Εκλογές στην Τουρκία: «Μια κυβερνητική αλλαγή θα μπορούσε να φέρει τη χώρα πιο κοντά στις ΗΠΑ» – Γράφει ο Γ. Τζογόπουλος

Γεώργιος Ν. Τζογόπουλος
Ο Δρ. Γεώργιος Ν. Τζογόπουλος είναι λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Νίκαιας (CIFE) και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Ανώτερος Συνεργάτης στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής

Η χώρα είναι πολωμένη και έτσι μπορεί να είναι έτοιμη να κάνει μεγάλες αλλαγές, ειδικά μετά από 20 χρόνια ενιαίας διοίκησης. Ωστόσο, η μεσογειακή γεωπολιτική είναι απίθανο να επηρεαστεί σημαντικά ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Αυτό ισχύει και για τις σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας.

Οι τουρκικές προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 14ης Μαΐου είναι καθοριστικής σημασίας για το μέλλον της χώρας. Η διοίκηση του Προέδρου Ταγίπ Ερντογάν λειτουργεί εδώ και περίπου 20 χρόνια, επομένως είτε η φυγή του είτε η συνέχιση της θητείας του θα έχει πολιτικές και οικονομικές επιπτώσεις. Ο Ερντογάν ελπίζει να σημειώσει άλλη μια πολιτική νίκη μετά από αυτές του 2002, του 2007, του 2011, του 2014, του 2015 και του 2018.

Αυτή τη φορά, το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν ηγείται μιας ευρύτερης ομάδας μικρότερων κομμάτων, της Λαϊκής Συμμαχίας. Αυτή η ομάδα περιλαμβάνει το Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP), εταίρο συνασπισμού του AKP.Ο κύριος αντίπαλος της Λαϊκής Συμμαχίας είναι μια άλλη ομάδα κομμάτων που ονομάζεται Συμμαχία του Έθνους. Εδώ, το Κεμαλικό Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης (CHP) και πέντε μικρότερα κόμματα έχουν ενωθεί για να επιχειρήσουν το δύσκολο έργο να συνθέσουν τις ιδεολογίες τους προκειμένου να εκθρονίσουν τον Ερντογάν. Επέλεξαν τον ηγέτη του CHP Kemal Kiliçdaroğlu για να αμφισβητήσουν τον υφιστάμενο.

Μένει να δούμε αν η Συμμαχία του Έθνους αντιπροσωπεύει μια αρκετά ειλικρινή, αξιόπιστη και βιώσιμη πολιτική εναλλακτική λύση έναντι του Ερντογάν ώστε να παρακινήσει την πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών να τον εκδιώξουν.

Τον Ιανουάριο, η Συμμαχία του Έθνους δημοσίευσε το μανιφέστο της, το οποίο λαμβάνει θέσεις για πολιτικές που κυμαίνονται από τη δημόσια διοίκηση και το κράτος δικαίου έως την οικονομία και την εξωτερική πολιτική. Ίσως το πιο ενδιαφέρον μέρος του πολιτικού προγράμματος της ομάδας είναι η αποφασιστικότητά της να αφαιρέσει τις εξουσίες του προέδρου και να αποκαταστήσει κάπως το κοινοβουλευτικό σύστημα που έχει αντικατασταθεί από προεδρικό από το 2018. Η ιδέα είναι να γίνουν αρκετές συνταγματικές τροποποιήσεις που θα αναθεωρήσουν την εκτελεστική εξουσία , το νομοθετικό σώμα και το δικαστικό σώμα και προσθέστε τη λογοδοσία . Αυτή είναι μια τολμηρή ατζέντα. Ακόμα κι αν η Συμμαχία του Έθνους κερδίσει και παραμείνει ενωμένη μετά τις εκλογές, οι συνταγματικές τροποποιήσεις απαιτούν μεγάλες πλειοψηφίες στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση . Η διαδικασία θα είναι περίπλοκη.

Το αποτέλεσμα των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών είναι δύσκολο να προβλεφθεί. Οι υπάρχουσες έρευνες προσφέρουν αμφιλεγόμενα αποτελέσματα, καθιστώντας την πρόγνωση επικίνδυνη. Σε γενικές γραμμές, η εκλογική συμπεριφορά στην Τουρκία επηρεάζεται από παράγοντες όπως η θρησκεία, η γεωγραφία και οι οικονομικές επιδόσεις. Μέχρι τις εκλογές του 2018, το κυβερνών AKP ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχές στο να κερδίσει την πολιτική έγκριση σε διάφορα κοινωνικά στρώματα και να προωθήσει την εθνική οικονομία. Τα τελευταία χρόνια όμως έχει αντιμετωπίσει σοβαρές προκλήσεις. Μια έρευνα της Gallup το 2022 έδειξε ότι το 39% των Τούρκων πολιτών «υπόφερε». Πέρυσι, ο πληθωρισμός έφτασε στο 64% και η λίρα έχασε περίπου το 30% της αξίας της έναντι του δολαρίου ΗΠΑ. Η κατάσταση έγινε ακόμη χειρότερη μετά τους δραματικούς σεισμούς του Φεβρουαρίου. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα , το κόστος επισκευής θα ξεπεράσει τα 34 δισεκατομμύρια δολάρια.

