Οι γιορτές συχνά αναδεικνύουν ορισμένα χαρακτηριστικά μας, και κατανοώντας αυτά τα χαρακτηριστικά, μπορούμε να εξηγήσουμε γιατί μερικοί από εμάς καταλήγουμε να γεμίζουμε τύψεις και δυσφορία. Ας δούμε λοιπόν τι μας λέει η ψυχολογία για τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τείνουν να τρώνε υπερβολικά τα Χριστούγεννα.
Οι άνθρωποι που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες φαγητού τις γιορτές, συχνά έχουν την τάση να αναζητούν συναισθηματική ανακούφιση μέσω του φαγητού. Για αυτούς, το φαγητό δεν είναι απλά τροφή, αλλά και μια πηγή άμεσης ευχαρίστησης και ξεκούρασης.
Το περιβάλλον των Χριστουγέννων, με την έντονη κοινωνική και οικογενειακή ατμόσφαιρα, τους προσφέρει την τέλεια ευκαιρία να αποδράσουν από τις πιέσεις της καθημερινότητας. Επιπλέον, υπάρχει μια έντονη συναισθηματική διάσταση στις γιορτές, η οποία μπορεί να προκαλέσει υπερφαγία.
Όταν οι άνθρωποι αισθάνονται καταβεβλημένοι από την κοινωνική πίεση ή τα άγχη των γιορτών, μπορεί να καταναλώσουν υπερβολικές ποσότητες φαγητού ως μηχανισμό αντιμετώπισης. Η ανάγκη για συναισθηματική σύνδεση και η επιθυμία να νιώσουν πιο ευχάριστα και χαλαρά τους οδηγεί στην αναζήτηση άμεσης ευχαρίστησης μέσω του φαγητού.
Εκτός από το συναισθηματικό κομμάτι, οι άνθρωποι που τείνουν να τρώνε υπερβολικά στα Χριστούγεννα συχνά εκφράζουν και τον φόβο της απώλειας – φοβούνται μήπως χάσουν την ευκαιρία να απολαύσουν ό,τι είναι μπροστά τους, δεδομένου ότι οι γιορτές είναι συνδεδεμένες με άφθονα εδέσματα. Αυτή η αίσθηση της «τελευταίας ευκαιρίας» τους παρασύρει να φάνε περισσότερο από όσο χρειάζονται.
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι άνθρωποι αυτοί συχνά χαρακτηρίζονται από υπερβολική ανάγκη για επιβράβευση, αναζητώντας την ανταμοιβή μέσω της γευστικής απόλαυσης όταν οι άλλες πτυχές της ζωής τους τους προκαλούν πίεση ή απογοήτευση. Οι γιορτές, με τη γλυκιά ατμόσφαιρα τους, φαίνεται να προσφέρουν την τέλεια «διαφυγή» από τις αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα.
10 χαρακτηριστικά των ανθρώπων που τρώνε υπερβολικά τα Χριστούγεννα
- Καταφεύγουν στο φαγητό για τη διαχείριση των συναισθημάτων τους
- Περιόρισαν την πρόσληψη τροφής πριν τις γιορτές
- Είναι τελειομανείς και θέτουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες
- Ανταποκρίνονται έντονα στα ερεθίσματα της τροφής
- Αυξημένα επίπεδα στρες απ’ το φυσιολογικό
- Δυσκολεύονται ν’ αναγνωρίσουν το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού
- Τρώνε γρήγορα
- Αισθάνονται την κοινωνική πίεση να φάνε για να ικανοποιήσουν τους οικοδεσπότες
- Έχουν στο μυαλό τους ότι θα πειθαρχήσουν “απ’ τον Ιανουάριο”
- Γενικότερα έχουν πρόβλημα με τον έλεγχο των παρορμήσεων
Καταφεύγουν στο φαγητό για τη διαχείριση των συναισθημάτων τους
Αποδεικνύεται ότι αυτό είναι αρκετά συνηθισμένο. Όταν το άγχος, ή ακόμα και ο ενθουσιασμός είναι σε υψηλά επίπεδα, μερικοί από εμάς καταφεύγουν στο φαγητό ως τρόπο διαχείρισης. Σύμφωνα με έρευνα που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Proceedings of the Nutrition Society, η συναισθηματική υπερφαγία εκδηλώνεται όταν οι άνθρωποι ανταποκρίνονται σε αρνητικά συναισθήματα με το φαγητό, καταναλώνοντας συχνά περισσότερα από όσα χρειάζονται. Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, τα συναισθήματα είναι έντονα.
Επικρατεί η χαρά, σίγουρα, αλλά και οικογενειακή ένταση, οικονομικές πιέσεις και για μερικούς, μοναξιά ή θλίψη. Όλα αυτά μπορούν να μας στείλουν κατευθείαν στο μπουφέ, αναζητώντας ανακούφιση. Το πρόβλημα είναι ότι ενώ η τροφή μπορεί να προσφέρει μια παροδική ανακούφιση, δεν μπορεί να λύσει το πραγματικό πρόβλημα.
