Η «Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ» θεωρείται η νεανική εκδοχή της Μόνα Λίζα που βρίσκεται στο Λούβρο. Άλλοι προβάλλουν ενστάσεις αλλά το μυστήριο παραμένει. Την ζωγράφισε τελικά ο Λεονάρντο ντα Βίντσι;
Ο πίνακας «Σωτήρας του Κόσμου» (Salvator Mundi), που διαφημίστηκε ως το χαμένο αριστούργημα Λεονάρντο ντα Βίντσι, πουλήθηκε για 450,3 εκατομμύρια δολάρια πριν από έξι χρόνια. Κατέχει το ρεκόρ για τον πιο ακριβό πίνακα που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία. Η τιμή πληρώθηκε παρά τον σκεπτικισμό και τον προβληματισμό για την ταυτότητα του καλλιτέχνη, την ποιότητα και την ιστορία του πίνακα.
Τώρα φαίνεται ότι υπάρχει ένας ακόμη πίνακας που διεκδικεί την υπογραφή του Ιταλού πολυμαθούς της Ύστερης Αναγέννησης. Η «Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ» θα εκτεθεί στο Τορίνο. Αν και δεν είναι προς πώληση αυτή τη στιγμή, είναι δύσκολο να μην πιστέψει κανείς ότι οι ιδιώτες που έχουν στην κατοχή τους τον πίνακα δεν μπαίνουν στον πειρασμό.
«Η αρσενική Μόνα Λίζα»
Ο Salvator Mundi έγινε γνωστός ως «η αρσενική Μόνα Λίζα», δίνοντάς στον πίνακα την αίγλη του πιο γνωστού έργου του Λεονάρντο. Ωστόσο το Ίδρυμα «Μόνα Λίζα» στη Ζυρίχη, το οποίο υπερασπίζεται τον πίνακα που παρουσιάζεται στο Τορίνο, προτείνει ότι πρόκειται για την αυθεντική Μόνα Λίζα.
Υποστηρίζει ότι είναι η πρώτη εκδοχή του διάσημου πίνακα, που απεικονίζει μια νεότερη Μόνα Λίζα από εκείνη με την οποία ο Λεονάρντο ντα Βίντσι δούλεψε όλη του τη ζωή, είχε μαζί του στο κάστρο του Amboise όπου πέρασε τα τελευταία του χρόνια, και σήμερα βρίσκεται στο μουσείο του Λούβρου.
Είναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς την γοητεία της Μόνα Λίζα. Κάποιοι χρονολογούν τη μαγνητική φήμη του πίνακα από την κλοπή του το 1911, που έγινε πρωτοσέλιδο παγκοσμίως. Αλλά δεν ήταν τότε που έγινε εμβληματικός. Ο κόσμος είχε ήδη εμμονή με το έργο τέχνης τουλάχιστον από τον 19ο αιώνα, όταν ο κριτικός Walter Pater παρατήρησε ότι η Λίζα στο πράσινο, ομιχλώδες σκηνικό της είναι ένα είδος σέξι «βαμπίρ». Ο πίνακας ήταν διάσημος σε όλη την Ευρώπη αιώνες πριν από αυτό, όταν ο συγγραφέας του 16ου αιώνα Τζόρτζιο Βαζάρι ενθουσιάστηκε καθώς η Μόνα Λίζα φαινόταν να έχει παλμό.
Μήπως, λοιπόν, οι θαυμαστές της Μόνα Λίζα λατρεύουν τον λάθος πίνακα τους τελευταίους πέντε αιώνες; Μήπως θα έπρεπε τελικά να λατρεύουν την «Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ», όπως έχει ονομαστεί, επειδή προηγουμένως ανήκε σε έναν έμπορο έργων τέχνης εκεί;
Κριτικός Guardian: Δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να είναι του Ντα Βίντσι
Σύμφωνα με την άποψη του κριτικού Τέχνης της βρετανικής εφημερίδας Guardian, Jonathan Jones «δεν υπάρχει καμία πιθανότητα να είναι ένας Λεονάρντο (σ.σ. ο πίνακας). Οι ισχυρισμοί που γίνονται για την Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ φαίνονται αβάσιμοι».
