Σε έναν αγώνα ποδόσφαιρου, οι τερματοφύλακες έχουν έναν βασικό ρόλο. Πρέπει να αποτρέψουν τους αντιπάλους να στείλουν την μπάλα στα δίχτυα της ομάδας τους. Για να κάνουν τη δουλειά τους καλά, πρέπει να είναι έτοιμοι να πάρουν αποφάσεις σε κλάσματα δευτερολέπτου, προκειμένου να εμποδίσουν τους αντιπάλους τους να σκοράρουν.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Current Biology παρουσιάζει μερικές από τις πρώτες αδιάσειστες επιστημονικές αποδείξεις ότι οι τερματοφύλακες παρουσιάζουν θεμελιώδεις διαφορές στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον κόσμο και επεξεργάζονται τις πολυαισθητηριακές πληροφορίες.
«Σε αντίθεση με τους άλλους ποδοσφαιριστές, οι τερματοφύλακες απαιτείται να παίρνουν χιλιάδες πολύ γρήγορες αποφάσεις, βασισμένοι σε περιορισμένες πληροφορίες» αναφέρει ο βασικός συγγραφέας της μελέτης στο Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, Michael Quinn, ο οποίος είναι επίσης πρώην επαγγελματίας τερματοφύλακας και γιος του πρώην διεθνή Ιρλανδού ποδοσφαιριστή, Niall Quinn. «Αυτό μας οδήγησε στην πρόβλεψη ότι οι τερματοφύλακες θα είχαν μια ενισχυμένη ικανότητα να συνδυάζουν πληροφορίες από τις διαφορετικές αισθήσεις τους, και αυτή η υπόθεση επιβεβαιώθηκε από τα αποτελέσματά μας»
«Ενώ πολλοί ποδοσφαιριστές και οπαδοί σε όλο τον κόσμο θα είναι εξοικειωμένοι με την ιδέα ότι οι τερματοφύλακες είναι απλώς “διαφορετικοί” από τους υπόλοιπους παίκτες, με αυτήν την μελέτη έχουμε για πρώτη φορά στην πραγματικότητα αποδεδειγμένα επιστημονικά στοιχεία για να υποστηρίξουμε αυτόν τον ισχυρισμό» λέει ο επικεφαλής ερευνητής της μελέτης επίσης από το Πανεπιστήμιο του Δουβλίνου, David McGovern.
Τεστάροντας την υπόθεση
Με βάση την προσωπική του ιστορία ως επαγγελματίας τερματοφύλακας, ο Quinn είχε ήδη την αίσθηση ότι οι τερματοφύλακες αντιλαμβάνονται τον κόσμο με έναν ιδιαίτερο τρόπο. Κατά το τελευταίο έτος των σπουδών του στην ψυχολογία, θέλησε να δοκιμάσει αυτή την ιδέα.
Για να γίνει αυτό, οι ερευνητές στρατολόγησαν 60 εθελοντές, συμπεριλαμβανομένων επαγγελματιών τερματοφυλάκων, επαγγελματιών ποδοσφαιριστών και άλλων ατόμων ίδιας ηλικίας που δεν παίζουν ποδόσφαιρο. Αποφάσισαν να αναζητήσουν διαφορές μεταξύ των τριών ομάδων σε αυτό που είναι γνωστό ως «παράθυρα χρονικής σύνδεσης (temporal binding windows)». Πρόκειται για το χρονικό παράθυρο κατά το οποίο τα σήματα από τις διαφορετικές αισθήσεις είναι πιθανό να συντηχθούν.
Σε κάθε δοκιμή, στους συμμετέχοντες παρουσιάζονταν μία ή δύο εικόνες (οπτικά ερεθίσματα) σε μια οθόνη. Αυτές οι εικόνες θα μπορούσαν να παρουσιαστούν μαζί με ένα, δύο ή κανένα ηχητικό σήμα (ακουστικά ερεθίσματα). Αυτά τα ερεθίσματα παρουσιάζονταν με διαφορετικά χρονικά διαστήματα μεταξύ τους.
Σε αυτά τα τεστ, οι δοκιμές με μία λάμψη και δύο ηχητικά σήματα οδηγούσαν γενικά στην εσφαλμένη αντίληψη δύο λάμψεων, παρέχοντας αποδεικτικά στοιχεία ότι τα ακουστικά και οπτικά ερεθίσματα έχουν ενοποιηθεί. Αυτή η εσφαλμένη αντίληψη μειώνεται καθώς αυξάνεται το χρονικό διάστημα μεταξύ των ερεθισμάτων, επιτρέποντας στους ερευνητές να μετρήσουν το πλάτος του παραθύρου χρονικής σύνδεσης ενός ατόμου, με ένα στενότερο παράθυρο χρονικής σύνδεσης να υποδηλώνει πιο αποδοτική πολυαισθητηριακή επεξεργασία.
