«Το εθνικό σύμβολο ανήκει σ ’όλους τους Έλληνες και η ροζ σημαία είναι ένας φόρος τιμής στις γυναίκες θύματα» δηλώνει στην πρώτη αποκλειστική τηλεοπτική συνέντευξη της στον ΑΝΤ1 η εικαστικός Γεωργία Λαλέ που η παρουσία και η μετέπειτα απόσυρση μιας ροζ ελληνικής σημαίας από έκθεση της στο προξενείο της Νέας Υόρκης ύστερα από εντολή του υπουργείου Εξωτερικών προκάλεσε θύελλα διαμαρτυριών.
Η 34χρονη εικαστικός σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης άφησε αιχμές προς την ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών μιλώντας «για λάθος διαχείριση που έδωσε βάση σε μια ακραία πλευρά του Κοινοβουλίου που δεν αντιπροσωπεύει την χώρα μας και ζήτησε να κατέβει μόνο γι’ αυτό τον λόγο». Η κ.Λαλέ θεωρεί ότι η ροζ σημαία αποσύρθηκε γιατί «μια μειονότητα της χώρας μας ήθελε να σιωπήσει τις γυναίκες και εμένα κατ’ επέκταση για να μην μιλήσουμε γι’ αυτά τα συγκεκριμένα θέματα».
Η Ελληνίδα εικαστικός εμφανίστηκε στεναχωρημένη από την εξέλιξη της υπόθεσης και απευθυνόμενη στον υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη, σημείωσε ότι «είναι πολλά τα συγγνώμη που πρέπει να ζητηθούν όχι από εμένα, αλλά συγγνώμη απέναντι στις γυναίκες για το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οι κοινωνικές βάσεις για να τις υποστηρίξουν» για να καταλήξει: «Κατεβάζοντας ένα έργο από μια έκθεση στην ουσία δεν το κατεβάζεις, το ανεβάζεις ακόμα πιο ψηλά. Και είμαι ευχαριστημένη γιατί τα ΜΜΕ μιλούν για τις δολοφονίες γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία μετά από τέτοιο περιστατικό. Είναι πρώτη φορά που είναι το θέμα στην επικαιρότητα χωρίς να έχει πεθάνει μια ακόμη γυναίκα».
Αναλυτικά η συνέντευξη που παραχώρησε η εικαστικός στον ΑΝΤ1:
-Πίστευες ποτέ ότι ένα έργο σου για την γυναικοκτονία και την ενδοοικογενειακή βία θα προκαλούσε τέτοιες αντιδράσεις;
Τέτοια θέματα δεν είναι ευχάριστα να τα συζητούν. Εδώ νομικά δεν έχει γίνει αποδεκτός ο όρος γυναικοκτονία και δυστυχώς διεθνώς μιλάμε ως κοινωνία για εγκλήματα πάθους αντί να μιλάμε για τα δικαιώματα των γυναικών σε μια ζωή με ασφάλεια. Επομένως από αυτή την άποψη περίμενα κάποια αντίδραση, αλλά δεν περίμενα ότι θα έπαιρνε τέτοιες διαστάσεις.
-Πως το βίωσες όλες αυτές τις ημέρες;
Η αλήθεια είναι ότι ήταν μια πρωτόγνωρη εμπειρία για μένα. Στεναχωρήθηκα. Δεν υπάρχει πιο άσχημο συναίσθημα για ένα καλλιτέχνη να κατεβάζει τα έργα του 4 ημέρες μετά την εγκαίνια της έκθεσης. Στεναχωρήθηκα που ζήτησε το υπουργείο Εξωτερικών να κατέβει το έργο μου από το προξενείο ειδικά επειδή η ανεξάρτητη επιτροπή και ο πρόξενος το είχαν εγκρίνει και είχαν στηρίξει τα δύο έργα μου. Ναι, στεναχωρήθηκα. Από την άλλη όμως είμαι πολύ ευχαριστημένη από τα μηνύματα υποστήριξης που έχω δεχθεί από πολύ κόσμο και ειλικρινά πιστεύω ότι αυτή είναι η Ελλάδα.