Και συνέχισε: «Μου φαίνεται αδιανόητο ότι ο πιο διακριτικός, παρατηρητικός και αμείλικτα υπομονετικός από όλους τους καλλιτέχνες θα είχε δημιουργήσει μια τόσο άθλια και αδιάφορη εικόνα ενός ανθρώπινου προσώπου. Ο Λεονάρντο έκανε υπέροχα πορτρέτα γυναικών πριν καν ξεκινήσει τη Μόνα Λίζα και σε καθένα από αυτά δημιούργησε μια εσωτερική παρουσία που σε στοιχειώνει: τη χλωμή μελαγχολία της Τζινέβρα ντε Μπέντσι, την ενέργεια της Σεσίλια Γκαλεράνι. Η λεγόμενη Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ αντίθετα, στερείται εντελώς προσωπικότητας. Το μειδίαμα της φαίνεται κενό και ψεύτικο σε αντίθεση με το βαθιά μελετημένο χαμόγελο της αληθινής Μόνα Λίζα που αντικατοπτρίζει τις ανατομίες των ανθρώπινων μυών του προσώπου από τον Λεονάρντο, μέχρι τα χείλη».
Όπως εξήγησε ο κριτικός Τέχνης ακόμη και το σχήμα του προσώπου της δεύτερης Μόνα Λίζα φαίνεται λάθος – όχι μόνο επειδή διαφέρει από τον πίνακα του Λούβρου, αλλά επειδή δεν έχει τις κλασικές αναλογίες ή την πραγματική εικόνα που στόχευαν οι καλλιτέχνες της Αναγέννησης. «Έχει χρονολογηθεί με άνθρακα; Μοιάζει με ένα μοντέρνο πρόσωπο, αν και πιθανώς είναι ένα αντίγραφο που έγινε κάπου μεταξύ του 1500 και του 1700, όταν λέγεται ότι έφτασε στη Βρετανία. Αλλά είναι ένα κακό αντίγραφο. Ή ένα εσκεμμένα ψεύτικο», τόνισε ο Jonathan Jones.
Η διαφορά στην εμφάνιση του προσώπου, λέει το ελβετικό ίδρυμα, είναι ότι η Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ είναι μικρότερη σε ηλικία. Ισχυρίζεται ότι έχει αποδείξεις ότι ο Λεονάρντο έκανε δύο εκδοχές του αριστουργήματός του και αυτή είναι η πρώτη, που ξεκίνησε στη Φλωρεντία το 1503.
Η ιστορία που παρουσιάζει για να το «αποδείξει» είναι αμφισβητήσιμη. Η Μόνα Λίζα είναι ένας πίνακας που έχει τεκμηριωθεί πολύ καλά. Τα έγγραφα τεκμηρίωσης δεν δείχνουν ότι υπήρξαν δύο πίνακες, μόνο ένας στον οποίο ο Λεονάρντο δούλεψε για πολλά χρόνια.
Το στοιχείο που βρέθηκε το 2005
Ο Τζόρτζιο Βαζάρι ανέφερε ότι ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ξεκίνησε το διάσημο πίνακα του στην Φλωρεντία και το θέμα είναι η Λίζα ντελ Τζιοκόντο, η σύζυγος του εμπόρου της Φλωρεντίας, Φραντσέσκο ντελ Τζιοκόντο. Το 2005, βρέθηκε ένα σημείωμα σε ένα βιβλίο στη βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης που αποδεικνύει ότι ο συγγραφέας τελικά είχε δίκιο: ένας κυβερνητικός υπάλληλος της Φλωρεντίας έγραψε το 1503 ότι ο Λεονάρντο δούλευε σε ένα πορτρέτο της Λίζας ντελ Τζιοκόντο. Ήταν αυτή του Άιλγουορθ ή εκείνη του Λούβρου;
Σύμφωνα με τον κριτικό Τέχνης του Guardian, τα στοιχεία δείχνουν ότι η αναφορά γινόταν για τον πίνακα που εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου. Επειδή το επιχείρημα του Ιδρύματος Μόνα Λίζα παραλείπει κάτι κρίσιμο σχετικά με αυτήν την πηγή. Τονίζει συγκεκριμένα ότι το πορτρέτο της Μόνα Λίζα του Λεονάρντο ήταν ημιτελές και δεν φαινόταν να τελείωνε σύντομα.
Αυτή η αφήγηση που θέλει τον Λεονάρντο να έκανε την αρχή και να άφησε το καβαλέτο του ενώ εργαζόταν στις εφευρέσεις του ταιριάζει με τη δημιουργία της Μόνα Λίζα του Λούβρου. Οι ακτίνες Χ και άλλες επιστημονικές απεικονίσεις δείχνουν ότι δημιουργήθηκε με έναν περίπλοκο, αργό τρόπο: όταν ο Λεονάρντο για πρώτη φορά ζωγράφισε την Μόνα Λίζα εκείνη δεν χαμογελούσε καν.