Βασικά ευρήματα
Συνολικά, οι δοκιμές τους έδειξαν ότι οι τερματοφύλακες είχαν σημαντικές διαφορές στην ικανότητα της πολυαισθητηριακής επεξεργασίας. Συγκεκριμένα, οι τερματοφύλακες είχαν ένα στενότερο παράθυρο χρονικής σύνδεσης σε σχέση με τους ποδοσφαιριστές και τους μη ποδοσφαιριστές, γεγονός που υποδηλώνει μια πιο ακριβή και γρήγορη εκτίμηση του συγχρονισμού των οπτικοακουστικών ερεθισμάτων.
Τα αποτελέσματα των δοκιμών αποκάλυψαν και μια ακόμη διαφορά. Οι τερματοφύλακες δεν έδειξαν τόσο μεγάλη αλληλεπίδραση μεταξύ των οπτικών και ακουστικών πληροφοριών. Το εύρημα υποδηλώνει ότι οι τερματοφύλακες είχαν μεγαλύτερη τάση να διαχωρίζουν τα αισθητηριακά σήματα. Με άλλα λόγια, ενοποιούσαν τις λάμψεις και τα ηχητικά σήματα σε μικρότερο βαθμό.
«Προτείνουμε ότι αυτές οι διαφορές απορρέουν από τη μοναδική φύση της θέσης του τερματοφύλακα, η οποία δίνει προτεραιότητα στην ικανότητα των τερματοφυλάκων να παίρνουν γρήγορες αποφάσεις, συχνά με βάση μερικές ή ελλιπείς αισθητηριακές πληροφορίες» αναφέρουν οι ερευνητές.
Υποθέτουν ότι η τάση διαχωρισμού των αισθητηριακών πληροφοριών προέρχεται από την ανάγκη των τερματοφυλάκων να παίρνουν γρήγορες αποφάσεις με βάση οπτικές και ακουστικές πληροφορίες που έρχονται σε διαφορετικούς χρόνους. Για παράδειγμα, οι τερματοφύλακες παρακολουθούν τον τρόπο με τον οποίο κινείται μια μπάλα στον αέρα και χρησιμοποιούν επίσης τον ήχο της μπάλας την ώρα που ένας ποδοσφαιριστής την κλωτσάει.
Ωστόσο, η σχέση μεταξύ αυτών των ερεθισμάτων στον χρόνο θα εξαρτηθεί από το σημείο στο γήπεδο που βρίσκεται ο ποδοσφαιριστής που κάνει το σουτ. Έπειτα από επανειλημμένη έκθεση σε αυτά τα σενάρια, οι τερματοφύλακες μπορεί να αρχίσουν να επεξεργάζονται τα αισθητηριακά ερεθίσματα χωριστά παρά να τα συνδυάζουν.
Μελλοντικές έρευνες
Οι ερευνητές δηλώνουν ότι ελπίζουν να εξερευνήσουν άλλα ερωτήματα σε μελλοντικές μελέτες, συμπεριλαμβανομένου του ενδεχόμενου οι παίκτες με άλλες εξαιρετικά εξειδικευμένες θέσεις, όπως οι επιθετικοί και οι κεντρικοί αμυντικοί, να παρουσιάζουν επίσης αντιληπτικές διαφορές. Είναι επίσης περίεργοι να μάθουν τι έρχεται πρώτο.
«Θα μπορούσε το στενότερο παράθυρο χρονικής σύνδεσης που παρατηρείται στους τερματοφύλακες να οφείλεται στα αυστηρά προπονητικά προγράμματα στα οποία συμμετέχουν οι τερματοφύλακες από μικρή ηλικία; Ή θα μπορούσε να είναι ότι αυτές οι διαφορές στην πολυαισθητηριακή επεξεργασία αντικατοπτρίζουν μια έμφυτη, φυσική ικανότητα που προσελκύει τους παίκτες στη θέση του τερματοφύλακα;» διερωτάται ο McGovern. « Θα απαιτηθεί περαιτέρω έρευνα που θα παρακολουθεί την αναπτυξιακή πορεία των φιλόδοξων τερματοφυλάκων για να ξεχωρίσει αυτές τις πιθανότητες» καταλήγει.