-Ποιο υποστηρικτικό μήνυμα ξεχώρισες;
Δέχθηκα πολλά μηνύματα από γυναίκες που υπέστησαν ενδοοικογενειακή βία, θύματα βιασμού, φίλες γυναικών που έχασαν τη ζωή τους από τους άντρες τους το 2022.Αυτά τα μηνύματα με άγγιξαν ιδιαιτέρως και εκεί ένιωσα την δύναμη και την σημασία του έργου μου και της τέχνης γενικότερα ως ένα όπλο για την εξέλιξη της κοινωνίας και της ανθρωπότητας. Ήταν μηνύματα από ανώνυμες γυναίκες, γυναίκες της διπλανής πόρτας. Μου έγραψε μια κοπέλα ότι μεγάλωσε σε ένα σπίτι που ο πατέρας της κακοποιούσε την μητέρα της. Μου έγραψε ότι βλέποντας την σημαία σου ακούω τις κραυγές της μαμάς μου. Τις κραυγές της μαμάς μου.
-Σου συμπαραστάθηκαν οι γυναίκες που σου εμπιστεύτηκαν τα σεντόνια;
Ναι. Αυτό που είναι ενδιαφέρον είναι ότι εγώ γενικά στην δουλειά μου χρησιμοποιώ υλικά που μου τα έχουν δώσει άλλοι άνθρωποι. Εχω κάνει μια σειρά και με την αμερικανική σημαία που είναι φτιαγμένη από νοσοκομειακές ρόμπες τις οποίες είτε έχω μαζέψει εγώ ως ασθενής είτε μου τις έχουν δώσει άλλοι ασθενείς ή γιατροί. Το ίδιο και με τα σεντόνια. Το 2021 έκανα μια περφόρμανς στην γκαλερί Αντωνοπούλου που είχε ως θέμα τις γυναικοκτονίες και την ενδοοικογενειακή βία. Με αφορμή αυτή την περφόρμανς ζήτησα από γυναίκες που ζουν στην Ελλάδα να μου δώσουν τα σεντόνια τους. Με τον μόνο όρο ότι τα έχουν χρησιμοποιήσει για να ξεκουραστούν πάνω τους και να ονειρευτούν ένα καλύτερο κόσμο, ένα κόσμο με ασφάλεια και να μπορούν να διεκδικήσουν τις ζωές τους και τα όνειρα τους. Και τα σεντόνια που ήρθαν είχαν αυτά τα χρώματα. Και μετά ήθελα να φτιάξω ένα έργο με αυτό που γίνεται στη χώρα μας, την οποία αγαπώ πάρα πολύ, και τα υλικά ήταν αυτά. Δεν τα διάλεξα εγώ αυτά τα χρώματα, τα σχέδια με τα λουλούδια, τα διάλεξαν οι γυναίκες της Ελλάδας.
– Τι «παρερμηνεύθηκε» τελικά όπως αρχικά δήλωσες;
Η παρερμηνεία που έγινε ήταν ότι πρόσβαλα το εθνικό μας σύμβολο. Το οποίο εμένα με θλίβει πάρα πολύ. Το 2014 όταν ήρθα στις ΗΠΑ έφερα μια ελληνική σημαία που την είχε φτιάξει η γιαγιά μου το 1960, μια μικρή ελληνική σημαία που την είχε φτιάξει από την σχολική ποδιά του πατέρα μου. Με στεναχώρησε που το έργο μου προσβάλει το εθνικό μας σύμβολο και επίσης το έργο μου δεν λέγεται ελληνική σημαία. Το έργο λέγεται σημαία. Έχει τετράγωνα και παραλληλόγραμμα που αναφέρονται στην ελληνική σημαία. Δεν είναι η ελληνική σημαία.
-Δικαιούται η Τέχνη να πειράζει τα εθνικά σύμβολα;
Τα εθνικά σύμβολα ανήκουν στο έθνος. Και οι πολίτες του κάθε Έθνους έχουν το δικαίωμα να εκφράζονται μέσω των αναφορών στα εθνικά τους σύμβολα.
– Τελικά τι ήταν αυτό που φόβισε; Το ότι δυσφημείται η Ελλάδα και ότι αναδεικνύει ένα πρόβλημα υπαρκτό στη χώρα μας που μεγαλώνει;
Όπως γράφει το κείμενο της έκθεσης το θέμα είναι οι γυναικοκτονίες όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά σαν παγκόσμιο φαινόμενο. Επειδή η έκθεση γινόταν στο προξενείο και επειδή είμαι Ελληνίδα έφτιαξα αυτό το έργο στο τι γίνεται στην Ελλάδα. Είναι ένα υπαρκτό θέμα και οι γυναίκες χρειάζονται υποστήριξη από την κοινωνία. Όλες οι γυναίκες χρειάζονται υποστήριξη από την κοινωνία γιατί είμαστε συνεχώς εκτεθειμένες.
