Το Φθινόπωρο ξεκινά επίσημα στο βόρειο ημισφαίριο στις 23 Σεπτεμβρίου με τη φθινοπωρινή ισημερία καθώς ολόκληρος ο κόσμος βιώνει ίσες ώρες ημέρας και νύχτας.
Για ευκολία στην τήρηση αρχείων, οι μετεωρολόγοι και οι κλιματολόγοι θεωρούν την 1η Σεπτεμβρίου την πρώτη ημέρα του φθινοπώρου, αλλά από αστρονομική άποψη, ο ισημερινός της Γης ευθυγραμμίζεται απευθείας με τον Ήλιο στη φθινοπωρινή ισημερία. Το 2023, αυτό συνέβη στις 23 Σεπτεμβρίου στις 9:50 το πρωί (ώρα Ελλάδας).
Αρκετά αρχαιοελληνικά ημερολόγια, ανάμεσά τους των Λακεδαιμονίων και των Μακεδόνων, είχαν ως αφετηρία (πρωτοχρονιά) τη φθινοπωρινή ισημερία.
Σε πολλές γλώσσες ο αντίστοιχος όρος λεκτικά δεν αναφέρεται στην έννοια της ίσης ημέρας αλλά της ίσης νύχτας, κυρίως λόγω της λατινικής προέλευσης του (λατινικά aequinoctium)
Γιατί το φθινόπωρο ξεκινά πάντα στις 23 Σεπτεμβρίου;
Οι αστρονομικές εποχές βασίζονται στη θέση της Γης σε σχέση με τον Ήλιο καθώς ο πλανήτης κάνει την ετήσια περιστροφή του γύρω από αυτό το πλησιέστερο αστέρι. Έτσι, το φθινόπωρο συνήθως ξεκινά στις 22 ή 23 Σεπτεμβρίου. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να είναι στις 21 ή τις 24 Σεπτεμβρίου.
Η Γη έχει κλίση περίπου 23,5 μοίρες από έναν κατακόρυφο άξονα και λόγω αυτής της κλίσης, το πιο άμεσο ηλιακό φως στοχεύει στο βόρειο ημισφαίριο κατά τη διάρκεια του αστρονομικού καλοκαιριού μας και στο νότιο ημισφαίριο κατά τον αστρονομικό χειμώνα. Το αστρονομικό καλοκαίρι στο βόρειο ημισφαίριο διήρκεσε από τις 21 Ιουνίου έως τις 23 Σεπτεμβρίου φέτος. Αυτός ήταν αστρονομικός χειμώνας στο νότιο ημισφαίριο.
Τα δύο ηλιοστάσια και οι δύο ισημερίες είναι απλώς ακριβείς χρονικές στιγμές κατά τις οποίες ο Ήλιος βρίσκεται σε άμεση ευθυγράμμιση με τρεις διακριτές ζώνες γεωγραφικού πλάτους.
Οι ημερομηνίες τους μπορεί να διαφέρουν κατά μία ή δύο ημέρες κάθε χρόνο, καθώς η Γη χρειάζεται 365 ημέρες και 6 ώρες (365,25 ημέρες) για να κάνει μια πλήρη περιστροφή γύρω από τον ήλιο. Αυτός είναι και ο λόγος που έχουμε ένα δίσεκτο έτος κάθε τέσσερα χρόνια.
Το φαινόμενο της ισημερίας παρουσιάζεται σε όλους τους πλανήτες κάθε ηλιακού συστήματος οι οποίοι παρουσιάζουν κλίση του άξονα περιστροφής ως προς το επίπεδο περιφοράς.
The Autumnal (Fall) Equinox is only hours away. This chart shows the day/time for the equinox over a 300-year period. pic.twitter.com/nXu75gZwx8
— Brian Brettschneider (@Climatologist49) September 22, 2020
Τι συμβαίνει στο θερινό ηλιοστάσιο και πώς μας επηρεάζει;
Στο θερινό ηλιοστάσιο του Ιουνίου, οι πιο άμεσες ακτίνες του ήλιου βρίσκονται πάνω από τον Τροπικό του Καρκίνου (23,5 μοίρες βόρειο γεωγραφικό πλάτος), ενώ στο χειμερινό ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου, οι πιο άμεσες ακτίνες του ηλιακού φωτός είναι σε ευθυγράμμιση με τον Τροπικό του Αιγόκερω (23,5 μοίρες νότια γεωγραφικό πλάτος).
Τη φθινοπωρινή ισημερία του Σεπτεμβρίου και την εαρινή (εαρινή) ισημερία του Μαρτίου, ο ισημερινός (0 μοίρες γεωγραφικό πλάτος) ευθυγραμμίζεται απευθείας με τον ήλιο. Επομένως, παντού στη Γη βιώνουν ίσες 12 ώρες ημέρας και νύχτας, επειδή ο ήλιος ανατέλλει προς ανατολή και δύει προς τη δύση.
Το καλοκαίρι, ο ήλιος ανατέλλει στον βορειοανατολικό ουρανό και δύει στον βορειοδυτικό ουρανό, παρέχοντας μεγάλες μέρες και σύντομες νύχτες. Ο ήλιος φτάνει στο υψηλότερο και βορειότερο σημείο του στον ουρανό το ηλιακό μεσημέρι (γύρω στη 13:00 τοπική ώρα λόγω της θερινής ώρας) στο θερινό ηλιοστάσιο. Αυτό παρέχει την πιο άμεση ηλιακή ακτινοβολία του έτους, με αποτέλεσμα μεγαλύτερη θέρμανση της επιφάνειας της Γης και, επομένως, υψηλότερες θερμοκρασίες.
Τι είναι το χειμερινό ηλιοστάσιο και πώς μας επηρεάζει;
Το χειμώνα, η ανατολή του ηλίου είναι στον νοτιοανατολικό ουρανό και το ηλιοβασίλεμα είναι στον νοτιοδυτικό ουρανό – μια πολύ πιο σύντομη διαδρομή στον ουρανό του βόρειου ημισφαιρίου – έτσι οι μέρες είναι μικρές και οι νύχτες μεγάλες. Η γωνία ηλιακού μεσημεριανού ήλιου είναι η χαμηλότερη και πιο νότια στον ουρανό κατά το χειμερινό ηλιοστάσιο. Αυτό σημαίνει ότι λαμβάνουμε τη λιγότερο άμεση ηλιακή ακτινοβολία του έτους την πρώτη ημέρα του χειμώνα, με αποτέλεσμα χαμηλότερες θερμοκρασίες επειδή υπάρχει λιγότερη θέρμανση της επιφάνειας της Γης.