Περιόρισαν την πρόσληψη τροφής πριν τις γιορτές
Έχετε παρατηρήσει ποτέ πώς κάποιοι προσπαθούν να περιορίσουν το φαγητό λίγο πριν από τις γιορτές; Σίγουρα ναι. Αλλά να η αλήθεια: αυτή η προσέγγιση συχνά γυρνάει μπούμερανγκ.
Οι άνθρωποι που ακολουθούν αυτό που λέγεται «περιορισμένη διατροφή», δηλαδή αυτοί που συνεχώς παρακολουθούν και περιορίζουν ό,τι τρώνε, συνήθως χάνουν τον έλεγχο όταν έρθουν αντιμέτωποι με πειρασμούς.
Έρευνες από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας δείχνουν ότι όταν οι άνθρωποι που έχουν στερηθεί την τροφή αντιμετωπίζουν άγχη ή βρεθούν μπροστά σε άφθονο φαγητό, συχνά καταναλώνουν πολύ περισσότερα από αυτούς που δεν είχαν στερηθεί.
Είναι τελειομανείς και θέτουν μη ρεαλιστικές προσδοκίες
Σύμφωνα με μια μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nutrients, η τελειομανί δείχνει άμεση συσχέτιση τόσο με την συναισθηματική υπερφαγία όσο και με τη συμπεριφορά υπερφαγίας. Άτομα με τάσεις τελειομανίας, έχουν αυστηρούς κανόνες σχετικά με το φαγητό, χωρίζοντας τα πάντα σε «καλά» και «κακά» τρόφιμα.
Οι γιορτές διαταράσσουν εντελώς αυτούς τους κανόνες. Μόλις ένας τελειομανής νιώσει ότι «έσπασε» τη δίαιτά του επειδή έφαγε ένα μπισκότο, σκέφτεται ότι μπορεί να φάει και δέκα. Είναι μια νοοτροπία «όλα ή τίποτα» που καθιστά τη μετριοπάθεια σχεδόν αδύνατη.
Ανταποκρίνονται έντονα στα ερεθίσματα της τροφής
Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο ευάλωτοι σε αυτό που οι ψυχολόγοι αποκαλούν «εξωτερική υπερφαγία», δηλαδή τρώνε πολύ στη θέα και τη μυρωδιά του φαγητού, χωρίς να νιώθουν πραγματική πείνα.
Κατά τη διάρκεια των Χριστουγέννων, όταν κάθε επιφάνεια είναι γεμάτη με λιχουδιές και κάθε διάλειμμα εμπορικού σποτ δείχνει λαχταριστά κρέατα και πίτες, αυτά τα εξωτερικά ερεθίσματα είναι αδιάκοπα.
Η συνεχής διαθεσιμότητα και ποικιλία των γιορτινών φαγητών μπορεί να κατακλύσει ακόμη και ανθρώπους που συνήθως τρώνε με μέτρο. Δεν είναι αδυναμία. Είναι απλά ο τρόπος που ορισμένα μυαλά είναι προγραμματισμένα να αντιδρούν στην αφθονία.
Αυξημένα επίπεδα στρες απ’ το φυσιολογικό
Ανάμεσα σε ψώνια, φιλοξενία, ταξίδια και τη διαχείριση των οικογενειακών σχέσεων, οι γιορτές μπορούν να είναι εξαντλητικές. Πολλοί είναι εκείνοι που παλεύουν να ανταποκριθούν σε προθεσμίες και να τακτοποιήσουν κάθε λεπτομέρεια.
Έρευνες από το Τμήμα Ψυχιατρικής του Πανεπιστημίου Columbia δείχνουν ότι οι κοινωνικές πιέσεις, όπως η μοναξιά ή οι συγκρούσεις, μπορούν να επηρεάσουν άμεσα τις διατροφικές συνήθειες. Όταν η κορτιζόλη σας είναι αυξημένη από το άγχος, το σώμα σας λαχταρά τροφές πλούσιες σε θερμίδες και άνεση.
Όσο πιο αγχωμένοι είστε, τόσο πιο πιθανό είναι να αναζητήσετε ανακούφιση όπου μπορείτε να τη βρείτε. Και αυτή την εποχή του χρόνου, αυτή η ανακούφιση συχνά έρχεται περιτυλιγμένη σε αλουμινόχαρτο με μια κορδέλα στην κορυφή.
Δυσκολεύονται ν’ αναγνωρίσουν το αίσθημα της πείνας και του κορεσμού
Ορισμένοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν δυσκολία με αυτό που λέγεται εντερική αισθητικότητα , δηλαδή την ικανότητα να αναγνωρίζουν τα εσωτερικά σήματα του σώματος. Όταν δεν μπορείτε να καταλάβετε ξεκάθαρα τη διαφορά μεταξύ της φυσικής πείνας και άλλων αισθήσεων όπως το άγχος ή η βαρεμάρα, είναι εύκολο να φάτε υπερβολικά χωρίς να το συνειδητοποιήσετε, μέχρι να νιώσετε άβολα γεμάτοι.