– O Μάνος Στεφανίδης , κριτικός τέχνης, έγραψε ότι “είναι χοντρό λάθος να λέμε ότι αυτό το έργο είναι η ελληνική σημαία, είναι ένα σχόλιο πάνω στην ελληνική σημαία”.
Συμφωνώ. Το έργο είναι ένα φόρος τιμής στις γυναίκες, θύματα γυναικοκτονιών και ενδοικογενειακής βίας. Αυτές οι γυναίκες είναι οι ηρωίδες του Έθνους μας και κάθε Έθνους.
-Toν θόρυβο γύρω από το έργο σου προκάλεσε αρχικά ο εκδότης του Εθνικού Κήρυκα, Αντώνης Διαματάρης που στηλίτευσε την πρωτοβουλία του προξένου Κωνσταντίνου Κωνσταντίνου να φιλοξενήσει το έκθεμα στο χώρο του προξενείου και μετά ακολούθησαν τα αρνητικά σχόλια στα κοινωνικά δίκτυα προτού αναδειχθεί στην Βουλή από τον επικεφαλής του κόμματος ΝΙΚΗ.
Εγώ δεν ήμουν ενήμερη ότι είχε δημιουργηθεί θέμα. Έγιναν τα εγκαίνια, όλα καλά. Ο κόσμος ήταν πολύ ευχαριστημένος, μίλησε ο πρόξενος, η επιτροπή , μίλησα εγώ, οι παρευρισκόμενοι χειροκρότησαν, ήταν όλοι συγκινημένοι από τα έργα, δεν είχα ιδέα ότι είχε δημιουργηθεί θέμα.
-Είχαν δηλαδή ενημερωθεί όλοι και δεν υπήρξε παρέμβαση από το υπουργείο Εξωτερικών, η σημαία ήταν κεντρική εικονογράφηση στην ηλεκτρονική πρόσκληση που στάλθηκε μέσω διαδικτύου από το Γενικό Προξενείο για τα εγκαίνια που πραγματοποιήθηκαν στις 15 Δεκεμβρίου και ενώ είχε προηγηθεί το σχόλιο του κ. Διαματάρη στις 13 Δεκεμβρίου.
Ναι.
-Αυτό δημιουργεί ερωτηματικά και αμφιβολίες για το αν η αιτία που δημιουργήθηκε τόσος θόρυβος και αποσύρθηκε η σημαία ήταν μόνο η παραποίηση του εθνικού συμβόλου σε έκθεση μέσα στο προξενείο.
Να σου πω την αλήθεια, δεν με ενδιαφέρει, δεν με αφορά ποια είναι η πραγματική αλήθεια γιατί αποσύρθηκε η σημαία. Σαν καλλιτέχνης και σαν γυναίκα νιώθω ότι η σημαία αποσύρθηκε γιατί μια μειονότητα της χώρας μας ήθελε να σιωπήσει τις γυναίκες και εμένα κατ’ επέκταση για να μην μιλήσουμε για αυτά τα συγκεκριμένα θέματα.
-Υπάρχουν δημοσιεύματα και φήμες ότι τελικά δεν ήσουν στόχος μόνο εσύ και η σημαία αλλά στόχος ήταν και ο πρόξενος και αυτά τα αποδίδουν σε κάποιες εσωτερικές διπλωματικές έριδες
Δεν το γνωρίζω και δεν με αφορά. Νομίζω ότι τους πείραξε το νόημα του έργου μου.
-Το υπουργείο Εξωτερικών και οι επικριτές σου μίλησαν για παραποίηση εθνικού συμβόλου.
Το εθνικό σύμβολο σαν εθνικό σύμβολο αντιπροσωπεύει όλους τους Έλληνες.
– Το υπουργείο Εξωτερικών έκανε λόγο ότι «το προξενείο δεν είναι ιδιωτική γκαλερί.
Η έκθεση είχε εγκριθεί, έγιναν τα εγκαίνια. Δεν ισχύει αυτό.