Οι περισσότεροι Τούρκοι πολίτες θεωρούν την οικονομία ως το κύριο μέλημά τους. Μια πρόσφατη έρευνα της Παγκόσμιας Ακαδημίας δείχνει ότι το 28,9% των ερωτηθέντων ενδιαφέρεται περισσότερο για τα οικονομικά προβλήματα, ακολουθούμενη από την τρομοκρατία (15,4%), την προσφυγική κρίση (9,4%), τον περιορισμό των προσωπικών ελευθεριών και δικαιωμάτων (7,8%), την εξωτερική πολιτική (6,1%) ), και το κουρδικό (4,6%). Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις, η δημοτικότητα του AKP δεν επηρεάστηκε σε μεγάλο βαθμό από τους σεισμούς και ο Ερντογάν υπόσχεται να μειώσει τον πληθωρισμό. Τον Απρίλιο, η καταναλωτική εμπιστοσύνη της Τουρκίας αυξήθηκε κατά 9,2% . Από την πλευρά της, η Συμμαχία του Έθνους δεσμεύεται να εφαρμόσει πιο ορθόδοξες οικονομικές πολιτικές και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των παγκόσμιων επενδυτών.

Στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής, η τρέχουσα περίοδος έχει δει την Τουρκία να εξομαλύνει τις σχέσεις με πολλές χώρες, ιδίως το Ισραήλ, την Αίγυπτο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Ακόμη και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις ξεπαγώθηκαν προσωρινά μετά τους σεισμούς. Παρά τη νέα αυτή τάση, τα ακροβατικά του Ερντογάν μεταξύ Ανατολής και Δύσης και η μυϊκή στρατηγική του στη Μεσόγειο έχουν προκαλέσει ανησυχία στην Ουάσιγκτον και την Ιερουσαλήμ καθώς και σε άλλες πρωτεύουσες όπως η Αθήνα και το Κάιρο. Επίσης, η έννοια του «Άξονα της Τουρκίας» της Άγκυρας δεν είναι ιδιαίτερα σαφής. Μια νίκη του Ερντογάν θα οδηγούσε πιθανότατα σε μια επανάληψη τυπικών πολιτικών στη Μεσόγειο, όπου οι εταιρικές σχέσεις συνδυάζονται με εντάσεις. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, οι σχέσεις Ισραήλ-Τουρκίας θα πρέπει να συνεχίσουν στον ίδιο δρόμο προσεκτικής βελτίωσης. Πέρυσι,Η Τουρκία ήταν η πέμπτη πιο σημαντική πηγή ισραηλινών εισαγωγών (5,7 δισεκατομμύρια δολάρια) και ο έβδομος σημαντικότερος προορισμός για τις ισραηλινές εξαγωγές (2,2 δισεκατομμύρια δολάρια) .

Μια κυβερνητική αλλαγή στην Τουρκία θα μπορούσε να φέρει τη χώρα πιο κοντά στις ΗΠΑ, τουλάχιστον ως ένα βαθμό. Η Συμμαχία του Έθνους θα επιδιώξει να επιβεβαιώσει εκ νέου τη ΝΑΤΟϊκή ταυτότητα της Τουρκίας και να ενισχύσει τη συνεργασία με την ΕΕ. Ωστόσο, θα εγκατέλειπε αναμφισβήτητα την πραγματιστική στρατηγική έναντι της Ρωσίας, ένα στοιχείο της εξωτερικής πολιτικής της Άγκυρας που η Ουάσιγκτον δεν αποδέχεται, ειδικά σε στρατιωτικές υποθέσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, ακόμη και μια Τουρκία μετά τον Ερντογάν μπορεί να μην γίνει εκ νέου δεκτή στο πρόγραμμα των F-35 . Επιπλέον, οι μεσογειακές προτεραιότητες της Τουρκίας μετά βίας θα μετατοπίζονταν υπό μια νέα κυβέρνηση. Ο Kiliçdaroğlu δεν είναι πολύ φωνητικός για το Ισραήλ, αλλά πριν από μερικές εβδομάδες έγραψε στο Twitter υπέρ της Παλαιστίνης .

Κατά την ανάλυση των επόμενων βημάτων στην Τουρκία, απαιτείται προσεκτική προσέγγιση. Η πολιτική κατάσταση είναι ρευστή. Οι ψηφοφόροι του φιλοκουρδικού Δημοκρατικού Κόμματος των Λαών (HDP), για παράδειγμα, θα παίξουν ρόλο σε αυτές τις εκλογές, καθώς το HDP δεν έχει προτείνει δικό του υποψήφιο για την προεδρία. Το κόμμα αυτό πήρε 11,7%, 10,7% και 13,1% των ψήφων στις τρεις τελευταίες δημοσκοπήσεις, αντίστοιχα. Όσο συνεχίζεται η πόλωση, μπορούν να προκύψουν νέοι διαχωρισμοί εν μέσω του ανταγωνισμού μεταξύ της Λαϊκής Συμμαχίας και της Συμμαχίας του Έθνους. Επομένως, οι συνθήκες δεν ευνοούν τη βαθιά αλλαγή. Μια σφιχτή εκλογική κούρσα θα κάνει τα πράγματα χειρότερα.

Του Γεώργιου Τζογόπουλου 

Ο Δρ. Γεώργιος Ν. Τζογόπουλος είναι λέκτορας στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο της Νίκαιας (CIFE) και στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης και Ανώτερος Συνεργάτης στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής

Μοιράσου το:

σχολίασε κι εσύ