Το enikos.gr καθημερινά, μετά τις ανακοινώσεις του ΕΟΔΥ για τον κορονοϊό παρουσιάζει την ποσοτική ανάλυση των επιδημιολογικών δεδομένων, σε συνεργασία με την ομάδα του Δημοσθένη Σαρηγιάννη, διευθυντή του Εργαστηρίου Περιβαλλοντικής Μηχανικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διευθυντή της Ερευνητικής Ομάδας HERACLES για το Εκθεσίωμα και την Ανθρώπινη Υγεία του Κέντρου Διεπιστημονικής Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ.
Ακολουθεί η ανάλυση του καθηγητή Δημοσθένη Σαρηγιάννη και του Δρ. Σπύρου Καρακίτσιου για την εξέλιξη της πανδημίας στη χώρα μας:
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ, ο αριθμός κρουσμάτων του Σαββάτου ανέρχεται στα 1424 νέα κρούσματα, με τα αποτελέσματα να συνάδουν με τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE (n=1407). Ο αριθμός των τεστ που πραγματοποιήθηκαν ήταν 43.310, και σε συνδυασμό με τον αριθμό των κρουσμάτων, ο δείκτης θετικότητας διαμορφώθηκε χθες στο 3,3%. Η πραγματοποίηση αριθμού τεστ σε επίπεδα άνω των 40.000 την ημέρα (όπως και πραγματοποιείται τις τελευταίες ημέρες) ή και ακόμα μεγαλύτερος (όπως και χθες), θα συντελέσει στο να εξάγουμε πιο ασφαλή συμπεράσματα σχετικά με την πορεία της πανδημίας. Γενικά όμως θα πρέπει να αυξηθεί σημαντικά ο αριθμός των τεστ ανίχνευσης του SARS-CoV-2 χρησιμοποιώντας τα rapid test για να καταπολεμηθεί η δυναμική αύξησης της διασποράς στις περιοχές όπου μια τέτοια αύξηση διαφαίνεται από τα μέχρι τώρα δεδομένα και την υπολογιστική πλατφόρμα CORE.
Ο αριθμός θανάτων (23) είναι μειωμένος σε σχέση με προχθές (28), και όπως είχαμε προβλέψει από την προηγούμενη εβδομάδα, δεν αναμένεται να μειωθεί περαιτέρω κάτω από τους 20 (σε επίπεδο μέσης εβδομαδιαίας τιμής), με δεδομένη την αύξηση του αριθμού των κρουσμάτων και την αύξηση του αριθμού των διασωληνωμένων που έχει ήδη ξεκινήσει. Αντίθετα αναμένεται να συνεχίσει με ήπια αυξητική πορεία.
Όσον αφορά στους ασθενείς σε κρίσιμη κατάσταση (διασωληνομένοι σε ΜΕΘ), ο αριθμός τους παρέμεινε σταθερός σε σχέση με προχθές (325 από 325). Σε συνδυασμό με τα αποτελέσματα της τελευταίας εβδομάδας φαίνεται ότι ξεκίνησε η ανοδική πορεία που αναμέναμε. Η καμπύλη εξέλιξης του αριθμού των ασθενών που χρειάζονται διασωλήνωση φαίνεται να ακολουθεί την πορεία που διαφαίνονταν και από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE, όπως αυτή παρουσιάζεται στο Σχήμα 1, ενώ μια εκτίμηση για την πορεία των θανάτων παρουσιάζεται στο Σχήμα 2. Σχήμα 1. Αριθμός κρουσμάτων σε κρίσιμη κατάσταση (ΜΕΘ) σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΟΔΥ και τις προβλέψεις της υπολογιστικής πλατφόρμας CORE.
