Οι Ράμπο της εφορίας, με εξειδικευμένα ηλεκτρονικά συστήματα, θα διενεργούν ελέγχους σε πραγματικό χρόνο, με στόχο την πάταξη της φοροδιαφυγής, της αισχροκέρδειας και του λαθρεμπορίου. Ειδικό λογισμικό θα σκιαγραφεί το οικονομικό προφίλ όλων των φορολογουμένων και θα ανιχνεύει τους υπόπτους για φοροδιαφυγή και τους στρατηγικούς κακοπληρωτές.
Του ΔΗΜΗΤΡΗ ΧΡΙΣΤΟΥΛΙΑ
Με σύμμαχο την τεχνολογία, η Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ) εξαπολύει μπαράζ ελέγχων, με στόχο τον περιορισμό της φοροδιαφυγής, του λαθρεμπορίου και της αισχροκέρδειας. Οι έλεγχοι εστιάζονται ιδιαίτερα σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για φοροδιαφυγή είτε πρόκειται για επιχειρήσεις είτε για φυσικά πρόσωπα. Σύμμαχος των ελεγκτικών Αρχών για τον εντοπισμό της φοροδιαφυγής είναι διάφορα τεχνολογικά εργαλεία.
Πλέον, οι ελεγκτικές Αρχές θα εστιάσουν τους φορολογικούς ελέγχους και στα κοινωνικά δίκτυα για τον εντοπισμό πωλήσεων προϊόντων χωρίς την έκδοση αποδείξεων στην περίπτωση των εταιρειών ή αδικαιολόγητου πλουτισμού στην περίπτωση των φυσικών προσώπων. Η αρχή γίνεται με τη χρησιμοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης, προκειμένου να εντοπιστούν αδήλωτες πισίνες. Σύμφωνα με τα όσα επεσήμανε πρόσφατα ο διοικητής της ΑΑΔΕ Γιώργος Πιτσιλής, «ο αλγόριθμος σάρωσε συγκεκριμένα σημεία του χάρτη και εντόπισε τα μπλε σημεία, ενώ στη συνέχεια το νευρωνικό δίκτυο ξεχώρισε ποια από αυτά είναι όντως κολυμβητικές δεξαμενές και όχι κάτι άλλο, έβγαλε τις συντεταγμένες και ακολούθησε διασταύρωση μέσω Κτηματολογίου».
Σημειώνεται ότι η ΑΑΔΕ χρησιμοποιεί τον ίδιο αλγόριθμο που χρησιμοποίησαν και οι γαλλικές φορολογικές Αρχές, οι οποίες είχαν εντοπίσει 20.000 αδήλωτες πισίνες, με αποτέλεσμα να επιβληθούν πρόστιμα 10 εκατ. ευρώ στους ιδιοκτήτες τους. Μάλιστα, ο επικεφαλής της ΑΑΔΕ τόνισε ότι το εργαλείο της τεχνητής νοημοσύνης θα χρησιμοποιηθεί και ευρύτερα για την πάταξη της φοροδιαφυγής.
Προς αυτή την κατεύθυνση, στόχος της ΑΑΔΕ είναι, με τη βοήθεια της τεχνολογίας, να περιορίσει σημαντικά τα φαινόμενα φοροδιαφυγής. Όπως αναφέρεται μάλιστα σε πρόσφατη πρόσκληση για τη διενέργεια προκαταρκτικής διαβούλευσης του σχεδίου της διακήρυξης για την ανάθεση Σύμβασης Προμήθειας Συστήματος Προηγμένης Επιχειρησιακής Νοημοσύνης (BI) και Ανάλυσης Δεδομένων (Data Analytics), στόχος -μεταξύ πολλών άλλων- είναι, μέσα από την προμήθεια κατάλληλων λογισμικών και την ανάπτυξη τεχνικών και εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης, να αξιοποιηθούν καλύτερα τα δεδομένα της ΑΑΔΕ. Επίσης, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στον ψηφιακό μετασχηματισμό των φορολογικών και τελωνειακών ελέγχων, με στόχο, μεταξύ άλλων, τη μεγιστοποίηση της απόδοσης ως προς την είσπραξη δημόσιων εσόδων, τη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης, καθώς και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, του λαθρεμπορίου και της αισχροκέρδειας.