-Η διαχείριση που έγινε από το υπουργείο Εξωτερικών ήταν σωστή;
Εγώ εκεί νομίζω ότι έγινε λάθος, από την διαχείριση του υπουργείου Εξωτερικών γιατί έδωσε βάση σε μια ακραία πλευρά του Κοινοβουλίου που δεν αντιπροσωπεύει την χώρα μας και ζήτησε να κατέβει μόνο γι’ αυτό τον λόγο.
-Κάποιοι υποστηρίζουν με κείμενα τους ότι θα πρέπει ο κ. Γεραπετρίτης να σου ζητήσει συγνώμη.
Είναι πολλά τα συγνώμη που πρέπει να ζητηθούν, όχι από εμένα, αλλά συγγνώμη απέναντι στις γυναίκες για το γεγονός ότι δεν υπάρχουν οι κοινωνικές βάσεις για να τις υποστηρίξουν.
-Παρά την απόφαση του υπουργείου Εξωτερικών υπήρξε μια συμπαράσταση από τον πολιτικό κόσμο, από την πρώην υπουργό Εξωτερικών Ντόρα Μπακογιάννη, τον υπουργό κ. Καιρίδη, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, Στέφανο Κασσελάκη και τα κόμματα της Αριστεράς.
Το εκτιμώ αυτό βαθύτατα. Γιατί οι προσωπικές επιθέσεις βάζουν σε κίνδυνο και εμένα σαν άτομο. Όταν βγαίνουν μέλη της Βουλής και κάνουν ονομαστικές επιθέσεις εναντίον μου αυτό με εκθέτει σε κινδύνους πρακτικούς.
– Δέχθηκες απειλές;
Δέχθηκα, αλλά ήταν τόσο μεγάλο το κύμα της υποστήριξης που περάσανε και δεν με άγγιξαν.
-Θα ήθελες κάποια στιγμή η σημαία να παρουσιαστεί σε έκθεση στην Ελλάδα;
Θα το ήθελα πάρα πολύ.
-Σου έχει γίνει πρόταση;
Συζητιούνται διάφορα πράγματα και δεν μπορώ να μπω σε λεπτομέρειες.
– Ξέρω ότι στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μέχρι το επόμενο φθινόπωρο φιλοξενεί έργα Ελληνίδων εικαστικών. Θα ήταν μια καλή ευκαιρία να παρουσιαστεί εκεί;
Εκθέτουν εκεί πάρα πολλές φίλες μου που θαυμάζω ιδιαίτερα. Αυτές οι εκθέσεις είναι αποφασισμένες από καιρό, δεν λειτουργεί έτσι, αλλά κάποια στιγμή θα ήθελα το έργο μου να εκτεθεί σ’ ένα μουσείο στην Ελλάδα που να είναι προσβάσιμο σε όλο τον κόσμο.
– Αν συναντούσες τον κ. Γεραπετρίτη τι θα του έλεγες;
Θα του έλεγα ότι κατεβάζοντας ένα έργο από μια έκθεση στην ουσία δεν το κατεβάζεις, το ανεβάζεις ακόμα πιο ψηλά. Και είμαι ευχαριστημένη γιατί τα ΜΜΕ μιλούν για τις δολοφονίες γυναικών και την ενδοοικογενειακή βία μετά από τέτοιο περιστατικό. Είναι πρώτη φορά που είναι το θέμα στην επικαιρότητα χωρίς να έχει πεθάνει μια ακόμη γυναίκα.
-Ποιος είναι ο προσωπικός αντίκτυπος μετά από αυτή την φασαρία;
Ότι είμαι στην σωστή κατεύθυνση ως εικαστικός , ότι το έργο μου έχει απήχηση και ότι συνεχίζω δυναμικά.
-Γνωρίζω ότι παλεύεις με τον καρκίνο. Πως βιώνεις αυτή την εσωτερική επίθεση στο σώμα σου;
Όταν έγινε η διάγνωση το 2018 ήταν κάτι το σοκαριστικό. Από την άλλη μου έδωσε μια ώθηση. Με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι ο χρόνος της ζωής είναι μικρός και ότι δεν πρέπει να αναβάλλω τίποτα για αύριο. Και έτσι ζώ από εδώ και πέρα.
-Όταν επιστρέψεις στην Ελλάδα θα φέρεις την σημαία μαζί σου;
Θέλω πάρα πολύ να την φέρω στην Ελλάδα. Πιστεύω ότι αυτό το έργο πρέπει να είναι στην Ελλάδα.
