Η προσέγγιση της Αιγύπτου από την Τουρκία κρύβει παγίδες για τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα, ωστόσο υπάρχουν κάποια δεδομένα που πλέον είναι δύσκολο να αλλάξουν. Στον απόηχο της επίσκεψης Ερντογάν στο Κάιρο και της συνάντησης με τον Ελ Σίσι, έπειτα από 12 χρόνια απομόνωσης, ο Σουλτάνος πιστεύει ότι θα γοητεύσει τον Φαραώ και θα επιτύχει την ολική επαναφορά στη Μεσόγειο.
του Χρήστου Μαζανίτη
Στην διπλωματία δεν χωρούν συναισθηματισμοί. Βεβαίως κι υπάρχουν οι ιστορικοί, στρατηγικοί και αμυντικοί δεσμοί, όμως όταν πρόκειται για κυριαρχικά δικαιώματα κάθε τέτοια αναφορά βγαίνει εκτός εξίσωσης. Μπορεί σε πρώτη ανάγνωση της είδησης επαναπροσέγγισης Τουρκίας – Αιγύπτου να δημιουργούνται οι εντυπώσεις ότι η Ελλάδα θα είναι η μεγάλη ριγμένη, όμως μία πιο αναλυτική προσέγγιση δείχνει το ακριβώς αντίθετο.
Καταρχάς θα πρέπει κάποιος να δει που βρισκόταν η Ελλάδα το 2010 και που βρίσκεται το 2014. Πριν από 14 χρόνια οι σχέσεις με το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ήταν από τυπικές έως ανύπαρκτες. Σήμερα αυτές οι χώρες αποτελούν τους στρατηγικούς εταίρους με την χώρα μας να έχει πιάσει πλέον θέση σε ένα τραπέζι που κάποτε δεν τολμούσε καν να αντικρύσει.
Η Τουρκία, μετά την στροφή προς το ηπιότερο στις σχέσεις της με την Ελλάδα, πλέον στρέφει την προσοχή της στην Αίγυπτο, με την οποία είχε έρθει σε ευθεία σύγκρουση. Η συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου τεμάχισε το έωλο και παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και έκανε την Τουρκία να καταλάβει πώς πρέπει να επανέλθει στην «διπλωματία των γαλιφιών» αν θέλει να κερδίσει όσο το δυνατόν περισσότερα από τις επιδιώξεις της.
Ο Τούρκος δημοσιογράφος, που θεωρείται ως εξειδικευμένος σε θέματα Μέσης Ανατολής, Fehim Taştekin, σε άρθρο του στην αντιπολιτευόμενη ειδησεογραφική ιστοσελίδα gazeteduvar.com.tr παραθέτει κάποιες αλήθειες για την Τουρκία την εξωτερική πολιτική του Ερντογάν, ειδικά σε σχέση με την Αίγυπτο.
Παρόλο που η Αίγυπτος παραμένει επιφυλακτική, και οι δύο πλευρές κηρύσσουν στα δημόσια μηνύματά τους το «βλέμμα στο μέλλον». Η αμνησία μπορεί να χρησιμεύσει για να καλύψει τα λάθη του Ερντογάν, αλλά η πλήρης λήθη του παρελθόντος δεν είναι υπέρ του Σίσι. Η επιφυλακτικότητα στην προπαρασκευαστική διαδικασία, για την οποία ο Σίσι ήταν απρόθυμος για τουλάχιστον 2 χρόνια, σηματοδότησε ότι ήθελαν να δώσουν προτεραιότητα στην εμπορική-οικονομική ατζέντα και να προχωρήσουν με ελεγχόμενο τρόπο σε πολύπλοκα θέματα όπως η Λιβύη, η ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο, οι θαλάσσιες δικαιοδοσίες και η Μουσουλμανική Αδελφότητα.
Η νέα σελίδα δεν σημαίνει ομαλή αρχή σε κάθε θέμα. Η Τουρκία έχει μπλοκαριστεί ή αποτύχει στις κινήσεις της στη Λιβύη, την Ανατολική Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα που έχουν εκνευρίσει την Αίγυπτο. Ωστόσο, αυτό δεν μεταφράστηκε αυτόματα σε επιτυχία για το Κάιρο. Υπάρχουν πολλά θέματα που πρέπει να συζητηθούν και πολλή απόσταση να διανυθεί.
Τα σχέδια της Τουρκίας να αποκτήσει στρατιωτική βάση στη Λιβύη, οι προσπάθειές της να ενισχύσει το λιβυκό παράρτημα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και η υπογραφή στρατηγικών συμφωνιών που αλλάζουν τα δεδομένα με την πτέρυγα της Τρίπολης στην διαιρεμένη Λιβύη θεωρήθηκαν ως απειλές για τα εθνικά συμφέροντα στο Κάιρο. Έφτασαν όμως σε ένα σημείο που η Αίγυπτος και η Τουρκία συνειδητοποίησαν ότι δεν μπορούσαν να έχουν αποτελέσματα αν δεν πλησίαζαν τις θέσεις τους η μία στην άλλη. Με την υπογραφή συμφωνίας για τη θαλάσσια δικαιοδοσία με την κυβέρνηση της Τρίπολης, η Τουρκία επιχείρησε να διαταράξει την ενεργειακή εξίσωση στην Ανατολική Μεσόγειο, η οποία περιλαμβάνει την Αίγυπτο, το Ισραήλ, την Ελλάδα και Κύπρο.
Η Αίγυπτος, με τη σειρά της, άφησε εκτός την Τουρκία, υπογράφοντας μερική συμφωνία θαλάσσιας δικαιοδοσίας με την Ελλάδα και κηρύσσοντας τα θαλάσσια σύνορά της με τη Λιβύη. Υπάρχουν χαμένοι αλλά όχι νικητές σε αυτά τα αμοιβαία παιχνίδια. Με την εξομάλυνση, τα μέρη μπορεί να βρουν έδαφος να συζητήσουν αυτά τα ζητήματα, αλλά η προσδοκία ότι η Αίγυπτος θα γυρίσει την πλάτη στους εταίρους της στο φόρουμ ενέργειας της Ανατολικής Μεσογείου είναι αβάσιμη. Στη Λιβύη, οι αντιρρήσεις της Αιγύπτου στα σχέδια του Ερντογάν για τη δημιουργία μιας εξαρτημένης δομής ισχύος και τη μονιμοποίηση των στρατιωτικών βάσεων ισχύουν ακόμα.
Το ερώτημα είναι μπορεί να δεχθεί λιγότερα ο Ερντογάν από αυτά που επιδιώκει; Τα γεγονότα λένε «όχι», αφού ούτε το αλυτρωτικό αφήγημα με την «γαλάζια πατρίδα» έχει ξεχάσει, ούτε την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου απέσυρε από τις επιδιώξεις της, ούτε την επέκτασή της στην Λιβύη, ούτε βεβαίως και την προσάρτηση των κατεχομένων.
Αβίαστα, λοιπόν, έρχεται η απορία του ως πότε ο Ερντογάν θα μπορεί να κρατά την αναπνοή του, κάθε φορά που επιχειρεί να το παίξει «καλός» προς τους γείτονες που μέχρι πρότινος ανήκαν στα «σύνορα της καρδιάς του».