Το σύστημα τεχνητής νοημοσύνης περιλαμβάνει τεχνικές με τις οποίες τίθενται υπό επεξεργασία δεδομένα και γίνεται εξαγωγή πληροφοριών από μεγάλα σύνολα δεδομένων, με σκοπό να γίνουν προβλέψεις για μελλοντικά γεγονότα. Αρχικά, τα ιστορικά δεδομένα χρησιμοποιούνται για να χτίσουν ένα μαθηματικό μοντέλο, το οποίο «συλλαμβάνει» τις σημαντικές μελλοντικές τάσεις. Στη συνέχεια, το μοντέλο πρόβλεψης που δημιουργείται χρησιμοποιείται σε τρέχοντα δεδομένα, για να προβλέψει τι θα συμβεί μελλοντικά ή για να προτείνει δράσεις με τις οποίες θα επιτευχθούν τα καλύτερα δυνατά αποτελέσματα.
Η τεχνολογία γενικότερα, όμως, αναμένεται να αξιοποιηθεί ακόμη περισσότερο από τις ελεγκτικές Αρχές προκειμένου να γίνουν αποτελεσματικότεροι οι έλεγχοι. Προς αυτή την κατεύθυνση, μέσα από τη διασύνδεση με τα πληροφοριακά συστήματα ελέγχου, θα παρέχονται δεδομένα για τη διενέργεια έμμεσων τεχνικών ελέγχων και διασταυρώσεων, όπως γίνεται και στην περίπτωση με τις αδήλωτες πισίνες (μετά τον εντοπισμό τους, έγιναν διασταυρώσεις με το Κτηματολόγιο και το Ε9).
Με τη χρήση ειδικών συστημάτων οι στόχοι, μεταξύ άλλων, είναι οι εξής:
- Η διασύνδεση με τα πληροφοριακά συστήματα ελέγχου. Δηλαδή η παροχή δεδομένων για τη υλοποίηση έμμεσων τεχνικών ελέγχων και διασταυρώσεων.
- Η ανάλυση δεδομένων για σκοπούς στόχευσης ελέγχων. Δηλαδή η άντληση και η ανάλυση δεδομένων της ΑΑΔΕ, σε συνδυασμό με δεδομένα από εξωτερικές πηγές (παγκόσμιος ιστός, κοινωνικά δίκτυα, ανοιχτά δεδομένα κ.λπ.) για την αποδοτικότερη επικαιροποίηση ανάλυσης κινδύνων στη στόχευση και προτεραιοποίηση των ελέγχων, σε συμφωνία και προς επίτευξη των στόχων του στρατηγικού και επιχειρησιακού σχεδίου της ΑΑΔΕ.
- Η έγκαιρη ανίχνευση περιστατικών φοροδιαφυγής. Η ανίχνευση δηλαδή σε πραγματικό χρόνο περιστατικών φοροδιαφυγής και λαθρεμπορίου.
- Η κατηγοριοποίηση φορολογουμένων με βάση τη φορολογική τους συμπεριφορά, όπως -για παράδειγμα- εάν είναι στρατηγικοί κακοπληρωτές ή εάν υπάρχουν πιθανότητες να φοροδιαφύγουν.
- Το προφίλ των φορολογουμένων: Εύρεση μη εμφανών ομοιοτήτων μεταξύ των φορολογουμένων, όπως προκύπτουν μετά από δημογραφική, οικονομική και συμπεριφορική ανάλυση του συνόλου του πληθυσμού των φορολογουμένων.
