό, γιατί εκτοπίζει κάποια άλλα, ντόπια είδη. Και αυτό ανατρέπει όλη την ισορροπία κατά τόπους των οικοσυστημάτων. Ενώ αυτό το ψάρι δεν έχει ακόμα βρει τη θέση του στην ελληνική αγορά» ανέφερε στο neakriti.gr η ιχθυολόγος Σοφία Καπουρνιώτου.
Ως προς την τοξικότητα του λεοντόψαρου, η ίδια εξήγησε ότι «έχει μια τοξικότητα στα αγκάθια του, αλλά σπανιότατα παγκοσμίως έχει ακουστεί κάποια πολύ άσχημη κατάληξη για τους ανθρώπους, σε περιπτώσεις αλλεργιών κ.λπ. Άρα αυτό το ψάρι, με σωστό χειρισμό και καθάρισμα, θα μπορούσε να καταναλωθεί».
Αναφορικά με τα οφέλη για τους ίδιους τους αλιείς της Κρήτης, η οργανωτική γραμματέας της Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του Γεωτεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος Σοφία Καπουρνιώτου ανέφερε: «Θα πρέπει να μαθευτεί και να γίνει γνωστό ότι αυτό το ψάρι μπορεί να γίνει ένα από αλιεύσιμα είδη των ψαριών που δίνουν εισόδημα στον ψαρά. Και θα έλεγα ότι σε πρώτη φάση θα μπορούσε να περάσει σαν είδος ξεχωριστό στις ταβέρνες, από εκεί σιγά-σιγά ο κόσμος θα το μάθει. Και θα μπορούσε να το ζητάει να το έχει και στο σπίτι του. Και ο ψαράς και ο ιχθυοπώλης έχουν τα εργαλεία να καθαρίζουν το λεοντόψαρο, όπως και όλα τα υπόλοιπα ψάρια. Αλλά εγώ πιστεύω ότι πρέπει να στοχευτεί η διοχέτευσή του στις ταβέρνες»…
Σε ό,τι αφορά την τιμή του λεοντόψαρου για όσους ψαράδες το έχουν διοχετεύσει στην αγορά, η Σοφία Καπουρνιώτου δήλωσε: «Συνήθως το λεοντόψαρο το καταναλώνουν οι ίδιοι οι ψαράδες. Και ξέρω αρκετούς που το πουλάνε πλέον και σε εμπόρους. Και σε ταβέρνες. Απλά, δεν το ζητάνε. Δεν πιάνει τιμή. Οπότε πρέπει να γίνει πρώτα γνωστό για να πιάσει τιμή. Έχει καλό φιλέτο. Βέβαια στον κόσμο υπάρχει μια σύγχυση, γιατί γενικά υπάρχουν πολλά καινούρια είδη και τα μπερδεύουν. Αλλά το συγκεκριμένο, με σωστό χειρισμό έτσι ώστε να μην πληγωθεί κάποιος από τα αγκάθια του, αφού ανήκει στην οικογένεια των σκορπίνων, μπορεί να καταναλωθεί άφοβα».