Η πορεία της μέσης εβδομαδιαίας τιμής των κρουσμάτων, καθώς και του κυλιόμενου μέσου όρου 7 ημερών του αριθμού των κρουσμάτων ανά 100.000 πληθυσμού, όπως έχουν καταγραφεί από τον ΕΟΔΥ και η αναμενόμενη πορεία τους όπως προδιαγράφεται από την υπολογιστική πλατφόρμα CORE για την Ελληνική επικράτεια μέχρι το τέλος του Ιανουαρίου, αποτυπώνονται στο Σχήμα 3. Η ανάλυσή μας έχει επικαιροποιηθεί με βάση την απόφαση εφαρμογής αυστηρού lockdown από την Κυριακή 3 Ιανουαρίου μέχρι και τις 17 Ιανουαρίου. Στις 11 Ιανουαρίου λάβαμε υπόψη το άνοιγμα της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ το άνοιγμα των βιβλιοπωλείων, κομμωτηρίων, λιανικού εμπορίου και των εμπορικών καταστημάτων από τη Δευτέρα 18/1, ενώ επιπλέον, έχει ληφθεί υπόψη το άνοιγμα τις δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης από τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου στις κίτρινες περιοχές. Στις κόκκινες περιοχές, από τη Δευτέρα 1 Φεβρουαρίου έχει γίνει άνοιγμα μόνο των Γυμνασίων (και συνεχίζεται το καθεστώς τηλε-εκπαίδευση για τα Λύκεια), στις οποίες επίσης, η λειτουργία του λιανεμπορίου θα πραγματοποιείται με τη μέθοδο click away, και η λειτουργία καταστημάτων ένδυσης, υπόδησης, βιβλιοπωλείων, κομμωτηρίων και καταστημάτων προσωπικής περιποίησης με προκαθορισμένο ραντεβού (click-in-a-shop) και με 1 άτομο ανά 25 τ.μ. Από σήμερα, έχουν ληφθεί υπόψιν τα περιοριστικά μέτρα που ανακοινώθηκαν στις 5 Φεβρουαρίου) για Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Χαλκίδα και Χαλκιδική και που τέθηκαν σε ισχύ από το Σάββατο 6 Φεβρουαρίου και μέχρι τη Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου, ενώ επιπλέον για την Αθήνα και στο βαθμό που αυτή επηρεάζει όλη την υπόλοιπη Ελλάδα, το αυστηρό lock down που ανακοινώθηκε σήμερα, με εφαρμογή από την Πέμπτη 11/2 έως και τις 28/2.Όπως φαίνεται από το διάγραμμα, από τις 8 Ιανουαρίου έχουμε μια αύξηση κρουσμάτων μέχρι τις 11 Ιανουαρίου η οποία οφείλεται στη μείωση της περιστολής που σημειώθηκε στις γιορτές. Από τις 11 μέχρι τις 18 Ιανουαρίου προβλεπόταν μια μείωση κρουσμάτων λόγω της εφαρμογής του lockdown και η οποία όντως παρατηρήθηκε. Εντούτοις, όπως είχαμε προβλέψει, από τις 23 Ιανουαρίου και έπειτα διαφαίνεται αύξηση στον κυλιόμενο μέσο όρο των κρουσμάτων. Η εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων, σε συνδυασμό με την επικρατούσα μετεωρολογία πρόκειται να επιφέρει μια σταθεροποίηση ή και ελαφρά μείωση των κρουσμάτων τις επόμενες ημέρες. Παρ’ολ’αυτά, μετά από τις 17/2 σημειώνεται μια ελαφρά αύξηση των κρουσμάτων, η οποία αναμένουμε να καμφθεί τις επόμενες ημέρες αλλά και να υπάρξει μια περαιτέρω αύξηση, ως αποτέλεσμα των μέτρων που ελήφθησαν από την προηγουμένη εβδομάδα σε διάφορες περιοχές της χώρας. Σχήμα 3. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Ελληνική επικράτεια
Η πορεία της διασποράς στη Θεσσαλονίκη (Σχήμα 5), ακολουθεί την αύξηση που αναμέναμε αυτή την εβδομάδα. Συνεπώς, παρ’όλο που η κατάσταση ήταν καλή μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα, έχει ξεκινήσει η αναμενόμενη ανοδική τάση με βάση τη λειτουργία δραστηριοτήτων που ήδη ισχύουν (άνοιγμα των δημοτικών και νηπιαγωγείων στις 11 Ιανουαρίου, των οικονομικών δραστηριοτήτων που ξεκίνησαν να λειτουργούν από τις 18 Ιανουαρίου (και που πλέον λειτουργούν με click-away) και το άνοιγμα της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (πλέον μόνο τα γυμνάσια) από την 1η Φεβρουαρίου), οπότε η εντατικοποίηση των ελέγχων ανά δήμο προτείνεται να γίνει και στη μητροπολιτική περιοχή της Θεσσαλονίκης. Παρόλο που η κατάσταση είναι ακόμα συγκρατημένη, οι αβεβαιότητες που εισάγει ο μειωμένος αριθμός των τεστ ανίχνευσης των προηγουμένων ημερών (και ακόμα και χθες σε σχέση με την προηγουμένη εβδομάδα), όσο και η μη πλήρης εικόνα της πραγματικής διασποράς του μεταλλαγμένου στελέχους B.1.1.7. του SARS-CoV-2 στην κοινότητα, καθιστά αναγκαία τη λήψη επιπλέον μέτρων και στη Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι όσο νωρίτερα ληφθούν μέτρα αντιμετώπισης της διασποράς στην κοινότητα, τόσο καλύτερη θα είναι η απόδοσή τους. Εάν σήμερα και αύριο ο αριθμός των επιβεβαιωμένων κρουσμάτων είναι στα ίδια επίπεδα ή και αυξημένος, τότε η άμεση εφαρμογή μέτρων θα είναι επιβεβλημένη σε όλη τη Θεσσαλονίκη και όχι μόνο σε συγκεκριμένους δήμους. Σχήμα 4. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στην Αττική
Σχήμα 34. Πορεία του ημερησίου αριθμού των κρουσμάτων (κυλιόμενος μέσος όρος 7 ημερών) στη Ξάνθη
Mε βάση τα δεδομένα αυτής της εβδομάδας, καλώς εφαρμόσθηκαν τα περιοριστικά μέτρα που ισχύουν από τις 6 Φεβρουαρίου, τα οποία ίσως χρειαστούν επιπλέον αναθεώρηση, με βάση την επιδημιολογική εικόνα που θα επικρατήσει, ενώ επίσης καλώς εφαρμόσθηκε το lockdown μέχρι τις 28 Φεβρουαρίου στην Αθήνα. Με τα μέχρι τώρα δεδομένα, τα μέτρα αυτά φαίνονται να είναι ικανά να αναχαιτίσουν προσωρινά την επέλαση ενός τρίτου κύματος, εν αναμονή και επιπλέον στοιχείων, τόσο για τη μεταδοτικότητα του στελέχους B.1.1.7. του SARS-CoV-2, όσο και της διασποράς του στην κοινότητα.