- Η εκτίμηση ρίσκου και η αξιολόγηση κινδύνου: Αξιολόγηση των φορολογουμένων ως προς το ρίσκο μη πληρωμής.
- Η πρόβλεψη εσόδων και οφειλών: Δηλαδή, η πρόβλεψη εσόδων και οφειλών συνολικά ανά φορολογούμενο ή ανά ΔΟΥ, ανά γεωγραφική περιοχή, ανά επάγγελμα, ή οποιαδήποτε άλλη διάσταση βάσει των ιστορικών στοιχείων συμπεριφοράς των φορολογουμένων.
Με τη χρήση ενός καινοτόμου συστήματος ανάλυσης και εξόρυξης δεδομένων, η ΑΑΔΕ θέλει να πετύχει τη δημιουργία μετρήσιμης προστιθέμενης αξίας, προερχόμενης από την εκμετάλλευση των υπαρχόντων και νέων δεδομένων, μεταξύ άλλων, μέσω της διασφάλισης της ακεραιότητας του φορολογικού συστήματος, ενθαρρύνοντας τη συμμόρφωση προς τον φορολογικό κώδικα. Προκειμένου η πλειονότητα των φορολογουμένων να συμμορφώνεται προς τον φορολογικό κώδικα, θα πρέπει να υιοθετηθούν καινοτόμες διαδικασίες που θα εντοπίζουν αυτόματα και θα αντιμετωπίζουν δυνητική μη συμμόρφωση.
Σε πραγματικό χρόνο
Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, τα στελέχη των φορολογικών Αρχών αναμένεται να πραγματοποιήσουν περισσότερους από 30.000 ελέγχους κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού σε νησιά και τουριστικές περιοχές. Με τα τάμπλετ, θα μπορούν να βλέπουν σε πραγματικό χρόνο το φορολογικό προφίλ των επιχειρήσεων που ελέγχουν, θα διενεργούν αυτόματες διασταυρώσεις και επαληθεύσεις, ενώ θα εκδίδουν επιτόπου το σημείωμα με το αποτέλεσμα του ελέγχου. Ειδικότερα, με τη νέα ηλεκτρονική εφαρμογή «ΕΛΕΓΧΟΣLive», οι φοροελεγκτές θα έχουν τη δυνατότητα, μεταξύ άλλων, να τσεκάρουν με αυτόματες διαδικασίες τη γνησιότητα ή μη των αποδείξεων που εκδίδονται από τις ταμειακές μηχανές, να ελέγχουν εάν οι επιχειρήσεις έχουν διαβιβάσει τα δεδομένα των τιμολογίων και των αποδείξεων στην πλατφόρμα myDATA και στα ηλεκτρονικά συστήματα της ΑΑΔΕ και να διενεργούν εξπρές διασταυρώσεις στοιχείων με φορολογικές δηλώσεις, δηλώσεις ΦΠΑ κ.λπ.
Επίσης, θα μπορούν να βλέπουν το «φορολογικό ιστορικό» του επαγγελματία ή της επιχείρησης, δηλαδή εάν έχουν υποπέσει σε παραβάσεις στο παρελθόν ή εάν είναι υπότροποι.
Λουκέτο και πρόστιμο
Με πρόστιμο που μπορεί να φτάσει ακόμη και τα 5.000 ευρώ, αλλά και με λουκέτο, κινδυνεύουν επιχειρήσεις που δεν κόβουν αποδείξεις.
Ειδικότερα, σε συγκεκριμένες επιχειρήσεις που εντοπίζονται να μην έχουν εκδώσει πάνω από 10 αποδείξεις ή να μην έχουν κόψει αποδείξεις αξίας 500 ευρώ και άνω θα επιβάλλεται πρόστιμο από 1.000 έως 2.500 ευρώ, αλλά δεν θα κλείνουν, λόγω της ανάγκης προστασίας του κοινωνικού συνόλου, ειδικά ευπαθών ομάδων ή κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών, οι οποίοι, χωρίς να ευθύνονται οι ίδιοι, μπορεί να υποστούν άδικα μεγάλη ταλαιπωρία λόγω των ποινών σε βάρος των επιχειρήσεων που φοροδιαφεύγουν.