Η εμπλοκή του Ραφαήλ
Οι υποστηρικτές του δεύτερου πίνακα υποστηρίζουν επίσης ότι ένα σχέδιο μιας γυναίκας ανάμεσα σε δύο πυλώνες από τον Ραφαήλ είναι αντίγραφο της Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ. Ωστόσο, όταν ο Λεονάρντο ντα Βίντσι ξεκίνησε το πορτρέτο του το 1503 προκάλεσε αίσθηση. Ο Ραφαήλ το είδε στο εργαστήριο του Λεονάρντο και αμέσως άρχισε να σχεδιάζει και να ζωγραφίζει τις δικές του παραλλαγές του πορτρέτου.
Έχει τελικά σημασία εάν έχουμε να κάνουμε με μία δεύτερη γνήσια εκδοχή της Μόνα Λίζα; Πιθανότατα όχι, αφού δεν αλλάζει ουσιαστικά τα όσα γνωρίζουμε για τον Ιταλό πολυμαθή. «Είναι μαγικό ότι ένας καλλιτέχνης που πέθανε το 1519 μπορεί να προκαλέσει τόση φασαρία. Αμφιβάλλω πολύ αν οι ιδιοκτήτες θα καταλήξουν να πουλήσουν κάτι που μοιάζει με φτωχό αντίγραφο ως αυθεντικό Λεονάρντο. Αλλά ακόμα κι αν αναγνωριστεί ως η νεαρή Μόνα Λίζα μέσα από κάποιο χαοτικό μείγμα διαφημιστικής εκστρατείας, κυνισμού και ρομαντισμού, δεν θα βλάψει τον Λεονάρντο», σημείωσε ο Jonathan Jones.
Η ιστορία που είπε ο Ντα Βίντσι για την Μόνα Λίζα
Οι πίνακές του Λεονάρντο ντα Βίντσι είναι πύλες για το εσωτερικό σύμπαν των ανθρώπων και οι πραγματικοί θησαυροί του μεγάλου καλλιτέχνη βρίσκονται στα σημειωματάριά που άφησε πίσω του. Ήταν ένας άνθρωπος που κατανοούσε τα απολιθώματα και τον γεωλογικό χρόνο, σχεδίασε τα τοπία του εσωτερικού κόσμου των ανθρώπων και είδε ότι η ίδια η φύση μας μια μέρα θα ξαναφτιαχτεί από την τεχνολογία.
Όσο για τη Μόνα Λίζα ακόμη και ο ίδιος ο Λεονάρντο ντα Βίντσι αρεσκόταν να δημιουργεί μύθους γύρω από τα δημιουργήματα του. Όταν μια ομάδα εκκλησιαστικών ταξιδιωτών τον επισκέφτηκε στο Amboise κοντά στο τέλος της ζωής του, τους διηγήθηκε μια ιστορία για τη γυναίκα στο καβαλέτο του. Ο Λεονάρντο ισχυρίστηκε ότι η Μόνα Λίζα του ανατέθηκε από τον Τζουλιάνο των Μεδίκων, τον γιο του Λαυρέντιου του Μεγαλοπρεπή, και ήταν πορτρέτο της ερωμένης του. Γιατί; Ήταν μια καλή ιστορία, που συνδύαζε την απήχηση που είχε το όνομα των Μεδίκων με την αύρα μίας μυστικής παράνομης αγάπης. Σίγουρα μία πολύ καλή ιστορία από την πραγματική, δηλαδή ότι αφορούσε μία αξιοσέβαστη κυρία της μεσαίας τάξης της Φλωρεντίας.
«Ο Λεονάρντο, μεταξύ όλων των άλλων ταλέντων του ήξερε να πουλάει την τέχνη και τον εαυτό του. Έτσι κατέληξε να ζει σε ένα δωρεάν πύργο με τους φίλους του σε βάρος του βασιλιά της Γαλλίας. Αν έβλεπε αυτή την τελευταία φασαρία για τη δουλειά του, πιθανότατα θα έδινε την υποστήριξή του στην ύποπτη Μόνα Λίζα του Άιλγουορθ εάν μειωνόταν η τιμή της δημοπρασίας», κατέληξε ο κριτικός Τέχνης του Guardian.
Πηγή: FOXreport.gr
Νέα στοιχεία στο μυστήριο των 250 ετών για το βυθισμένο πλοίο του Κάπτεν Κουκ