Παρά την εφαρμογή οριζόντιων μέτρων ανάσχεσης της πανδημίας που εφαρμόσθηκαν από τα τέλη Οκτωβρίου, η πορεία της τελευταίας διαφοροποιείται από περιοχή σε περιοχή. Οι παραπάνω παρατηρήσεις τείνουν στο συμπέρασμα ότι η διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου θα πρέπει να εξεταστεί σε τοπικό επίπεδο. Πλέον προβληματίζουν πέρα από την Αττική, η Αχαΐα, η Εύβοια, η Θάσος, η Χαλκιδική, καθώς επίσης η Αρκαδία, η Αργολίδα, το Ρέθυμνο και το Ηράκλειο. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και η Θεσσαλονίκη, στην οποία προβλέπεται αύξηση του ιικού φορτίου του SARS-CoV-2 στην κοινότητα και αύξηση κρουσμάτων τις επόμενες ημέρες.
Συνολικά, τα τεστ ανίχνευσης θα πρέπει να διπλασιαστούν τουλάχιστον και να δίνεται έμφαση στοχευμένα στις περιφερειακές ενότητες στις οποίες η δυναμική της διασποράς φαίνεται να είναι ανησυχητική για 1-2 ημέρες ώστε να ανιχνεύονται οι ασυμπτωματικοί και προσυμπτωματικοί φορείς και να σπάει η αλυσίδα μετάδοσης βάζοντάς τους σε καραντίνα.
Λόγω της ανησυχίας που εγείρει η παρουσία στην κοινότητα των μεταλλαγμένων στελέχους του SARS-CoV-2 (κυρίως η βρετανική και η νοτιοαφρικανική μετάλλαξη) και προκειμένου να περιορίσουμε ή τουλάχιστον να καθυστερήσουμε την ευρεία διασπορά τους, προτείνουμε τα ακόλουθα μέτρα πριν συζητηθεί το περαιτέρω άνοιγμα εκπαιδευτικών και οικονομικών δραστηριοτήτων:
– εφαρμογή του ήδη υπάρχοντος νομοθετικού πλαισίου για την τηλεργασία (όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά τουλάχιστον 50%) ή ακόμη και αύξηση του ελάχιστου ορίου τηλεργασίας στο 70% όπου αυτό είναι δυνατόν τόσο από δημόσιους όσο και ιδιωτικούς φορείς – είναι απαραίτητο να υπάρξει άμεσα πολύ μεγαλύτερος έλεγχος της εφαρμογής της σχετικής ΚΥΑ από όλους τους εργοδότες του ιδιωτικού και δημόσιου τομέα.– αύξηση του αριθμού των δοκιμών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των δοκιμών RT-PCR όσο και των ταχέων δοκιμών που βασίζονται σε αντιγόνα) σε βιομηχανικές και βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και γενικά σε χώρους εργασίας με μεγάλη πιθανότητα συγχρωτισμού λόγω της φύσης της παραγωγικής διαδικασίας.– αύξηση του αριθμού των δοκιμών (συμπεριλαμβανομένων τόσο των δοκιμών RT-PCR όσο και των ταχέων δοκιμών που βασίζονται σε αντιγόνα) σε ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης τόσο για το διδακτικό προσωπικό όσο και για τους μαθητές (ειδικά αυτά του λυκείου για όσα λύκεια έχουν ήδη ανοίξει ή πρόκειται να ανοίξουν)– χρήση συσκευών καθαρισμού αέρα (συσκευές απολύμανσης και φιλτραρίσματος αέρα) σε σχολικές αίθουσες με πάνω από 17 μαθητές, μέσα μαζικής μεταφοράς, εστιατόρια και δημόσιους κλειστούς χώρους. Αυτό θα συντελέσει σε μείωση κατά 20-25% του συνολικού ρυθμού μετάδοσης (καθώς η αερομεταφερόμενη μετάδοση αντιπροσωπεύει το 25-30% του συνόλου).