Αν κατά τη διάρκεια νέου ελέγχου στους ίδιους επιχειρηματίες και ελεύθερους επαγγελματίες διαπιστώνεται υποτροπή, τα πρόστιμα θα αυξάνονται στα επίπεδα των 2.500 έως 5.000 ευρώ.
Οι επαγγελματικές κατηγορίες που θα γλιτώνουν το λουκέτο αλλά θα τους επιβάλλεται πρόστιμο είναι οι εξής:
Ιατροί και οδοντίατροι, φυσικοθεραπευτές, κλινικές ή θεραπευτήρια, οίκοι ευγηρίας, λοιπά καταλύματα για άτομα που χρήζουν νοσοκομειακής φροντίδας ή κοινωνικής μέριμνας, εκπαιδευτήρια, σχολές, φροντιστήρια, εργαστήρια ελευθέρων σπουδών, παιδικοί βρεφονηπιακοί σταθμοί και κάθε άλλης φύσης δραστηριότητες με χαρακτήρα διδακτικό ή επαγγελματικής κατάρτισης. Επίσης, ξενοδοχεία, ξενώνες, επιπλωμένα δωμάτια, διαμερίσματα, κατοικίες, οργανωμένες τουριστικές κατασκηνώσεις (camping), δικηγόροι-εργατολόγοι και εταιρείες δικηγόρων, λογιστές, επιχειρήσεις ενοικίασης αυτοκινήτων, μοτοσικλετών, μοτοποδηλάτων, σκαφών και αεροσκαφών, γραφεία τελετών, επιχειρήσεις εκμετάλλευσης τουριστικών λεωφορείων, αλλά και φαρμακεία που εδρεύουν σε δήμους ή σε κοινότητες δήμων με πληθυσμό μέχρι και 5.000 κατοίκους.
Ωστόσο, θα μπαίνει λουκέτο σε όλες τις υπόλοιπες επιχειρήσεις, εφόσον διαπιστώνεται η μη έκδοση ή η ανακριβής έκδοση παραστατικών πώλησης κατά τη διενέργεια επιτόπιου ελέγχου για τη διαπίστωση της εκπλήρωσης των φορολογικών υποχρεώσεων, της τήρησης των βιβλίων και της έκδοσης των φορολογικών στοιχείων, σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις, για φορολογουμένους που ασκούν οποιαδήποτε δραστηριότητα ή διακινούν αγαθά.
Ειδικότερα, θα κλείνουν για δύο ημέρες όσες επιχειρήσεις δεν έχουν εκδώσει πάνω από 10 αποδείξεις ή αποδείξεις αξίας άνω των 500 ευρώ, ανεξαρτήτως του πλήθους τους. Επίσης, για τέσσερις ημέρες θα μπαίνει λουκέτο σε όποια επιχείρηση είναι υπότροπη για μη έκδοση ή ανακριβή έκδοση τουλάχιστον τριών παραστατικών πώλησης, ανεξαρτήτως αξίας. Για 10 ημέρες θα κλείνουν οι επιχειρήσεις που διαπιστώνεται ότι είναι υπότροπες εντός δύο φορολογικών ετών για μη έκδοση ή ανακριβή έκδοση τουλάχιστον τριών παραστατικών πώλησης, ανεξαρτήτως της αξίας τους.
Σημειώνεται ότι, σε περίπτωση που παρεμποδίζεται η διενέργεια κάθε είδους επιτόπιου φορολογικού ελέγχου, με χρησιμοποίηση βίας ή απειλής κατά των ελεγκτικών οργάνων της ΑΑΔΕ, αναστέλλεται μέχρι έναν μήνα η λειτουργία της επαγγελματικής εγκατάστασης.