Στις γιορτινές συγκεντρώσεις, όταν η συζήτηση κυλά και οι περισπασμοί είναι παντού, είναι ακόμα πιο δύσκολο να συντονιστείτε με αυτά τα λεπτά σήματα που σας λένε ότι έχετε φάει αρκετά.
Τρώνε γρήγορα
Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε χριστουγεννιάτικες συγκεντρώσεις, όπου μιλάτε, γελάτε και κινείστε γύρω-γύρω. Παίρνετε μια χούφτα ξηρούς καρπούς εδώ, ένα μπισκότο εκεί, χωρίς να καθίσετε πραγματικά για να φάτε με προσοχή. Προτού το καταλάβετε, έχετε καταναλώσει πολύ περισσότερα από όσα είχατε σκοπό.
Η επιβράδυνση δίνει στο σώμα σας τον χρόνο να καταγράψει το αίσθημα κορεσμού. Αλλά όταν όλα είναι τόσο νόστιμα και συμβαίνουν τόσα πολλά γύρω σας, η επιβράδυνση φαίνεται σχεδόν αδύνατη.
Αισθάνονται την κοινωνική πίεση να φάνε για να ικανοποιήσουν τους οικοδεσπότες
«Δοκιμάστε λίγο απ’ όλα.» «Το έφτιαξα ειδικά για εσάς.» «Έλα, είναι Χριστούγεννα!» Οι κοινωνικές δυναμικές του φαγητού παίζουν τεράστιο ρόλο στην υπερφαγία των γιορτών.
Όταν η θεία επιμένει να πάρετε δεύτερη μερίδα από τη γέμιση της, το να πείτε “όχι” μπορεί να σας φαίνεται σαν να απορρίπτετε την ίδια, όχι απλώς το φαγητό. Αυτή η πίεση να ευχαριστήσετε, να συμμετέχετε, να δείξετε εκτίμηση μέσω του φαγητού, μπορεί να παρακάμψει τη δική σας άνεση και ανάγκες.
Έχουν στο μυαλό τους ότι θα πειθαρχήσουν “απ’ τον Ιανουάριο”
Πόσες φορές έχετε ακούσει κάποιον να λέει, «Μετά την Πρωτοχρονιά θα αρχίσω να προσέχω»; Λίγο – πολύ, όλοι έχουμε πει αυτή τη δικαιολογία στον εαυτό μας.
Αυτός ο “όλα ή τίποτα” τρόπος σκέψης, που οι ερευνητές αποκαλούν «ευκαιριακή υπερφαγία», επιτρέπει στους ανθρώπους να αφήσουν κάθε προφύλαξη στην άκρη κατά τη διάρκεια των γιορτών. Αφού σκοπεύετε να κάνετε δίαιτα από την 1η Ιανουαρίου, γιατί να μην το απολαύσετε τώρα;
Το πρόβλημα με αυτή την προσέγγιση είναι ότι ενθαρρύνει συμπεριφορές υπερφαγίας. Δεν απολαμβάνετε και δεν χαίρεστε τα γλυκίσματα με μέτρο. Τα καταναλώνετε όσο πιο γρήγορα μπορείτε, πριν ξεκινήσει η αυτοεπιβεβλημένη στέρηση. Αυτό δεν είναι απόλαυση. Είναι απλά φαγητό από άγχη με άλλο όνομα.
Γενικότερα έχουν πρόβλημα με τον έλεγχο των παρορμήσεων
Ο έλεγχος των παρορμήσεων δεν αφορά μόνο την τροφή. Ορισμένοι άνθρωποι είναι πιο παρορμητικοί γενικά, δρουν χωρίς να σκεφτούν τις συνέπειες. Ίσως είναι αυτοί που ξοδεύουν υπερβολικά στα δώρα ή μένουν ξύπνιοι πολύ αργά, παρακολουθώντας συνεχόμενα χριστουγεννιάτικες ταινίες.
Σύμφωνα με το Psychology Today, η παρορμητικότητα είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην συναισθηματική υπερφαγία. Οι παρορμητικοί άνθρωποι δεν παίρνουν το χρόνο να σκεφτούν πώς θα νιώσουν μετά την τρίτη μερίδα φαγητού. Αντιδρούν στις άμεσες επιθυμίες τους χωρίς να σκεφτούν τις συνέπειες.
Κατά τη διάρκεια των γιορτών, όταν ο πειρασμός είναι συνεχής και οι καθημερινές συνήθειες διαταράσσονται, η έλλειψη αυτοελέγχου μπορεί να οδηγήσει σε επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας που σας αφήνουν αίσθημα αδυναμίας και τύψης.