– αύξηση του αριθμού της γενετικής αλληλούχισης στα δείγματα που λαμβάνονται από τα ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης για να μας επιτρέψουν να εκτιμήσουμε την πραγματική εξάπλωση των μεταλλαγμένων στελεχών στην κοινότητα. Προκειμένου να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, θα πρέπει να ζητηθεί από όλα τα επιστημονικά ιδρύματα που διαθέτουν μια διάταξη αλληλούχισης (κατά προτίμηση next generation sequencing (NGS) ή ακόμα και παλαιότερης γενιάς) να συμβάλουν στην εθνική προσπάθεια περιορισμού της διάδοσης των μεταλλαγμένων στελεχών που χαρακτηρίζονται από δυνατότητα υπερμετάδοσης της τάξης του 30-50% σε σχέση με το μέχρι σήμερα κυρίαρχο στέλεχος του SARS-CoV-2 στον ελληνικό πληθυσμό. Αυτό περιλαμβάνει όχι μόνο τα επίσημα κέντρα μοριακής ανάλυσης αλλά και όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά κέντρα που διαθέτουν όργανα γενετικής αλληλούχισης. Το έργο πρέπει να συντονιστεί από το εθνικό κέντρο αναφοράς στην Αθήνα, αλλά θα πρέπει να μοιραστεί σε ένα αναλυτικό δίκτυο που να συμπεριλάβει όλα τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά εργαστήρια που έχουν την τεχνική ικανότητα να αλληλουχίσουν το γονιδίωμα του κορωνοϊού για να ταυτοποιηθεί όσο το δυνατόν καλύτερα η πραγματική διασπορά των μεταλλαγμένων στελεχών στην ελληνική κοινότητα.– Να γίνει αύξηση του ποσοστού εμβολιασμού στο μέγιστο δυνατό επίπεδο, για να χρησιμοποιηθεί ως ενεργός έλεγχος της δυναμικής της πανδημίας και να δημιουργηθεί τεχνητή ανοσία σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού.Η επιτυχής διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου τους επόμενους δύο μήνες είναι κρίσιμη όχι μόνο για την προστασία της υγείας του πληθυσμού της χώρας αλλά και για την επιτυχημένη λειτουργία του τουρισμού. Καθώς τα τουριστικά πακέτα για τα μεγάλα τουριστικά θέρετρα της χώρας κλείνονται ως επί το πλείστον το Μάρτιο, θα είναι καθοριστικό να έχουμε αποδείξει σε όλο τον κόσμο ότι η Ελλάδα μπορεί να διαχειριστεί επιτυχημένα την υγειονομική κρίση και ότι είναι ένας τουριστικός προορισμός υγειονομικά ασφαλής. Για να συνδυάσουμε την καλή υγειονομική διαχείριση με την προάσπιση της οικονομικής δραστηριότητας και της ομαλής κοινωνικής λειτουργίας θα πρέπει να προετοιμάζουμε τις υποδομές μας με τις μεθόδους που προτείνονται παραπάνω ώστε να μειώνουμε ενεργά την πιθανότητα έκθεσης του πληθυσμού σε μεγάλο ιικό φορτίο. Με δεδομένη την παρουσία των πιο μεταδοτικών μεταλλαγμένων στελεχών στην Ελλάδα, αυτή η απαίτηση γίνεται ακόμη πιο πιεστική σήμερα. Αν θέλουμε να συνδυάσουμε τη χρηστή διαχείριση του υγειονομικού κινδύνου από την COVID-19 με την εύρυθμη λειτουργία της οικονομίας και της κοινωνίας, είναι κρίσιμο να προετοιμάζουμε κατάλληλα τους χώρους εργασίας, εκπαίδευσης, τα μέσα μαζικής μεταφοράς σε επίπεδα υποδομής ώστε να μπορούν να λειτουργήσουν με αυξημένη ασφάλεια και να μην στηριζόμαστε μόνο στα μέτρα περιορισμού δραστηριοτήτων. Ο περιορισμός δραστηριοτήτων και το lockdown είναι τα τελικά μέτρα που παίρνουμε όταν πρέπει να περιορίσουμε την επέκταση της διασποράς του SARS–CoV-2 δραστικά, δεν μπορεί να είναι τα πρώτα μέτρα που παίρνουμε.