Για τους πληθυσμούς του λεοντόψαρου ανέφερε: «Ξέρω ότι υπάρχει παντού, και στο Κρητικό και στο Λιβυκό πέλαγος». Διευκρίνισε ότι «τα λεοντόψαρα δεν είναι επιθετικά. Δεν έχω πληροφορία που να επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο. Μόνο για τους λαγοκέφαλους έχουν κατά καιρούς ακουστεί διάφορα. Εγώ προσωπικά δεν μπορώ να μεταφέρω κάποια πληροφορία σε σχέση με αυτό. Έχουν ακουστεί διάφορα και θα έπρεπε να δει τον λαγοκέφαλο και από αυτή την άποψη. Γιατί άλλα έχουν γίνει γνωστά και άλλα όχι»…
Μεγάλες οι καταστροφές από τους λαγοκέφαλους – Ενεργοποιείται ξανά η Επιτροπή των Εισβολικών Ειδών
«Το μεγάλο πρόβλημα με τα ξενικά, τους Λεσεψιανούς επισκέπτες όπως λέγονται, αυτή τη στιγμή στην Κρήτη παρουσιάζεται κυρίως με την εισβολή του λαγοκέφαλου. Είναι ένα είδος τοξικό. Απαγορεύεται η κατανάλωσή του. Και απ’ ό,τι φαίνεται, δεν έχει σημαντικούς αντιπάλους στις ελληνικές θάλασσες. Και φτάνουμε κατά καιρούς και ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια να βλέπουμε τεράστια κοπάδια ειδικά στην ανατολική και νότια Κρήτη. Και εδώ βόρεια και δυτικά υπάρχει μεγάλο πρόβλημα, αλλά το μεγαλύτερο υπάρχει στην ανατολική και νότια Κρήτη, με αποτέλεσμα να υπάρχουν ολόκληρες ψαριές με λαγοκέφαλους, που κάνουν ζημιά και στα εργαλεία των ψαράδων», τόνισε η ιχθυολόγος Σοφία Καπουρνιώτου.
«Και, όπως καταλαβαίνετε, αυτό, σε συνδυασμό με το γεγονός ότι οι ψαράδες βγαίνουν για να βγάλουν το ψωμί τους και βγάζουν ολόκληρες ψαριές με λαγοκέφαλους και έχουν και κατεστραμμένα εργαλεία, έχει κάνει την κατάσταση γι’ αυτούς καταστροφική. Και δεν έχει βρεθεί και κάποιο χρηματοδοτικό εργαλείο που να τους αποζημιώνει μέχρι στιγμής».
Σε ό,τι αφορά τους πολίτες, η ίδια είναι κατηγορηματική: «Σε καμία περίπτωση, ακόμα και με μια τυχαία σύλληψη λαγοκέφαλου από ερασιτέχνη ψαρά, εκτός του ό,τι απαγορεύεται με νόμο, δεν καταναλώνεται σε καμμία των περιπτώσεων. Και επειδή κατά καιρούς έχουν ακουστεί διάφορα, ότι παίζουν “ρώσικη ρουλέτα” και τα τρώνε γιατί ξέρουν να τα καθαρίζουν κ.λπ., σε καμμία περίπτωση δεν πρέπει να τα καταναλώνουμε. Και γενικότερα, ο κόσμος, οτιδήποτε άγνωστο συναντάει στη θάλασσα, καλό είναι να το δηλώνει στις αντίστοιχες υπηρεσίες. Αυτές οι υπηρεσίες είναι τα Τμήματα Αλιείας της Περιφέρειας Κρήτης. Ακόμα και τα Λιμεναρχεία. Να το αναφέρει και να μην προβαίνει στην κατανάλωση κάποιου είδους που δεν γνωρίζει».
Και συνέχισε: «αυτά τα είδη περνάνε από τη Διώρυγα του Σουέζ από άλλα πιο θερμά πελάγη. Και αρκετά από αυτά τα είδη στις δικές μας θάλασσες δεν έχουν αρκετούς αντιπάλους. Και υπάρχουν πολλά τέτοια είδη που έχουν περάσει και στις κρητικές θάλασσες και στη Μεσόγειο».
Στο μεταξύ, στα άμεσα σχέδια της νέας Διοικούσας Επιτροπής του Παραρτήματος Κρήτης του ΓΕΩΤΕΕ βρίσκεται η ενεργοποίηση και πάλι της Επιτροπής Εισβολικών Ειδών του φορέα, που θα αποτελείται με νέα μέλη με στόχο να ανταποκρίνεται το Παράρτημα άμεσα σε αυτά τα προβλήματα, σε άμεση επικοινωνία και συνεργασία με τα πανεπιστήμια, την Περιφέρεια Κρήτης και το ΕΛΚΕΘΕ.
